Strefa Bydło

Profilaktyka w hodowli bydła mlecznego Seminarium dla producentów mleka – rejon OSM Piątnica DELACON Polska Sp. z o.o. Phytogenic Feed Additives

oprac. Dariusz S. Minakowski,

fot. Włodzimierz Bobrowski-Korolko

 

Seminarium nt. „Profilaktyka w hodowli bydła mlecznego” zostało zorganizowane w dniu 30.03.2012 r. w Piątnicy przez firmę DELACON Polska Sp. z o.o. Wzięli w nim udział producenci mleka oraz pracownicy służb surowcowych OSM Piątnica, która jak wiadomo zajmuje czołową pozycję w polskim sektorze mleczarstwa.

 

 

Seminarium dotyczyło aktualnej problematyki związanej z wybranymi zagrożeniami zdrowotnymi i produkcyjnymi u krów w warunkach intensywnej produkcji mleka. Przedstawiono zagadnienia dotyczące prewencji mykotoksykoz i skutków związanych z mykotoksykozami w chowie wysokowydajnych krów mlecznych. Kolejnym tematem seminarium były problemy dotyczące infekcji gruczołu mlekowego (mastitis).

dr Witold Grala dr n. wet. Roman Jędryczko


Ważnym zagadnieniem w intensywnym użytkowaniu bydła mlecznego jest kwestia wydajności życiowej oraz długowieczności krów. To interesujące zagadnienie zostało przedstawione pod kontrowersyjnym tytułem „Dlaczego krowy wysokowydajne żyją coraz krócej?”.
Seminarium otworzył dr Witold Grala, prezes firmy DELACON Polska Sp. z o.o. W swoim wystąpieniu dr W. Grala wskazał na najważniejsze czynniki środowiskowe warunkujące prawidłowe użytkowanie bydła oraz utrzymanie wysokiej wydajności i jakości pozyskiwanego mleka. Jednym z najważniejszych czynników decydujących o efektach produkcyjnych krów mlecznych oraz o stanie zdrowotnym krów mlecznych jest ilość dostępnej energii w dawce pokarmowej. Nie mniej ważnym czynnikiem jest prawidłowa podaż związków azotowych oraz specyficznych dodatków paszowych zawierających biologicznie aktywne składniki, które stymulują przemiany w żwaczu, metabolizm oraz efekty produkcyjne. Interesującą ofertę w zakresie specjalistycznych, naturalnych fitogennych dodatków paszowych dla bydła mlecznego posiada firma DELACON Polska Sp. z o.o. Inną grupę dodatków paszowych stanowią preparaty umożliwiające adsorbcję lub częściową inaktywację mykotoksyn w paszach stosowanych w żywieniu bydła. Jak wiadomo mykotoksyny stanowią istotny problem zdrowotny i produkcyjny. Pasze zawierające mykotoksyny wpływają niekorzystnie na metabolizm, stan zdrowia i efekty produkcyjne krów.

dr Dauglas Zaviezo dr Zbigniew Lach


W pierwszym wykładzie dr D. Zaviezo, specjalista żywieniowy z USA, omówił problem prewencji mykotoksykoz u krów. Mykotoksyny stanowią wtórne metabolity wytwarzane przez grzyby toksynotwórcze z rodzaju Aspergillus spp., Penicillium spp. oraz Fusarium spp. Mykotoksyny pobrane w paszy przez bydło mleczne oddziaływują negatywnie na przemiany w żwaczu, następuje ograniczenie aktywności mikroflory żwacza. Mają działanie immunosupresyjne (obniżają odporność zwierząt), hepatoksycznie (upośledzają funkcje wątroby), nefrotoksycznie (dysfunkcja nerek). W skrajnych przypadkach aflatoksyna może pojawiać się w postaci aflatoksyny M1 w mleku, co dyskwalifikuje surowiec w przetwórstwie mleczarskim. W mleku od krów żywionych paszami skażonych mykotoksynami stwierdza się wyższą liczbę komórek somatycznych, czyli obniżenie jakości cytologicznej mleka. Udział pasz porażonej mykotoksynami w żywieniu krów mlecznych wpływa na obniżenie pobierania suchej masy i pogorszenie wykorzystania paszy.
Pasze zawierające mykotoksyny w tym głównie kiszonka z kukurydzy lub miernej jakości sianokiszonka powodują zaburzenia funkcji rozrodczych (acyklie, ciche ruje, zamieranie zarodków, obniżenie skuteczności krycia). Stosowanie przez dłuższy czas pasz zawierających mykotoksyny sprzyja występowaniu nekrozy układu pokarmowego zwierząt.


