Katarzyna Piotrowska-Tomala, Katarzyna Jankowska
PAN Olsztyn
Rasy bydła mięsnego w porównaniu do ras mlecznych są bardziej odporne i wytrzymałe na warunki klimatyczne. Galloway, aberdeen angus, highland mogą cały rok przebywać na pastwisku korzystając w zimniejszych okresach z prowizorycznych wiat w przeciwieństwie do ras mięsnych bardziej delikatnych tj. charolaise czy limousine, które powinny mieć możliwość schronienia.
Hodowcy bydła ras mięsnych powinni wziąć pod uwagę specyficzne wymagania zwierząt planując i organizując bukaciarnię i wybiegi dla bydła. Należy zatem dobierać zwierzęta charakteryzujące się wysokim poziomem zdrowotności oraz stopniem wykorzystania paszy, dzięki czemu hodowca osiągnie zadowalający poziom produkcji. Rasy wymagające intensywnego żywienia, mało odporne na choroby oraz niesprzyjające warunki środowiskowe nie wzbudzają dużego zainteresowania hodowców.
Bydło mięsne charakteryzuje się szybkim wzrostem, wczesnym dojrzewaniem oraz dużą wydajnością rzeźną. Przyjmuje się, że jałówki ras mięsnych osiągają dojrzałość płciową zwykle wówczas, kiedy ich waga przekroczy 40% wagi dorosłej krowy określonej rasy. W stadach mięsnych krowy rodzą i wychowują cielęta oraz produkują cenny nawóz organiczny. Bydło mięsne w Polsce ze względu na warunki klimatyczne utrzymywane jest najczęściej w systemie pastwiskowo-alkierzowym, który polega na utrzymaniu bydła od wiosny do późnej jesieni na pastwisku (przebywanie na pastwiskach pozytywnie wpływa na kondycję i zdrowotność zwierząt, bydło ma możliwość przejawiania naturalnych zachowań), a następnie w okresie zimy w budynkach (poza sezonem pastwiskowym, bydło powinno mieć stały dostęp do wybiegu), które mogą być skonstruowane niewielkim nakładem finansowym, a w porównaniu do obór dla bydła mlecznego nie wymagają modernizacji. Najlepszym rozwiązaniem są budynki z jedną otwartą ścianą, tzw. offenfrontstall. Najlepiej sprawdza się chów na głębokiej ściółce z obszarem wypoczynkowym ściółkowym oraz wydzielonym obszarem paszowym z podłogą pełną lub ze szczelinową (mniej polecana). Wysokość ogrodzenia wybiegów i okólników powinna być dostosowana do kategorii zwierząt, czyli dla krów i jałówek 120-130 cm oraz 110 cm dla cieląt. Powierzchnia wybiegów i okólników powinna być utwardzona z odpowiednimi spadkami w kierunku kanałów na odprowadzenie gnojowicy, dostosowana do kategorii zwierząt.
Wszelkie zabiegi związane z zapewnieniem zwierzętom odpowiednich warunków utrzymania (zapewnienie odpowiednich pomieszczeń przy odpowiedniej obsadzie, właściwe żywienie, zapewnienie opieki weterynaryjnej), higieny i ochrony środowiska składają się na dobrostan zwierząt. Hodowcy są szczególnie zobowiązani do przestrzegania wszelkich standardów głównie po wejściu Polski do Unii Europejskiej.Utrzymywanie bydła zimą na otwartej przestrzeni wiąże się z koniecznością zapewnienia również wody pitnej zwierzętom w okresie mrozów. Pomocne są w tym przypadku poidła podgrzewane posiadające grzałkę znajdującą się w zbiorniku albo tuż przy nim lub poidło z zaworem przelewowym, który pozwala na powrót nie wypitej wody do instalacji doprowadzającej.
W związku z podziałem bydła na kategorie z wyodrębnionymi grupami wiekowymi wymagania są dostosowane do tych kategorii i grup zwierząt odpowiednio.
Kategorie zwierząt wyodrębnione w populacji bydła mięsnego z uwzględnieniem grup wiekowych:
- buhaje,
- krowy o masie powyżej 500 kg
- krowy o masie ciała do 500 kg i jałówki cielne powyżej 7 miesiąca cielności,
- jałówka w wieku powyżej 19 miesięcy do 7 miesiąca cielności,
- jałówka w wieku 6- 19 miesięcy,
- bydło opasowe o masie ciała do 300 kg,
- bydło opasowe o masie ciała 301- 450 kg,
- bydło opasowe o masie powyżej 450 kg,
- cielęta do 6 miesięcy.
