Józef Krzyżewski
Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt, Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu
Prawidłowo przygotowana kiszonka z całych roślin kukurydzy jest podstawową paszą w żywieniu bydła, zwłaszcza krów odznaczających się wysoką wydajnością mleka. Wysoka koncentracja energii w tej paszy ma decydujące znaczenie w intensywnej produkcji mleka. Wartość energetyczna tej paszy może wynosić nawet 1,2 JMP/kg sm i tym samym jest ona zbliżona do wartości energetycznej ziarna jęczmienia lub pszenicy. Wartość energetyczna kiszonki z kukurydzy zależy głównie od poziomu nawożenia, warunków atmosferycznych w okresie wegetacyjnym (głównie nasłonecznienia i opadów), terminu zbioru oraz technologii produkcji kiszonki.
Sucha masa a wysokość cięcia
Najważniejszym parametrem decydującym o terminie zbioru kukurydzy przeznaczonej do zakiszania jest zawartość suchej masy w całej roślinie. Wyniki przeprowadzonych doświadczeń jak i obserwacje praktyczne dowiodły, że optymalnym terminem zbioru kukurydzy przeznaczonej do sporządzania kiszonki z całych roślin jest faza wegetacji, w której zawartość suchej masy w całej roślinie mieści się w przedziale 30-35%. W takim stadium wegetacji kukurydza osiąga dojrzałość tzw. szklisto-woskową, ziarno jest już w pełni ukształtowane (wypełnione skrobią) a pozostałe części i wegetatywne rośliny nie są jeszcze zbyt mocno „zdrewniałe”. Należy nadmienić, że kukurydza jest rośliną wyjątkową, ponieważ w miarę dojrzewania koncentracja włókna surowego w suchej masie całej rośliny zmniejsza się z 28 do około 18%. Jest to związane ze wzrostem udziału ziarna w całej masie roślinnej. W stadium tzw. szklistej dojrzałości (30-35% suchej masy w całej roślinie) udział ziarna w całej roślinie dochodzi nawet do 50%. Nasuwa się zatem pytanie, czy to jest jeszcze pasza objętościowa czy treściwa? Procentowy udział ziarna w całej roślinie kukurydzy można jeszcze zwiększyć przy zastosowaniu technologii określanej skrótem LKS (zbiór kolb z ziarnem, liśćmi i częścią łodyg). Surowiec taki uzyskuje się przy wysokim ścinaniu roślin (60-80 cm od ziemi).
Zebrana w ten sposób kukurydza charakteryzuje się znacznie wyższą koncentracją energii w suchej masie a kiszonka z niej sporządzona jest bardzo cennym komponentem dawek dla krów wysokowydajnych. Z badań własnych wynika, że podnosząc aparat cięcia o 10 cm, tracimy około 2% składników pokarmowych, głównie energii występujących w dolnych częściach łodyg. Jedną z zalet tej technologii jest oszczędność aparatów tnących oraz mniejsza masa surowca otrzymanego przy wysokim cięciu roślin, co wpływa na obniżenie kosztów transportu i zakiszania. Ścinanie kukurydzy na wyższym poziomie przyczynia się m.in. również do zmniejszenia obecności w kiszonce różnych grzybów wytwarzających mikotoksyny oraz azotanów, których najwięcej jest w dolnych częściach łodygi. Wyższe ścinanie kukurydzy zaleca się również wówczas, gdy ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne kukurydzę zasiano zbyt późno. W takim przypadku zmniejsza się udział suchej masy kolb w suchej masie całej rośliny. W warunkach polowych zawartość suchej masy w całej roślinie kukurydzy można określić wizualnie na podstawie wyglądu ziarna w kolbie. Przy pożądanej zawartości suchej masy w roślinie (33-35%) około 50% ziaren w kolbie ma ściemniałą podstawę a w ziarno wciskany paznokieć wchodzi z wyraźnym oporem. Test paznokcia należy przeprowadzić minimum na 5 kolbach typowych dla danego łanu, w połowie ich długości. Po przełamaniu kolby linia mleczna ziarniaków powinna znajdować się na