Archiwum

Robert Szulc

Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Oddział Poznań

Dla każdej samicy okres, w której oczekuje na potomstwo jest bardzo szczególny. W tym czasie należy zapewnić jej wyjątkowo korzystne warunki bytowania (mikroklimat, paszę i opiekę weterynaryjną).

                Oczekiwanie przez samicę na potomstwo to okres jak się łatwo domyślić bardzo szczególny. W tym czasie od hodowcy oczekuje się przeprowadzenia odpowiednich przygotowań zarówno patrząc z punktu widzenia cielącej się krowy jak i jej potomstwa – mającego lada moment przyjść na świat cielęcia. Zabiegi i prace z tym faktem związane dotyczą przede wszystkim działań mających poprawić bezpieczeństwo i komfort porodu, ale również ze względu na mające przyjść na świat potomstwo – jego zdrowie i jak najkorzystniejsze warunki zderzenia się z brutalną rzeczywistością otaczającego środowiska i świata. Zwierzę przed wycieleniem automatycznie kierując się instynktem wyszukuje dla siebie miejsca bardzo spokojnego, wyciszonego, suchego. Dlatego też, zaleca się aby umieścić krowy na około 10-14 dni przed wycieleniem w kojcu porodowym spełniającym wymogi dobrostanu bydła. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że przeprowadzenie zwierzęcia oczekującego potomstwa krótko przed wycieleniem do kojca porodowego może się wiązać z ogromnym dla niej stresem i brakiem czasu na możliwość zaaklimatyzowania się w nowym dla niej miejscu.

                Tu warto zwrócić uwagę, żeby zapewnić pełną swobodę poruszania się krowie oraz zapewnić poczucie bezpieczeństwa i spokoju. A to z kolei z pewnością ułatwi jej poród. Ważne jest, aby w budynku inwentarskim kojec porodowy został usytuowany w miejscu w miarę zacisznym i ciepłym, bez przeciągów i przede wszystkim pozbawiony wilgoci. Miejsce takie powinno być tak usytuowane, aby dać możliwość na wygodną obserwację i zarazem nadzór nad zachowaniem przebywających w nim zwierząt przez ludzi z obsługi w oborze. W kwestii oświetlenia zaleca się, żeby natężenie oświetlenia wynosiło ok. 200 lx. Ponadto warto zwrócić uwagę, że przy równomiernym rozkładzie wycieleń wielu krów, zaleca się jeden kojec porodowy na 20-30 krów o powierzchni min. 10 m² i wysokości minimalnej przegród wynoszącej 1,3 m. Jednak gdy mamy do czynienia z dużymi stadami porodówkę można zorganizować w sposób wręcz grupowy. Wtedy zaleca się powierzchnię ok. 8-10 m² kojca na każdą krowę. Z tym, że należy zapewnić możliwość odizolowania fragmentu kojca o powierzchni przynajmniej 9 m² jako obszaru porodowego. Niestety – wadą takiej porodówki zbiorowej jest możliwość ssania przez cielę obcej krowy. Bardzo często się to zdarza w przypadku krów pierwiastek. Porodówki zbiorowe nie zdają egzaminu ponadto przy utrzymywaniu krów w systemie obór uwięziowych. Kolejna sprawa to przegrody kojca. Przegrody kojca porodowego muszą być jednolite, pełne – jeżeli za nimi przebywają jeszcze inne zwierzęta. Robi się tak w celu uniemożliwienia zanieczyszczania kojca porodowego oraz późniejszych prób ssania innych krów przez nowonarodzone cielę. Natomiast w przypadku zastosowania przegród ażurowych maksymalna szerokość szczeliny między sztachetami powinna wynosić ok. 10 cm.

                Ponadto w sytuacji występowania grupowych kojców porodowych dla krów, ich powierzchnia powinna wynosić ok. 8 m² na sztukę. Kolejna ważna kwestia to konieczność wydzielenia dodatkowej powierzchni ok. 10 m² w kojcu jako miejsce porodu oraz umieścić specjalną budkę dla cieląt, do której dostarczyć należy odpowiednią ilość czystej i suchej ściółki.