Nowa koncepcja prewencji mykotoksykoz dotyczy m.in. stosowania skutecznych adsorbetów. Jednym z nowoczesnych adsorbentów mykotoksyn jest Co-Bind® AZ firmy Delacon. Stanowi on naturalny adsorbent o szerokim spektrum wiązania mykotoksyn. Preparat ten zawiera wysokooczyszczone glinokrzemiany, które mają zwiększone zdolności czynnej adsorpcji mykotoksyn w pobranej paszy. Specjalny proces technologii produkcji preparatu umożliwia aktywne i trwałe wiązanie mykotoksyn w pobranej paszy.
W związku z ciągłym zagrożeniem związanym z występowaniem mykotoksyn w różnych rodzajach pasz, szczególnie w zbożach m.in. w kiszonce z kukurydzy, istnieje konieczność stałej kontroli zawartości najczęściej występujących mykotoksyn w paszach. Temat ten przedstawił dr n. wet. R. Jędryczko (Zakład Weterynaryjnej Diagnostyki Laboratoryjnej). Omówił on najważniejsze kwestie związane ze złożonością oznaczeń mykotoksyn w paszach oraz dopuszczalnych norm skażenia pasz mykotoksynami. Kiszonki niskiej jakości, porażone pleśnią stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia i funkcjonowania układu rozrodczego krów. Do najczęściej występujących mykotoksyn w kiszonkach należą: aflatoksyna, patulina a także coraz częściej występujące trichoteceny (T-2, DAS, DON) oraz zearalenon.
Występujący w okresie żywienia pastwiskowego alkaloid sporyszu – ergowalina/ergotamina – oraz fumonizyny praktycznie nie są inaktywowane przez mikroflorę żwacza u bydła. Jedynie ograniczone ilości patuliny oraz zearalenonu są w części unieczynniane w wyniku procesów fermentacyjnych i działania mikroflory w żwaczu. Zaburzenia przemian w żwaczu (kwasica, zasadowica) powodują upośledzenie funkcji mikroflory, w wyniku czego zostają ograniczone naturalne możliwości inaktywacji mykotoksyn.
Mykotoksykozy to schorzenia u bydła wywołane przez mykotoksyny, które powodują upośledzenie funkcji różnych narządów i układów. Oddziaływują one również immunosupresyjnie na organizm krowy, co skutkuje zwiększoną podatnością na inne schorzenia. Równocześnie wpływają na obniżenie produkcji mleka oraz zaburzenia w rozrodzie. Mykotoksyny wytwarzane przez grzyby Fusarium spp. (należą do często występujących w paszach oraz trudnych do usunięcia z pasz) wpływają na upośledzenie funkcji układu rozrodczego krów, m.in. obumieranie zarodków lub upośledzenie rozwoju płodu. Deoksyniwalenol – womitoksyna (DON) powoduje u krów obniżenie pobrania paszy, co wpływa na spadek produkcji mleka. Występują również zmiany w jakości mleka oraz wzrost liczby komórek somatycznych. Do działań zapobiegawczych w zakresie powstawania mykotoksykoz u bydła należy przestrzeganie zasad technologii produkcji pasz, przechowywania oraz eliminacji porażonej paszy. W uzasadnionych przypadkach istnieje konieczność stosowania różnych preparatów wiążących mykotoksyny. Spośród nowej generacji tego typu preparatów, który efektywnie wiąże w paszy mykotoksyny jest Co-Bind A-Z (adsorbent o szerokim spektrum działania) firmy DELACON Sp. z o.o.