wysokości 1/2 – 1/3 od podstawy. Przy dojrzałości woskowo-szklistej ziarna zawartość suchej masy w całej roślinie mieści się w przedziale 30-35%. Jeśli linia mleczna znajduje się w połowie długości ziarniaka, wówczas zawartość suchej masy w całej roślinie wynosi około 28%, jeśli zaś w 1/3 części ziarniaka licząc od podstawy – 35%. Zawartość suchej masy można określić susząc pocięte rośliny np. w kuchence mikrofalowej (zachowując odpowiednie przerwy aby nie przypalać suszonej masy) lub w piekarniku. Należy wybrać z łanu kukurydzy kilka całych roślin typowych dla całego łanu, pociąć je na sieczkę a następnie odważyć po starannym wymieszaniu ok. 0,5 kg, dokładnie zważyć przed i po wysuszeniu a następnie z różnicy masy świeżej i wysuszonej obliczyć zawartość suchej masy. Należy pamiętać, że zawartość suchej masy w całej roślinie kukurydzy przy zmiennej pogodzie wzrasta dziennie o 0,5-0,75 jednostki procentowej, zaś przy pogodzie słonecznej o ok. 0,75 jednostki procentowej. Odmiany kukurydzy typu „stay green” na kiszonkę należy zbierać po osiągnięciu fazy dojrzałości tzw. „czarnej plamki”. Strawność substancji organicznej jest wówczas wysoka (72-74%), a w latach o szczególnie korzystnym układzie warunków atmosferycznych dochodzi nawet do 76%. Odmiany typu „stay green”, obok wysokich plonów, charakteryzują się także wysoką zawartością skrobi i wysoką strawnością włókna, utrzymującą się przez długi okres czasu. Szacuje się, że wzrost strawności włókna o 1 jednostkę procentową powoduje wzrost wydajności mleka o 0,25 kg/krowę/dobę, co jest związane z pobieraniem większej ilości kiszonki przez krowę. Istotnym czynnikiem wpływającym na wartość pokarmową kiszonki z kukurydzy jest długość cięcia, która może być różna w zależności od posiadanych funkcji silosokombajnu. Jeżeli nie stosuje się wałków zgniatających, wówczas długość cięcia powinna być tak ustawiona, aby każde ziarno miało przynajmniej lekko uszkodzoną okrywę ziarniaka, co wpływa na strawność substancji organicznej. Jeżeli się stosuje zgniatacze, wówczas długość cięcia może być zwiększona, pod warunkiem, że każde ziarno będzie uszkodzone przez noże sieczkarni lub zgniecione przez walce. Według zaleceń firmy Pioneer silosokombajn będzie ustawiony dobrze, jeżeli w naczyniu o objętości 1 litra nie znajdziemy ani jednego całego ziarniaka. Zaletą zwiększonej długości cięcia i stosowania zgniataczy jest mniejsze zużycie paliwa oraz korzystniejsza struktura fizyczna takiej paszy, ponieważ zawiera więcej tzw. włókna efektywnego o określonej długości cząstek. Zgodnie z zaleceniami żywieniowymi 20% całej ilości włókna w dawce pokarmowej powinna znajdować się w cząstkach paszy o długości powyżej 3,8 cm. Kukurydzę powinno się ciąć na sieczkę o długości cząstek 0,8-2 cm; im wyższa zawartość suchej masy tym sieczka powinna być krótsza, w przeciwnym razie bowiem będą trudności z dokładnym ugnieceniem zakiszanej masy w silosie. Stopień rozdrobnienia ziarna kukurydzy wpływa w istotny sposób na jego wykorzystanie w żywieniu krów. Im bardziej ziarno będzie rozdrobnione, tym większa jego część ulegnie fermentacji w żwaczu, co w rezultacie spowoduje mniej efektywne wykorzystanie zawartej w nim energii. Jeżeli ziarno będzie słabiej naruszone mechanicznie, co ma miejsce np. przy zgniataniu, wówczas większa część zawartej w nim skrobi dostanie się do jelita w stanie nie naruszonym i dopiero tam ulegnie strawieniu. Powstająca z trawionej skrobi glukoza jest bezpośrednim substratem do syntezy laktozy (cukru mlekowego), której ilość jest bardzo ściśle związana z wydajnością mleka.