                Zastosowanie przegród w kojcu porodowym powinien także uwzględniać możliwość usunięcia ich i demontażu w jakiejś sytuacji awaryjnej. W przypadku komplikacji przy wycieleniu i konieczności zabrania leżącej krowy zaleca się również w tym celu zapewnić odpowiednią bramkę. Warto też pamiętać, aby instalując taką furtkę do kojca, zapewnić otwieranie jej na zewnątrz kojca. Mimo że zabrania się trzymana krowy cielącej się na jakiejkolwiek uwięzi, to przydatna okazuję się możliwość tymczasowego unieruchomienia krowy w kojcu porodowym. Może to być konieczne w przypadku konieczności wykonania niezbędnych zabiegów zootechniczno-weterynaryjnych. W takiej sytuacji wykorzystać do wspomnianych celów można przegrodę paszową samoblokującą. Ale bardzo ważna sprawa: bezwzlędnie trzeba uważać, aby przegroda paszowa nie umożliwiała wydostania się cielęcia na zewnątrz.

                Zwierzę po wydaniu potomstwa na świat jest osłabione i potrzebuje koniecznie uzupełnić brak wody. Dlatego też, w kojcu porodowym bezwzględnie należy zainstalować sprawnie działające poidło dla krowy. Ale także nie wolno zapominać o zapewnieniu krowie dostępu do paszy. Jak wiadomo, bardzo szybko po wycieleniu krowa powinna przez ok. 20-30 minut stać i pobierać paszę oraz wodę, tak aby móc napełnić żwacz. Dlatego też, dobrze jest podać jej ciepłe pójło przygotowane z lekko osolonej wody i otrąb pszennych. Bardzo dobrej jakości siano jest również cenną paszą w pierwszym okresie po wycieleniu. Woda i wysokiej jakości pasza wypełniają i obciążają żwacz, co nie pozwala na jego przesunięcie. Miejsce porodowe powinno też uwzględniać konieczność przeprowadzenia doju krowy, która wycieliła się.

                Podłoże w kojcu porodowym to kolejna ważna kwestia do przygotowania. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, aby posadzka w samym kojcu porodowym nie była śliska, co mogłoby stwarzać poważne zagrożenie dla cielącej się krowy. Osłabiona krowa oraz młody osesek są bardzo podatne na upadki i urazy zarazem. Podłoga powinna też być wyposażona we własny otwór odpływowy, co umożliwia indywidualne jego mycie i dezynfekcję. Zawsze przed porodem należy dostarczyć świeżej, czystej ściółki (słomy) z uwzględnieniem ok. 30 cm warstwy piasku pod ściółką. Ale w tym miejscu trzeba zaznaczyć, aby rolnicy nie stosowali przypadkowo wiórów ani trocin.

                Krowa po wycieleniu ma naturalny odruch wylizywania swojego potomstwa. To odwieczna, naturalna praktyka, pozwalająca na bezpośredni kontakt cielęcia z matką. To bardzo pomocne jest na kondycję ogólną psycho-fizyczną – głównie cielęcia. Ułatwia to i stymuluje szybsze uaktywnianie narządów zmysłów i ruchu cielęcia, natomiast u krowy stymuluje odejście łożyska. Więc nie utrudniajmy tego matce i jej oseskowi. Ponadto fizyczny kontakt cielęcia z matką w ciągu pierwszej doby po urodzeniu niezwykle korzystny ma wpływ na zdolność jelit cielęcia do skutecznego wchłaniania przeciwciał zawartych w siarze. W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę, iż tylko przez pierwszą dobę ścianki jelita mają największą zdolność wchłaniania siary.

                Jak większość z nas wie, siara – czyli pierwszy – niezwykle, cenny pokarm produkowany przez samice ssaków posiada ogromną ilość witamin, białka, tłuszczu oraz przeciwciał i związków uodporniających. W jej składzie – porównując z tradycyjnym mlekiem – wyodrębniono około dwukrotnie większą zawartość suchej masy, trzykrotnie większą zawartość składników mineralnych, oraz pięciokrotnie białka. Zaletami siary jest przede wszystkim duża zawartość kwasu cytrynowego oraz przeciwciał uodparniających. Warto wiedzieć, że na skład chemiczny i wartość uodparniającą siary wpływają:

■             długość zasuszenia krowy, poziom żywienia w zasuszeniu i rasa bydła

■             status immunologiczny krowy (najlepsza jest siara od krów po 3-4 wycieleniu, wychowanych w danej oborze),

■             stres termiczny organizmu w okresie porodu (wychłodzenie i wyczerpanie porodem).

                Przepisy międzynarodowe – Dyrektywy UE, ale też i polskie normy wskazują na konieczność podania młodemu oseskowi zaraz po porodzie porcji siary. Nie może to jednak odbyć się później niż 6 godzin po wycieleniu. Młodemu cielęciu pierwszą porcję siary podajemy w ilości około 1-1,5 litra. W tabeli 1 zaprezentowano skład siary w stosunku do upływających godzin po wycieleniu. ■

Literatura dostępna u autora