Kolejny interesujący wykład nt. „Komórki somatyczne ratują i zabijają” przedstawił dr n. wet. Wiesław Niewitecki z Behringer Ingelheim. Zapalenie gruczołu mlekowego (mastitis) nadal stanowi jeden z ważniejszych problemów zdrowotnych w użytkowaniu, szczególnie wysokowydajnych krów. Wiążą się z tym znaczne straty ekonomiczne związane z kosztami leczenia, ograniczeniem wydajności mlecznej krów i pozyskiwanie mleka o niższej jakości oraz przydatności technologicznej dla przetwórstwa, a także wczesne brakowanie zwierząt. Mastitis powoduje zmiany w składzie mleka (obniżenie zawartości kazeiny, laktozy, tłuszczu oraz zawartości bioaktywnych składników). Obserwuje się przy tym wzrost udziału białek serwatkowych i zawartości chloru i sodu. Obniżona jest również jakość cytologiczna (wzrost LKS) oraz mikrobiologiczna mleka (wzrost liczby bakterii OLD). Komórki somatyczne występują w mleku pozyskiwanym od krów wolnych od mastitis, stanowiąc naturalną barierę ochronną dla gruczołu mlekowego. U krów starszych występuje na ogół zwiększenie liczby komórek somatycznych, najczęściej jednak wyraźne zwiększenie występuje podczas infekcji i stanów zapalnych wymienia mastitis. Monitorowanie stanu zdrowotnego gruczołu mlekowego (TOK, LKS, OLD, poziom laktozy w mleku) stanowi ważną informację o stanie zdrowotnym wymion u krów. W normalnych warunkach u krów w pełni zdrowych, LKS nie powinna przekroczyć 100 tys./cm3. Stwierdzany wzrost LKS w mleku wskazuje na infekcję gruczołu mlekowego a w konsekwencji na możliwość występowania zaburzeń w rozrodzie krów. W niesprzyjających warunkach (m.in. niedoborowe żywienie i złe warunki utrzymania) dochodzi do infekcji (najczęściej poprzez kanał strzykowy) i stanu zapalnego gruczołu mlekowego (mastits). Obecność bakterii i niektórych substancji toksycznych inicjuje reakcją obronną, w wyniku której leukocyty przedostają się do gruczołu mlekowego oraz mleka. Stany zapalne gruczołu mlekowego mastitis najczęściej występują w postaci sub- oraz klinicznej. Występowanie klinicznej postaci mastitis gruczołu mlekowego (>300 tys./cm3) wywoływane jest przez patogeny zakaźne m.in. Staphylococcus ureus i Streptococcus agalactiae. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zapaleń wymion u krów spowodowany niekorzystnymi warunkami środowiskowymi, przez paciorkowe i bakterie E. Coli (Coliform). Wskaźnik występowania stanów zapalnych wymion mastitis wywołanych przez „bakterie środowiskowe” jest najwyższy w trakcie upalnych i wilgotnych okresów lata i braku higieny pozyskiwania mleka. Większość infekcji gruczołu mlekowego przebiega jednak w postaci subklinicznej (bezobjawowej). Postać kliniczna mastitis występuje stosunkowo rzadko, dlatego trudno jest ocenić rozprzestrzenianie się tej choroby w stadzie. Z ostatnich badań dotyczących wartości użytkowej krów oraz działań prewencyjnych w zakresie eliminacji mastitis wynika, że krowy produkujące mleko o niższej LKS odznaczają się zazwyczaj dłuższym okresem użytkowania a więc wyższą wydajnością życiową (długowiecznością).
Bardzo ciekawy i zawierający dużo praktycznych informacji wykład pt. „Dlaczego krowy wysokowydajne żyją coraz krócej?” przedstawił dr inż. Zbigniew Lach z OHZ Osięciny Sp. z o.o. W żywieniu wysokowydajnych krów aktualnie w Polsce coraz częściej stosowana jest w żywieniu krów technologią TMR (w warunkach bez- lub uwięziowego utrzymania zwierząt) lub technologia PMR (w warunkach bez- lub uwięziowego utrzymania zwierząt).
O produktywności krów mlecznych decydują przede wszystkim warunki środowiskowe – żywienie (50%), genotyp (35%) oraz inne uwarunkowania związane z utrzymaniem i dobrostanem zwierząt (15%). Pewnym utrudnieniem w zakresie ujednoliconego systemu szacowania wartości pokarmowej pasz i żywienia krów są stosowane w Polsce różne systemy żywienia bydła (INRA-IZ, DLG, CORNEL i NRC). Zalecanymi, aczkolwiek nie obligatoryjnymi, normami są normy żywienia bydła INRA-IZ.