Jeżeli zaistnieją powody, dla których zbiór kukurydzy przy zawartości suchej masy w całej roślinie poniżej 30%, co ma miejsce wówczas, gdy np. kończą się zapasy starej kiszonki lub jeśli z braku silosów, kiszonkę przygotowujemy w pryzmach naziemnych, należy liczyć się z pewnymi skutkami negatywnymi. Otrzymujemy wówczas paszę o niższej koncentracji energii, kiszonka będzie bardziej kwaśna z powodu wyższej koncentracji kwasu octowego oraz tracimy część składników pokarmowych, zawartych w wypływającym soku. Aby temu zapobiec należy do zakiszanej kukurydzy dodać pewną ilość sieczki ze słomy lub plew, które wchłoną wydzielający się sok kiszonkowy. Zdarzają się także sytuacje, w których kukurydza zawiera ponad 40% suchej masy. W takim przypadku należy liczyć się ze zmniejszeniem strawności włókna i skrobi oraz z utrudnieniem rozdrabniania ziarna i ugniatania zakiszanej masy w silosie oraz z możliwością większego porażenia przez grzyby, których produkty przemiany materii to mikotoksyny.
Aby ułatwić ugniatanie w silosie zakiszanego surowca o zwiększonej zawartości suchej masy, należy dodać odpowiednią ilość wody. Jeśli mamy np. zielonkę z kukurydzy zawierającą 45% suchej masy, to w celu doprowadzenia do optymalnej zawartości suchej masy, tj. 35%, należy dodać na tonę zakiszanej zielonki 280 litrów wody. Przy późniejszym terminie zbioru kukurydzy może zdarzyć się, że wystąpią przymrozki. Jeżeli kukurydza przemarznie całkowicie, wówczas należy ją szybko zebrać i zakisić po rozmarznięciu, ponieważ martwe części rośliny są szybko atakowane przez grzyby, w tym pleśnie.
Stosowanie dodatków do zakiszania
Mimo, że kukurydza należy do roślin łatwo kiszących się ze względu na wysoką zawartość cukrów i skrobi, przy stosowaniu nowoczesnych technologii zakiszania zaleca się stosowanie dodatków chemicznych lub biologicznych inokulantów. Zastosowanie właściwych dodatków wpływa na:
■ uzyskanie kiszonki o wysokiej jakości, która charakteryzuje się optymalnym udziałem kwasów organicznych,
■ ograniczenie strat składników pokarmowych,
■ zahamowanie rozwoju niepożądanej mikroflory, w tym pleśni i drożdży,
■ stabilność tlenową i wyższą wartość pokarmową uzyskanej kiszonki.
Należy podkreślić, że stosowane dodatki do zakiszania uniemożliwiają zagrzewanie się surowca w trakcie kiszenia oraz zapobiegają występowaniu tzw. wtórnej fermentacji po otwarciu silosu (zwłaszcza wówczas, gdy temperatura otoczenia jest wysoka).
Napełnianie i okrywanie silosu
Jakość uzyskanej kiszonki z kukurydzy w dużym stopniu zależy od czasu napełniania silosu, który nie powinien przekraczać 3 dni. Należy więc dostosować wielkość silosów do ilości sporządzanej kiszonki. Wielkość silosu ma również wpływ na wysokość strat składników pokarmowych w trakcie skarmiania kiszonki. Aby nie dopuścić do psucia się kiszonki w warunkach dostępu powietrza, grubość warstwy kiszonki wybieranej codziennie z tzw. czołowej powierzchni silosu (przekroju poprzecznego) powinna wynosić 15-20 cm. Do wybierania kiszonki najbardziej przydatne są urządzenia wycinające bloki kiszonki oraz samozaładowcze przyczepy paszowe z frezem wycinającym. Jeżeli silos przejazdowy (lub pryzmę) napełniamy w ciągu kilku dni, to na noc należy całą powierzchnię przykryć folią, co zapobiegnie nadmiernemu dostępowi powietrza oraz w okresie opadów deszczu – chroni przed dostaniem się wody. Podstawowym warunkiem uzyskania dobrej jakości kiszonki jest bardzo staranne ugniatanie w trakcie napełniania zbiornika. Kolejne układane warstwy nie mogą być grubsze niż 20 cm a do ugniatania najlepiej nadają się ciągniki kołowe, z dodatkowym obciążeniem. Masa 1 m3 zakiszanej kukurydzy przy zawartości 35% suchej masy powinna wynosić 650-700 kg. Uformowany silos należy bardzo starannie okryć najlepiej specjalną folią kiszonkarską, wykonaną z polietylenu o grubości 0,2 mm. Można też okrywać dwiema warstwami folii, z których ta, którą kładziemy na zakiszaną masę może być cienka (0,04 mm), druga zaś – zewnętrzna znacznie grubsza (0,1-0,2 mm). Aby zapobiec uszkodzeniu folii przez ptaki lub inne zwierzęta dobrze jest na folię położyć specjalną siatkę kiszonkarską a na niej ułożyć szczelnie bele prasowanej słomy w formie kostek.
