Strefa Bydło

Produkcja mleka w warunkach zrównoważonego rolnictwa

Katarzyna Markowska,
Dariusz Minakowski

 

Gospodarstwo Dar Ziemi położone w miejscowości Pilnik k. Lidzbarka Warmińskiego specjalizuje się w produkcji mleka wysokiej jakości. Prowadzone jest przez p. dra Andrzeja Legięcia. Podstawowe pasze w tym gospodarstwie uzyskuje się z racjonalnie użytkowanych naturalnych kompleksów trwałych i przemiennych użytków zielonych. Przestrzegana jest przy tym zasada stosowania przyjaznych środowisku metod produkcji, które nie mogą zagrażać środowisku i naruszać jego zrównoważonych systemów ekologicznych.

 

 


Gospodarstwo zostało wydzierżawione w latach dziewięćdziesiątych z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Składa się z dwóch części – z ziemi i zabudowań po dawnym PGR Pilnik i działek niezabudowanych po PGR Miłkowo. Dotychczas w dzierżawie gospodarstwa Andrzeja Legięcia pozostaje około 400 ha. W momencie przejęcia gospodarstwo było bardzo zadłużone. Dopiero po 6 latach produkcji zadłużenie to udało się spłacić. Dzięki pomocy Kancelarii Prawnej „AGRA” gospodarstwo uniknęło skutków zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z dnia 16 września 2011 r. Zrealizowanie wymagań ustawy doprowadziłoby to gospodarstwo do bankructwa.

 

Obora stara – obora zmodernizowana

Część ziemi oraz zabudowań gospodarczych została wykupiona na własność. Dzięki uzyskaniu prawa własności możliwa jest ciągła modernizacja obiektów gospodarczych, co czynione jest m.in. systematycznie w oborze. Jest to obiekt o niskiej konstrukcji zbudowany blisko 80 lat temu, w technologii łączenia drewna z murem i niemieckiej precyzji. To na co szczególnie zwraca się uwagę, to doskonale zaprojektowana, jak na tamte czasy, wentylacja grawitacyjna oraz dostęp do naturalnego światła. Ostatnio wprowadzono w oborze jeszcze dodatkowe wentylatory poprawiające mikroklimat w oborze w okresie letnim. Stary obiekt posiadał stół paszowy w postaci półokrągłego koryta, przez co pasza często ulegała zagrzewaniu. Dzisiaj nie ma tego problemu, gdyż koryta zostały wypełnione betonem do poziomu stanowisk, co pozwoliło na uzyskanie jednolitego i szerszego stołu paszowego pomiędzy poszczególnymi rzędami stanowisk. Kolejną zmianą, którą trzeba było wykonać w budynku było wydłużenie stanowisk. Przez te kilkadziesiąt lat typ użytkowanych zwierząt bardzo się zmienił. Obecnie zwierzęta charakteryzują się większymi gabarytami w porównaniu do użytkowanej dawniej rasy nizinnej czarno-białej. Rasa ta dominowała wcześniej na terenie Warmii. Taka technologia utrzymania zwierząt umożliwia uzyskanie dobrych warunków mikroklimatycznych wewnątrz obory, o czym nasza redakcja miała okazję się osobiście przekonać.
Na terenie dawnego PGR Pilnik istnieje wiele zabudowań, jednak niestety nie wszystkie, w tym budynek mieszkalno-biurowy, uzyskały formalne podstawy do wykupu, co budzi duże niezrozumienie u właścicieli firmy Dar Ziemi oraz blokuje możliwość modernizacji gospodarstwa.