W ostatnim okresie w użytkowaniu wysokowydajnych krów zwraca się dużą uwagę nie tylko na wydajność laktacyjną, ale szczególne na wydajność życiową. Coraz częściej priorytet stanowi długowieczność zwierząt i wydajność życiowa. W krajach Unii Europejskiej liderem w tym zakresie jest Holandia, w której 21 640 szt. krów przekracza aktualnie 100 tys. kg mleka w okresie użytkowania (wydajność życiowa). Rekordzistka, która ma 19 lat wyprodukowała pond 150 tys. kg mleka. Tym niemniej należy zaznaczyć, że średnie użytkowanie krów w Holandii wynosi 3,5 roku, a wydajność życiowa całej populacji pogłowia krów przekracza 30 tys. kg mleka. W Polsce dla porównania, posiadamy 136 krów o wydajności życiowej przekraczającej 100 tys. kg mleka. Rekordzistka (13 lat) wyprodukowała 136 342 kg mleka. Średni okres użytkowania wynosi 3,09 lat u krów objętych kontrolą użytkowości a wydajność życiowa wynosi 21 291 kg mleka. W Stanach Zjednoczonych średni okres użytkowania krów wynosi 3,54 lat, przy wydajności życiowej około 36,5 tys. kg mleka. Do głównych przyczyn brakowania krów wg. dr Z. Lacha (za Nahms, 2007) zaliczyć można zaburzenia w rozrodzie (26,3%), schorzenia wymienia – mastitis – (23,0%), niezadawalającą wydajność mleczną (16,1%) oraz choroby kończyn (16%) i inne (18,6%). Znaczna część brakowanych krów (>40%) znajduje się w późnej fazie laktacji (>240 dni). Wysokowydajne bydło holsztyńsko-fryzyjskie, z powodu wysokich, rekordowych wydajności mleka jest obciążone problemami w rozrodzie. Do najważniejszych przyczyn brakowania i skrócenia okresu użytkowania krów dr Zbigniew Lach zaliczył trudny poród, schorzenia metaboliczne (ketoza, kwasica, hipokalcemia), przemieszczenie trawieńca oraz zatrzymanie łożyska i metritis (Tab. 1). W prawidłowym użytkowaniu krów ważną rolę odgrywa kondycja ciała (określana w 5 punktowej skali BCS), szczególnie w okresie od wycielenia do pokrycia. Zmiana kondycji (obniżenie o 1 punkt BCS) po wycieleniu, skutkuje wyraźną poprawą wskaźników inseminacji.
Na długowieczność oraz stan zdrowotny krów mają również wpływ warunki utrzymania. Złe warunki są często przyczyną różnych schorzeń i brakowania. Do najczęściej występujących niedomagań środowiskowych dr Z. Lach zaliczył nieprawidłowe wymiary stanowisk legowiskowych oraz jakość podłoża, typ i zawodność poideł, przeładowanie kojca i nadmiernie ograniczony dostęp do stołu paszowego. Spośród innych ważnych czynników należy wymienić stres termiczny w okresie lata, nieprawidłowo dobrane parametry urządzeń udojowych, wadliwie wykonaną korekcję racic oraz brak innych zabiegów związanych z pielęgnacją racic.
W prawidłowym funkcjonowaniu żwacza, który decyduje w dużej mierze o stanie zdrowia i zaopatrzeniu w składniki odżywcze krowy, obok prawidłowego zbilansowania dawki należy zachowanie wymaganej struktury fizycznej paszy. Niedobór efektywnego włókna (pe-NDF) powoduje upośledzenie przemian w żwaczu, ograniczenie przeżuwania i wydzielania śliny. Pobrany w dawce pokarmowej w wymaganej ilości pe-NDF stymuluje proces przeżuwania stałej treści pokarmowej (1kg pe-NDF/150 minut żucia).
Dla prawidłowego użytkowania krów istotne jest właściwe przygotowanie jałówek do remontu stada. Zbyt duże przyrosty masy ciała w okresie odchowu skutkują ograniczaniem mleczności u krów uzyskanych z tych jałówek (zwiększenie o 100 g dobowego przyrostu m.c. ponad 800 g to o 1,5 kg zmniejszona dzienna produkcja mleka).
W podsumowaniu wielu środowiskowych i genetycznych uwarunkowań związanych z długowiecznością krów dr Z. Lach wymienił najważniejsze czynniki, które sprzyjają uzyskaniu większej wydajności życiowej:

  • porody bez interwencji,
  • regularne cykle i widoczne ruje z objawami,
  • utrzymanie prawidłowej kondycji zwierząt (BSC) w poszczególnych okresach użytkowania,
  • prewencja i eliminacja zaburzeń metabolicznych,
  • eliminacja negatywnych czynników w żywieniu,
  • stan zdrowotny gruczołu mlekowego,
  • racice o prawidłowej budowie bez potrzeby częstych korekcji,
  • mleko o normalnym składzie i właściwościach.


Na zakończenie dr Witold Grala, prezes firmy DELACON Polska Sp. z o.o. przedstawił informacje o niektórych produktach firmy stosowanych w żywieniu i użytkowaniu bydła (Rumex® SC, Delamix®, Citrex™, Co-Bind® A-Z). Dla producentów mleka, którzy dążą do zwiększenia wydajności mlecznej krów oraz poprawy wykorzystania paszy adresowane są szczególnie dwa preparaty: Rumex® SC i Delamix®. Produkt Rumex® SC stanowi unikalną kombinację różnych substancji bioaktywnych. Dotyczy to żywych kultur drożdży Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077, mikrootoczkowanych olejków eterycznych oraz saponin. Wszystkie substancje czynne sprzyjają usprawnieniu przebiegu przemian w żwaczu oraz poprawie procesu wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Ważnym składnikiem tego produktu są saponiny, które mają wpływ na redukcję powstawania amoniaku w żwaczu oraz w konsekwencji na poziom tego składnika w surowicy krwi. Pozwala to na zmniejszenie syntezy mocznika w wątrobie i sprawniejsze jej funkcjonowanie. Efekt oddziaływania preparatu ilustrują wykresy od 1 do 4.
W grupie produktów firmy Delacon Polska Sp. z o.o. wpływających na zwiększenie wartości użytkowej bydła mlecznego znajdują się dodatki paszowe Delamix® – „Wydajna krowa”; „Krowa – rozród” oraz SARA. Delamix® „Wydajna krowa” ma na celu poprawę pobrania i wykorzystania paszy, szczególnie u krów wysokowydajnych w początkowym okresie laktacji (m.in. stymuluje przemiany w żwaczu). Składniki tego preparatu korzystnie oddziaływują na zmniejszenie ryzyka zapaleń gruczołu mlekowego i liczby komórek somatycznych w mleku. Preparat ten może być także z powodzeniem zastosowany dla jałówek i młodego bydła opasowego. Delamix® „Krowa – rozród” wpływa na poprawę wskaźników rozrodu (w tym skuteczność zapłodnienia i ograniczenie poronień). Na podkreślenie zasługuje istotny wpływ produktu na poprawę jakości siary (wyższa wartość biologiczna). Z kolei Delamix® Sara sprzyja poprawie pobrania suchej masy pasz objętościowych. Ma on również wpływ na poprawę zaopatrzenia krów w niektóre składniki biologicznie czynne, w tym żywe kultury drożdży i witaminy z grupy B. Z tego powodu preparat ten może odgrywać ważną rolę w prewencji występowania podklinicznych postaci kwasicy żwacza u wysokowydajnych krów. Dodatkowo produkt ten zawiera wybrane o najwyższej wartości odżywczej komponenty (suszone młóto browarniane, poekstrakcyjną śrutę sojową i mączkę kukurydzianą).
W profilaktyce i terapii przewodu pokarmowego u cieląt firma Delacon zaleca ultrabiotyk Citrex™ hamujący rozwój patogennych mikroorganizmów do zastosowania w paszy lub wodzie do picia.
Wśród uczestników konferencji rozlosowano nagrody w postaci specjalistycznych produktów firmy Delacon. Seminarium cieszyło się dużą frekwencją i zainteresowaniem producentów mleka.

 

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.