Rolnicy często pytają, po upływie jakiego czasu kiszonka z kukurydzy będzie gotowa do skarmiania? Odpowiedź jest następująca – kiszonka jest dojrzała do skarmiania po upływie 6 tygodni od czasu zamknięcia silosu lub pryzmy.
Ziarno kukurydzy – suszone i kiszone
Niektórzy hodowcy posiadający wysokowydajne krowy stosują w dawkach pokarmowych dodatek ziarna kukurydzy. W tym celu uprawia się tzw. mieszańce „ziarnowe” kukurydzy, charakteryzujące się wyższym plonem ziarna z 1 ha. Znane są również przypadki, gdzie w latach dobrego urodzaju biomasa kukurydzy przeznaczonej do zakiszania jest zbyt duża. W takiej sytuacji pozostawia się pewien areał do momentu uzyskania pełnej dojrzałości ziarna.
Należy mieć na uwadze fakt, że w rolnictwie zrównoważonym muszą być stosowane nowoczesne technologie produkcji i konserwowania materiałów paszowych, uwzględniające szeroko rozumiane aspekty ochrony środowiska naturalnego oraz poprawę efektywności produkcji i jakości uzyskiwanych produktów. Z jakością produktów pochodzenia zwierzęcego ściśle wiąże się jakość produkowanych i konserwowanych pasz. Obserwowany w ostatnich latach dynamiczny wzrost areału uprawy kukurydzy nie tylko na kiszonkę z całych roślin, lecz także i na ziarno świadczy o rosnącym zapotrzebowaniu na te produkty z przeznaczeniem na paszę praktycznie dla wszystkich gatunków zwierząt, jak również na produkcję alkoholu etylowego w gorzelniach. Głównym powodem wzmożonego zainteresowania uprawą kukurydzy są plony uzyskiwane z 1 ha, które są konkurencyjne w stosunku do innych zbóż. Nawet na glebach V klasy właściwie dobrana odmiana w określonych warunkach glebowo-klimatycznych oraz należycie przeprowadzone zabiegi agrotechniczne umożliwiają uzyskanie 10-12 ton ziarna z 1 ha.
W warunkach klimatycznych naszego kraju ziarno kukurydzy nadającej się do omłotu, zawiera około 38% wody; w większości przypadków ziarno kukurydzy w momencie zbioru zawiera ok. 30% wody. W latach wyjątkowo suchych zawartość wody w ziarnie kukurydzy może być znacznie niższa, tj. w granicach 18-25%. Niezależnie od zawartości wody zebrane ziarno jest zbyt wilgotne, aby nadawało się do przechowywania bez żadnych zabiegów konserwacyjnych. Zbierane wilgotne ziarno kukurydzy, wysypywane na dużą pryzmę, już po upływie nawet 24 godzin może nie nadawać się na paszę. Istnieje więc bezwzględna konieczność prawie natychmiastowego suszenia lub zakiszania. Aby można było przechowywać ziarno kukurydzy w stanie suchym zwartość wody po wysuszeniu powinna wynosić ok. 10%. Jednakże w obecnych warunkach suszenie ziarna jest zabiegiem energochłonnym i tym samym kosztownym, bowiem koszt suszenia może stanowić nawet ok. 40% bezpośrednich kosztów produkcji. W celu obniżenia wilgotności 1000 kg ziarna o 1% trzeba zużyć 1-1,5 l oleju opałowego. Warto dodać, że koszt produkcji ziarna kukurydzy na 1 ha jest porównywalny z kosztem produkcji innych zbóż. Jednakże ziarno kukurydzy, aby mogło być przechowywane w stanie „suchym” musi być bezwzględnie dosuszane w suszarniach, co pociąga za sobą znaczące koszty. Firmy oferujące suszenie ziarna pobierają opłatę wynoszącą przeciętnie około 14 zł za zmniejszenie zawartości wody o 1% w tonie dosuszanego ziarna. Jeżeli przyjmiemy, że w warunkach naszego kraju kukurydza nadająca się do omłotu zawiera około 38% wody, to musimy zmniejszyć wilgotność do 14%, czyli o 24 punkty procentowe. Zakładając, że plon ziarna o takiej zawartości wody wynosi 15 ton, wówczas koszt dosuszenia takiego ziarna wyniesie: 15 ton x 24 punkty procentowe x 14 zł = 5045 zł/ha. Tak wysoki koszt jest trudny do zaakceptowania. Wydaje się, że w obecnej sytuacji najtańszym sposobem konserwowania ziarna kukurydzy jest zakiszanie w rękawach foliowych. Technologia ta zapewnia uzyskanie dobrej jakości kiszonki przy minimalnych stratach wartości pokarmowej (4-5%). Ponadto wyniki badań wskazują, że zwiększa się strawność składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym zwierząt oraz tak zakonserwowane ziarno poprzez zakiszanie może być przechowywane przez długi okres czasu.