Ziemia dzierżawiona – ziemia własna

Aktualnie czynione są starania do wykupu w kolejnych latach dzierżawionej ziemi. Ze względu na brak kredytów preferencyjnych dla dzierżawców, to gospodarstwo, podobnie jak wiele innych, nie jest w stanie pozyskać odpowiednich środków na wykup ziemi, mimo planów dalszego rozwoju gospodarstwa. Dzierżawa stanowi nadal trwały element polskiego rolnictwa. Obecnie niestety nie ma odpowiednich narzędzi, które umożliwiałyby sprawny wykup dzierżawionej ziemi. Powoduje to, że w niektórych rejonach kraju zwiększa się areał nieużytków rolnych lub ich nieprawidłowe ekstensywne zagospodarowanie. Pewne wątpliwości budzi fakt, że oprocentowanie rat w ANR na zakup ziemi dla osób postronnych jest niżej oprocentowane niż dla dzierżawców starających się o wykup dzierżawionych przez siebie gruntów, odpowiednio 2% i aż 5,91%. W sytuacji, gdy na utrzymanie w kulturze dzierżawionych użytków rolnych zostały wyłożone przez dzierżawcę ogromne środki finansowe takie zasady są co najmniej dziwne. Zastanawiające jest także w jakim celu powstały w latach 2010-2012 – w okresie obowiązywania tej samej Decyzji Rady Europy, trzy odmienne interpretacje warunków rozkładania na raty zakupu ziemi w ANR, gdzie w ostatniej pozbawiono takiej możliwości wszystkich rolników posiadających powyżej 300 ha gruntów w dzierżawie.
Ministerstwo Rolnictwa uniemożliwia w ten sposób nabycie ziemi dzierżawionej przez rzetelnych rolników, którzy chcą zamienić dzierżawę na prawo własności.
W gospodarstwie Dar Ziemi uprawiana jest kukurydza, pszenica, żyto, jęczmień ozimy, owies i rzepak. Posiada ono także niezbędne użytki zielone.
Gospodarstwo w ramach stałej, już kilkuletniej współpracy z HR Strzelce Sp. z o.o. i KWS Lochow POLSKA Sp. z o.o. produkuje kwalifikowany materiał nasienny niektórych zbóż:
■    jęczmień ozimy odm. Lomerit KWS Lochow POLSKA Sp. z o.o.
■    jęczmień jary odm. Suweren, HR Strzelce Sp. z o.o.
■    pszenica jara, odm. Bryza, KWS Lochow POLSKA Sp. z o.o.
■    owies, odm. Bingo, HR Strzelce Sp. z o.o.


Produkcja mleka dzisiaj

Głównym kierunkiem działalności przedsiębiorstwa rolnego Dar Ziemi jest produkcja mleka. W 2007 roku nastąpiła całkowita wymiana materiału genetycznego na fermie. W ramach poprawy jakości produkcji mleka sprowadzono z Austrii 63 krowy rasy simental w typie mlecznym. Były to sztuki po pierwszym wycieleniu. Pozostałe bydło wolne od białaczki zakupiono od okolicznych rolników. Pozwoliło to na zorganizowanie dobrego stada produkcyjnego oraz na prowadzenie pracy hodowlanej. Wydzielona część stada krów stanowi materiał hodowlany utrzymywany w czystości rasy. Najlepsze buhajki z pochodzeniem poddawane są wycenie przez PFHBiPM. Gospodarstwo posiada obecnie 350 sztuk bydła w tym 200 krów dojnych o średniej wydajności mleka 7646 kg mleka (4,46% tłuszcz oraz 3,40% białko). Bardzo dobry materiał do produkcji mleka stanowią krowy mieszańce HF x simental mleczny. Wykazują one korzystne cechy obu ras, tzn. charakteryzują się zarazem wysoką wydajnością i mniejszą podatnością na choroby, a także długowiecznością.
Aktualne dostawy mleka z Gospodarstwa Dar Ziemi przekraczają 1 mln kg rocznie. Odbiorcą tego surowca jest SM Mlekpol Grajewo. Obecnie gospodarstwo dr Legięcia znajduje się na 5 miejscu wśród dostawców SM Mlekpol Grajewo w grupie gospodarstw rodzinnych.


