Siarka jako pierwiastek warunkujący wysokie plony kukurydzy

Anna Weber, Hubert Waligóra
Katedra Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

 

Zapotrzebowanie kukurydzy na siarkę jest stosunkowo niewielkie, jednak ze względu na funkcje jakie spełnia nie można o niej zapomnieć przy planowaniu nawożenia. Pierwiastek ten warunkuje nie tylko wzrost plonu, ale również poprawia jego parametry jakościowe.

 

 

Siarka w roślinie pełni bardzo wiele niezbędnych funkcji. Buduje związki strukturalne, takie jak białka, tłuszcze roślinne czy witaminy. Ponadto bierze udział w procesach metabolicznych, między innymi w fotosyntezie, syntezie białek i tłuszczów. Jest ona kluczowym pierwiastkiem w przemianach azotu, warunkuje jego pobieranie z gleby, obieg w roślinie oraz przekształcanie w aminokwasy. Ponadto zapewnienie roślinom odpowiedniej ilości siarki ma znaczenie ekologiczne. Niedobór tego makroskładnika ogranicza bowiem wykorzystanie azotu dostarczanego w nawozach i z zasobów glebowych, czego konsekwencją jest wzrost zawartości toksycznych azotanów. Ponadto optymalne odżywienie roślin siarką przekłada się na lepszą odporność na patogeny.


Na prawidłowe pobranie i aktywność siarki w roślinie wpływa wiele innych pierwiastków. Najważniejszą rolę odgrywa azot. Jest kluczowym pierwiastkiem w przemianach siarki w roślinie, pełni funkcję kontrolną w jej pobieraniu i przebudowie. Fosfor odpowiada w roślinie za produkcję energii, która jest niezbędna w pobieraniu i przekształcaniu siarczanów. Bardzo duże znaczenie ma wapń. Zastosowany na glebach kwaśnych, podnosi ich odczyn, w konsekwencji wzrasta tempo procesu mineralizacji organicznej formy siarki. W rezultacie siarka zawarta w glebie staje się dostępna dla rośliny. Z drugiej jednak strony w przypadku zbyt dużej koncentracji jonów wapnia w glebie, pobieranie siarki jest utrudnione. Istotne znaczenie ma również magnez oraz żelazo, które między innymi aktywują nośniki siarczanów.

57% polskich gleb jest ubogich w siarkę

Na polach uprawnych, w ostatnich latach coraz częściej można zauważyć niedobory siarki. Deficyt tego pierwiastka wykazuje aż 57% polskich gleb. Taki stan jest wynikiem między innymi procesu ekologizacji, mający na celu zredukowanie emisji związków siarki do atmosfery. Rozpoczął się on na początku lat 80. XX wieku na skutek stwierdzenia znacznego zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Ponadto straty siarki powodują opady atmosferyczne przez wymywanie jej w głębsze warstwy gleb, gdzie niestety nie są dostępne dla roślin. Pewne ilości siarki tracone są także na skutek erozji gleb, wielkość strat oraz tempo procesu warunkowana jest rodzajem materiału glebowego.
Wizualne symptomy niedoboru siarki są bardzo podobne do niedoboru magnezu oraz azotu, jednak w odróżnieniu od nich mogą występować również na najmłodszych liściach. Siarka w roślinie jest mniej mobilna niż pozostałe pierwiastki i w momencie jej deficytu nie może być transportowana do młodych liści. Jednym z pierwszych objawów niedoboru siarki jest zahamowanie wzrostu roślin, w szczególności organów nadziemnych. Rośliny mają małe, wąskie bladozielone blaszki liściowe, które dodatkowo żółkną, są łamliwe i mniejsze. W procesach fizjologicznych najpierw ustaje proces fotosyntezy, zmniejsza się zawartość chlorofilu, co jest widoczne jako chloroza. Zdarza się, że roślina nie wykazuje żadnych symptomów, wtedy mówi się o niedoborach utajonych. W tym przypadku najłatwiejszym sposobem zdiagnozowania deficytu to wykonanie analizy zawartości siarki lub pomiar zawartości azotu lub chlorofilu.
Intensyfikacja produkcji rolniczej wymusza konieczność uzupełniania niedoborów siarki w glebie poprzez nawożenie mineralne i organiczne. Jednym z ważniejszych problemów mineralnego odżywiania roślin jest fakt, że siarka w formie dostępnej dla roślin jest bardzo podatna na wymywanie z gleby. Planując nawożenie trzeba wziąć pod uwagę zapotrzebowanie roślin na siarkę przez cały okres wegetacji. Ustalając rodzaj nawozu oraz dawkę należy uwzględnić takie czynniki jak: rodzaj gleby, zawartość próchnicy, oddalenie od ośrodków przemysłowych, natężenie opadów atmosferycznych, uprzednie nawożenie nawozami naturalnymi i mineralnymi oraz wcześniejsze wystąpienie niedoborów tego pierwiastka.


Siarka zawarta w nawozach mineralnych ma różną dostępność dla roślin. Najlepszą przyswajalność dla roślin ma z formą amonową, potasem i magnezem. Minusem stosowania tych nawozów jest łatwość rozpuszczania się siarki i wymywania jej w głąb profilu gleby. W związku z tym nawozy te zaleca się stosować głównie na wiosnę, natomiast na jesień tylko w celu zrekompensowania bieżących potrzeb. Do nawozów czysto siarkowych można zaliczyć jej formę elementarną. Przed pobraniem przez roślinę musi zajść reakcja utlenienia, toteż należy ją stosować przed samym siewem rośliny uprawnej. Trudniejszą przyswajalnością charakteryzują się związki siarki z wapniem. Dlatego zawierające je nawozy, takie jak gips oraz superfosfaty pojedyncze zaleca się stosować z wyprzedzeniem, na przykład po zbiorze przedplonu albo w uprawie przedsiewnej. Siarkę można również dostarczać wraz z nawozami organicznymi, która występuje w postaci różnych związków. Wykorzystanie pierwiastka z nawozów naturalnych jest zależne od ilości jego organicznych połączeń. Uważa się, że w pierwszym roku od zastosowania gnojowicy siarka pobierana jest przez rośliny w ok. 70%, a z obornika tylko w 30%. W trakcie wegetacji roślin można stosować nawożenie dolistne, należy jednak pamiętać, że jest to tylko dokarmianie uzupełniające. W ten sposób dostarcza się roślinom niewielkiej ilości pierwiastka. Zaletą nawożenia dolistnego jest fakt, iż nawóz można mieszać z innymi składnikami pokarmowymi oraz z wybranymi środkami ochrony roślin.