Dodatki do zakiszania a jakość kiszonek
Ziarno kukurydzy z przeznaczeniem na paszę dla bydła powinno być przed zakiszaniem gniecione. Gniecione ziarno w żwaczu jest rozkładane wolniej, tym samym większa część skrobi nie rozłożonej w żwaczu dostaje się do dwunastnicy, co przyczynia się do lepszego wykorzystania energii przez krowę. Obecnie istnieją techniczne możliwości gniecenia ziarna w trakcie jego załadowywania do rękawów foliowych, dzięki urządzeniom zgniatającym zainstalowanym przy prasach. W celu zapewnienia przebiegu prawidłowej fermentacji zawartość wody w zakiszanym ziarnie powinna wynosić 35-40%. Aby zwiększyć trwałość uzyskanej kiszonki należy stosować dodatki w formie preparatów chemicznych lub mikrobiologicznych (z udziałem określonych szczepów bakterii). Najnowszej generacji preparaty przeznaczone do stymulowania procesu kiszenia zawierają tzw. kultury starterowe bakterii fermentacji mlekowej, które są bezpieczne zarówno dla zdrowia ludzi jak i zwierząt. Preparaty te często zawierają również dodatki enzymów, które rozkładają węglowodany strukturalne, uwalniając z niego cukry proste, które są niezbędną pożywką dla bakterii, prowadzących proces fermentacji. Stosowanie preparatów przyczynia się do poprawy jakości kiszonki oraz ograniczenia strat składników pokarmowych. Dzięki wspomagającemu działaniu wyselekcjonowanych odpowiednich szczepów bakterii i enzymów w procesie kiszenia następuje częściowy rozkład węglowodanów strukturalnych, wchodzących w skład włókna surowego, przyczyniając się tym samym do zwiększenia jego strawności. Produkty fermentacji, tj. kwas mlekowy, kwas octowy, glikol propylenowy, nadtlenek wodoru oraz obecne enzymy skutecznie hamują rozwój bakterii tlenowych, drożdży i pleśni, zapobiegając tym samym procesom wtórnej fermentacji kiszonki i stratom składników pokarmowych. W procesie kiszenia ziarna kukurydzy z dodatkiem preparatów bakteryjno-enzymatycznych następuje uwolnienie takiej ilości cukrów łatwo fermentujących z włókna surowego, która wystarcza do wytworzenia odpowiedniej ilości kwasów organicznych przez bakterie w procesie fermentacji. Zastosowanie preparatów do zakiszania ogranicza jednocześnie rozkład zawartej w ziarnie skrobi.
Dobre wyniki przy kiszeniu ziarna kukurydzy można uzyskać również stosując dodatki preparatów chemicznych, zawierających kwas mrówkowy lub propionowy. Kiszonki z dodatkiem wymienionych kwasów organicznych noszą nazwę kiszonek „niefermentowanych”, ponieważ procesy fermentacji naturalnej przy udziale bakterii są ograniczone do bardzo małych rozmiarów. Uzyskany produkt końcowy w postaci kiszonki pod względem wartości pokarmowej tylko nieznacznie różni się od surowca wyjściowego. Odpowiednia wilgotność zakiszanego ziarna jest niezbędna nie tylko do prawidłowego przebiegu fermentacji, lecz także umożliwia właściwe napełnienie rękawa foliowego zakiszanym ziarnem kukurydzy. W przypadku niedostatecznego ugniecenia zakiszanego ziarna w wolnych przestrzeniach pozostaje tlen, co sprzyja rozwojowi pleśni. Jeżeli ziarno kukurydzy jest zbyt suche, wskazane jest zakiszanie ze zwiększoną dawką konserwantów chemicznych (5-6 l/tonę). Zastosowanie konserwantów w zalecanej przez producentów dawce umożliwia uzyskanie stabilnej kiszonki, która może być przechowywana nawet przez okres 18 miesięcy bez strat składników pokarmowych i pogorszenia jakości.