Prawidłowe żywienie poszczególnych grup zwierząt ma na celu utrzymanie zwierząt w dobrej kondycji oraz zapewnienie optymalnej produkcji. Dlatego pasze (głównie objętościowe) muszą być dobrej jakości oraz dostosowane do potrzeb gatunku. Dawka pokarmowa powinna być zbilansowana pod względem zawartości energii i białka oraz składu mineralno-witaminowego. Wszelkie zabiegi dotyczące utrzymania zdrowia zwierząt (zwiększenie odporności zwierząt na choroby i zapobieganie infekcjom) i dobrej kondycji powinny być ukierunkowane przede wszystkim na profilaktykę.
Jak należy postępować ze zwierzętami?
Hodowcy oraz personel pracujący na fermach , a także w ubojniach, mając na uwadze dobro zwierząt musi swoje działania opierać na zdrowym myśleniu dotyczącym przede wszystkim postępowania ze zwierzętami np. podczas przepędzania, załadunku, rozładunku także przed ubojem. Postępowanie ludzi pracujących przy obsłudze zwierząt musi być zgodne z Ustawą o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r., oraz z Ustawą z dnia 16 września 2011 r o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czynności i porządku w gminach, która podkreśla, że zwierzę jest zdolne do odczuwania cierpienia, a człowiek jest mu winien ochronę i opiekę. Nie dopuszcza się działań lub zaniechań człowieka prowadzących w sposób oczywisty do zmian patologicznych w organizmie zwierzęcia (somatycznych lub psychicznych), zwłaszcza w postaci skutków znoszenia dotkliwego bólu, przymuszania do określonego zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem, działaniem prądu elektrycznego (z wyjątkiem używania pastuchów elektrycznych, treserów oraz urządzeń elektrycznych służących do przepędu zwierząt) bądź innymi zabiegami tego rodzaju, w szczególności karmienie i pojenie zwierząt przemocą
Zwierzę traktowane w sposób nieodpowiedni może zostać odebrane właścicielowi lub opiekunowi, a oprawca za znęcanie się nad zwierzęciem podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do 2 lat. Karalne jest również usiłowanie, pomocnictwo i podżeganie do zabijania, uśmiercania albo dokonywania uboju z naruszeniem przepisów oraz znęcania się nad zwierzętami.
Każda hodowla, w tym hodowla bydła mięsnego, powinna opierać się na następujących zasadach:
- Osoby obsługujące zwierzęta posiadają odpowiednią wiedzę/kwalifikacje
- Zwierzęta gospodarskie (poza cielętami) utrzymywane w pomieszczeniach są doglądane przynajmniej raz dziennie
- Zwierzęta gospodarskie otrzymują paszę dostosowaną do ich potrzeb
- Zwierzęta mają zapewniony dostęp do wystarczającej ilości wody
- Zwierzęta utrzymywane grupowo nie karmione do woli lub z automatycznych stacji żywieniowych mają zapewniony jednoczesny dostęp do pasz
- Zwierzęta utrzymywane w pomieszczeniach inwentarskich karmione są przynajmniej raz dziennie
- Sprzęt i urządzenia do karmienia i pojenia wykonany jest z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt i ludzi
- Sprzęt i urządzenia do karmienia i pojenia jest czyszczony i dezynfekowany regularnie
- Sprzęt i urządzenia do karmienia i pojenia jest w dobrym stanie technicznym i sanitarnym
- Sprzęt i urządzenia do karmienia i pojenia są tak skonstruowane i rozmieszczone, że zapobiegają zanieczyszczaniu znajdującej się w nich paszy lub wody
- Budynki i pomieszczenia inwentarskie są utrzymywane w czystości
- Budynki i pomieszczenia inwentarskie są zbudowane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt i ludzi
- Budynki i pomieszczenia inwentarskie są zbudowane tak, że nie ma żadnych elementów wystających, ostrych itp., powodujących zranienie lub cierpienie zwierząt
- Podłogi, na których przebywają zwierzęta są gładkie, nie śliskie, stabilne i równe
- Miejsce, w którym odpoczywają/leżą zwierzęta jest wygodne, suche, czyste
- Zwierzęta utrzymywane grupowo maja możliwości jednoczesnego odpoczynku/leżenia
- Zwierzęta przebywające w pomieszczeniach mają zapewnione oświetlenie naturalne lub sztuczne