Użytki zielone w wysokiej kulturze

W produkcji pasz w ramach zrównoważonego rolnictwa wykorzystywane są głównie nawozy organiczne (obornik) oraz niektóre nawozy mineralne, które są stosowane w ograniczonym zakresie (mocznik nawozowy, specjalistyczne nawozy z udziałem mikroelementów do dolistnego nawożenia). Biomasa z użytków zielonych wykorzystywana jest do produkcji sianokiszonki z porostu łąkowego. W nieznacznych ilościach produkowane jest siano dla potrzeb żywienia młodzieży. Również w okresie letnim w systemie wypasu rotacyjnego wykorzystywane jest (przez 8 godzin dziennie) pastwisko, jednak tylko w okresie wybranych miesięcy (lipiec/sierpień/wrzesień). Dodatkowo stosowane są w okresie żywienia pastwiskowego pasze uzupełniające, m.in. kiszonka z kukurydzy i sianokiszonka oraz pasza treściwa i dodatki mineralne.
Dr Legięć bardzo dużo uwagi poświęca jakości użytków zielonych. Stara się szczególnie dbać o uzyskanie wysokiego plonu biomasy z hektara o wysokiej wartości pokarmowej. Stosuje odpowiednie zabiegi agrotechniczne, skrupulatnie przestrzega terminów zbioru oraz stosuje podsiewy w ramach cyklicznej renowacji tych użytków. Jak wskazują liczne obserwacje polski rolnik nie wykorzystuje w pełni możliwości jakie może uzyskać w warunkach racjonalnej gospodarki na użytkach rolnych. Jest to jeden z podstawowych błędów w planowaniu produkcji mleka przy wykorzystaniu użytków zielonych. Należy zatem poszukiwać takich rozwiązań w zakresie produkcji pasz podstawowych, aby spełniały one oczekiwania wysokowydajnego bydła mlecznego. Pełną świadomość tego zagadnienia ma p. dr Legięć. M.in. na 4 hektarach uprawiana jest eksperymentalnie w czystym siewie kupkówka, jako intensywna roślina pastewna, która bardzo dobrze wykorzystuje azot i pełni rolę rośliny sanitarnej. Hodowca bardzo chwali sobie mieszankę firmy Sowul&Sowul o nazwie Rokita. Jest to mieszanka życicy wielokwiatowej tetraploidalnej z koniczyną łąkową. Charakteryzuje się ona bardzo silnym tempem wzrostu oraz wysoką wartością pokarmową. Dzięki temu można zebrać 4 pokosy w sezonie wegetacyjnym. Na pozostałych użytkach zielonych wykorzystuje się do systematycznych podsiewów specjalnie dobrane mieszanki traw i roślin motylkowatych.