Użycie konserwantów lub inokulantów zawierających szczepy bakterii fermentacji mlekowej (acidofilnych) powoduje:
■ właściwe ukierunkowanie i przyśpieszenie procesów fermentacyjnych z ograniczeniem do niezbędnego minimum strat składników pokarmowych,
■ poprawę wartości pokarmowej,
■ ochronę białka przed jego rozkładem,
■ zwiększenie stabilności kiszonki w wyniku wyeliminowania lub ograniczenia rozwoju drożdży i pleśni.
Należy podkreślić, że ziarno kukurydzy można także kisić bez żadnych dodatków, jednakże w większości przypadków, zwłaszcza przy nawet niewielkim dostępie powietrza, uzyskana kiszonka charakteryzuje się nieodpowiednią jakością a straty składników pokarmowych mogą dochodzić nawet do 50%. Tak wysokie straty w procesie zakiszania stawiają pod znakiem zapytania opłacalność uprawy kukurydzy na ziarno.
Zakiszanie nierozdrobnionego ziarna
W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudza zakiszanie nierozdrobnionego ziarna kukurydzy, ponieważ unika się kosztów związanych z rozdrobnieniem. Na podstawie dotychczas uzyskanych obserwacji zaleca się, aby do zakiszania przeznaczać całe ziarno kukurydzy o wilgotności poniżej 32%. Proces zakiszania całego ziarna przebiega wolniej, ale dodatkowym, korzystnym efektem jest zwiększenie zawartości powstającego w tym procesie dwutlenku węgla z tlenu, znajdującego się w przestrzeniach między ziarnami. Do kiszenia ziarna w całości należy wybierać rękawy foliowe o jak najmniejszej średnicy, aby jednorazowo można było wybrać kiszonkę z dłuższego odcinka rękawa. Technologia zakiszania całego ziarna w rękawach wymaga dużej staranności i dbałości o szczelność rękawów, aby nie wydostawał się dwutlenek węgla. W ten sposób zakiszone ziarno kukurydzy należy stosować w żywieniu krów, przede wszystkim w okresie zimowym, bowiem w okresie letnim, zwłaszcza przy wysokiej temperaturze otoczenia, ziarno po otwarciu rękawa ulega szybko zepsuciu. Należy podkreślić, że technologia zakiszania całego (nienaruszonego) ziarna kukurydzy nie jest jeszcze dostatecznie dopracowana i z tych względów nie zaleca się jej do szerszego stosowania w praktyce.
Zakiszanie ziarna kukurydzy w rękawach foliowych jest uzasadnione z następujących powodów:
■ kukurydzę na ziarno należy zbierać 2-3 tygodnie przed osiągnięciem pełnej dojrzałości; w tym stadium dojrzałości ziarno osiąga wymaganą wartość i jest lepiej wykorzystywane przez zwierzęta a wcześniejszy zbiór umożliwia zasiew ozimin,
■ straty składników pokarmowych są najmniejsze w porównaniu z innymi metodami konserwowania surowców roślinnych,
■ wcześniejszy zbiór sprzyja wydajności kombajnów (niedojrzała w pełni słoma jest śliska i nie zapycha kombajnu),
■ żywienie bydła ziarnem kukurydzy o większej wilgotności ogranicza możliwość występowania choroby metabolicznej, zwanej kwasicą,
■ wyeliminowanie pyłu, który powstaje przy rozdrobnieniu suchego ziarna.
Mimo przedstawionych zalet wynikających z zakiszania ziarna kukurydzy w rękawach foliowych trzeba mieć świadomość, że technologia ta wymaga znajomości wielu istotnych szczegółów, które decydują o jakości uzyskanej kiszonki. Z tego względu najkorzystniejszym rozwiązaniem może być zlecenie wykonania tej usługi przez wyspecjalizowane firmy, dysponujące odpowiednim zestawem maszyn oraz doświadczeniem w zakresie technologii konserwowania ziarna kukurydzy w rękawach foliowych.