Korzystne rozwiązania w żywieniu i utrzymaniu krów

W okresie letnim po powrocie z pastwiska krowy otrzymują w ramach żywienia alkierzowego mieszankę PMR (1 krotny odpas), która składa się z gniecionego kiszonego ziarna kukurydzy, kiszonki z całych roślin kukurydzy, sianokiszonki z traw, śruty poekstrakcyjnej słonecznikowej, preparatu Witamix z udziałem aktywnych kultur drożdży oraz buforu w postaci kwaśnego węglanu sodu. Stosowanie takiego rozwiązania żywieniowego sprzyja dobremu wykorzystaniu paszy oraz prewencji niektórych schorzeń metabolicznych żwacza. Krowy po wycieleniu traktowane są indywidualnie przez okres
2 m-cy. Otrzymują one paszę z udziałem tłuszczu chronionego oraz preparatów glukogennych, takich jak glikol propylenowy lub gliceryna. Krowy wysokowydajne odznaczające się wydajnością przekraczającą 25 kg mleka dziennie otrzymują jeszcze specjalną wysokobiałkową paszę i śrutę zbożową w postaci tzw. „top dresing”.
Na podkreślenie zasługuje stosowana w gospodarstwie technologia utrzymania jałówek cielnych. Po 2 miesiącach od czasu stwierdzenia cielności jałówkom udostępniane jest pastwisko, na którym przebywają do końca sezonu pastwiskowego. Aktualnie w gospodarstwie znajdują się 43 sztuki jałówek wysokocielnych i krów zasuszonych. Krowy i jałówki w okresie ciąży (2-3 tyg. przed planowanych terminem wycielenia) objęte są specjalnym systemem żywienia „przejściowego”. W tym czasie są one systematycznie przyzwyczajane do nowej, bogatej w składniki pokarmowe i energię dawki pokarmowej oraz stosowany jest specjalny program żywienia mineralno-witaminowego. Powoduje to, że po porodzie w ograniczonych zakresach występują zaburzenia metaboliczne u krów, a zwierzęta chętniej pobierają zwiększone ilości suchej masy dawki. U krów po wycieleniu następuje wówczas chęć pobierania dawki pokarmowej o zwiększonej koncentracji suchej masy i składników energetycznych. Jak twierdzi p. Andrzej Legięć krowy rasy HF, zachowują się jak arystokratki, utrzymywane na pastwisku słabo wyszukują paszę, są przystosowane do utrzymywania w oborach wolnostanowiskowych, gdzie pasze dostarczane są „pod pysk” w ciągu całego roku. Odmiennie zachowują się krowy rasy simentalskiej. Pobierają one bardzo intensywnie zielonkę na pastwisku i efektywnie wykorzystują ją w produkcji mleka.
Poprawa opłacalności produkcji jest w przypadku funkcjonowania gospodarstwa Dar Ziemi szczególnie ważna. Planując bowiem wykupienie dzierżawionej ziemi, należy dbać o każdy grosz. Bardzo korzystnie zostały zainwestowane pieniądze na odzysk ciepła z systemu chłodzenia mleka. Projekt technologii odzysku ciepła został wykonany przez syna pp. Legięć – Pawła, który z racji ukończenia Politechniki Warszawskiej i studiów podyplomowych w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ma ku temu odpowiednie kwalifikacje. Własnymi siłami wykonana instalacja to równocześnie niższy koszt inwestycji. Realizowane są także inne ciekawe pomysły p. Pawła, które mają na celu obniżenie kosztów funkcjonowania gospodarstwa poprzez obniżenie zużycia energii elektrycznej.
Dr Andrzej Legięć zwrócił uwagę także na jeszcze jeden ważny aspekt funkcjonowania gospodarstwa – a mianowicie – na posiadanie odpowiednio zaangażowanych i wykwalifikowanych pracowników. Rolnictwo w Polsce postrzegane jest jako zawód przeznaczony dla niższej klasy społecznej. Tymczasem racjonalne gospodarowanie wymaga posiadania bardzo dużej wiedzy, poświęcenia i wysiłku. W naszym kraju obserwuje się niedobór wykwalifikowanej kadry do pracy w gospodarstwie rolnym. Towarzyszy temu również brak społecznego uznania dla pracy w sektorze rolnictwa, która wymaga wszechstronnego przygotowania do zawodu. Dla porównania – holenderscy farmerzy traktowani są wśród swoich rodaków z dużym szacunkiem i uznaniem za ciężką i odpowiedzialną pracę. Produkcja rolna stanowi bowiem bardzo ważną gałąź gospodarki żywnościowej. Dlatego praca w tym sektorze zasługuje na społeczny, duży szacunek.
Obserwując zaangażowanie pp. Legięć w prowadzeniu produkcji mleka można dojść do wniosku, że polskie mleczarstwo jest w bardzo dobrych rękach. Możemy być spokojni o ten sektor produkcji, który mimo wielu przeciwności ciągle się rozwija. Należy mieć także nadzieję, że decyzje na górze nie pokrzyżują planów polskich producentów mleka.



© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.