Strefa Bydło

Punkty krytyczne podczas doju mechanicznego predysponujące do wystąpienia zapaleń wymion

Wojciech Neja

Zakład Hodowli Bydła, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

 

Zapalenie gruczołu mlekowego (mastitis) jest obronną reakcją organizmu na szkodliwy czynnik, który wniknął do tego narządu. Reakcja może przebiegać łagodnie lub gwałtownie. Zapalenia mogą różnić się od siebie objawami i nasileniem, co w konsekwencji w różnym stopniu uszkadza organizm. Metoda jaką wykonuje się dój stanowi jeden z ważniejszych czynników wpływających na występowanie zapaleń wymion, zarówno klinicznych jak i podklinicznych.

                Zapalenia gruczołów mlekowych mogą być konsekwencją używania aparatury udojowej bez zachowania elementarnych wymogów fizjologicznych, nieodpowiednich parametrów technicznych, jak i z eksploatacji aparatu niesprawnego technicznie. Gospodarstwa stosujące dój ręczny, w porównaniu z pozyskującymi mleko dojarkami konwiowymi, dostarczały do skupu dwukrotnie mniej mleka, charakteryzującego się dodatkowo gorszą jakością. Na podstawie dostępnej literatury można wywnioskować, że doskonalenie technik pozyskiwania mleka wpływa na poprawę jego jakości higienicznej mierzonej zarówno ogólną liczbą bakterii jak i liczbą komórek somatycznych.

                Niezależnie od stosowanego systemu doju, zawsze trzeba pamiętać, że dój mechaniczny nie jest obojętny dla zdrowia krów. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na następujące aspekty: higienę oraz prawidłowy, rutynowy przebieg doju, zapewniający współpracę między krową a dojarzem, mechaniczne oddziaływanie urządzeń udojowych na wymię. Zastosowanie w gospodarstwie prawidłowych technologii doju oraz prawidłowy jego przebieg może być jedną z wielu strategii zapobiegania zapaleniom gruczołu mlekowego.

Nieprawidłowe podciśnienie

                Problem w oborach mlecznych stanowi mechaniczne uszkodzenia strzyków. Wynikają one najczęściej z nieprawidłowego podciśnienia stosowanego w aparatach udojowych. Skutkiem zbyt dużego podciśnienia jest zwiększony przepływ mleka oraz szybsze wypłukiwanie się keratyny wyścielającej przewód strzykowy. Taka sytuacja umożliwia bakteriom kolonizację strzyka i powoduje hiperkeratozę. Jednocześnie zbyt duże podciśnienie prowadzi do mechanicznych uszkodzeń strzyków oraz morfologicznych deformacji skóry i wnętrza strzyka. Niski poziom podciśnienia prowadzi do niepełnego wydojenia krowy oraz zbyt słabego masażu strzyka. Prowadzi to do zaburzeń krążenia, przez co spływająca do dolnych części wymienia krew nie jest w sposób należyty wymasowana. Konsekwencją tego jest obrzęk i zastój płynów w okolicy przewodu strzykowego. Powoduje to zwężenie światła kanału i zmniejszenia tempa przepływu mleka, co wydłuża dój.

Przeddajanie i czyszczenie strzyków

                Tanią, prostą i efektywną metodą zapobiegania mastitis jest zdajanie mleka przed dojem do kubka przeddajacza. Takie postępowanie umożliwia:

■             oddzielenie mleka znajdującego się w zatoki strzykowej, które zawiera dużą liczbę komórek somatycznych oraz drobnoustrojów, dzięki czemy nie trafią one do mleka zbiorczego,

■             bieżącą ocenę stanu zdrowotnego poszczególnych ćwiartek wymienia,

■             wyzwolenie oksytocyny i rozpoczęcie fazy wydzielania mleka.

                 Przenoszenie drobnoustrojów między strzykami jest jednym z większych problemów mechanicznego dojenia krów. Dlatego dezynfekcja wymienia za pomocą odpowiednich preparatów uważana jest za jeden z podstawowych elementów zapobiegania mastitis. W wielu badaniach stwierdzono najmniejszą liczbę komórek somatycznych w mleku pochodzącym od krów, u których wykonywano przed dojem czyszczenie wymienia i strzyków na mokro połączone z dezynfekcją. Natomiast stosowanie ręczników papierowych nasączonych środkiem do dezynfekcji okazało się mniej skuteczne niż mycie wodą zawierającą środek dezynfekcyjny. Jednocześnie wycieranie na sucho jako metoda przygotowania wymion do doju, okazała się skuteczniejsza w porównaniu z wycieraniem na mokro ręcznikiem bawełnianym nasączonym czystą wodą oraz z zanurzaniem strzyków w piance nawilżającej. Jednocześnie do osuszania strzyków bardziej nadają się ręczniki z materiału, które dzięki chropowatej powierzchni wpływają na mocniejsze pobudzenie odruchu ejekcji, lepiej czyszczą skórę i wchłaniają więcej wody niż ręczniki papierowe.

Kąpiel podojowa strzyków

                Poza czyszczeniem wymion przed dojem dobre rezultaty w zwalczaniu zapaleń gruczołu mlekowego przynosi dipping czyli kąpiel podojowa strzyków. Metoda ta polega na zanurzeniu każdego strzyka tuż po doju w płynie dezynfekcyjnym w celu zniszczenia drobnoustrojów znajdujących na powierzchni strzyków i w ujściu kanału strzykowego. Wykonanie tego zabiegu jest celowe w czasie dwóch pierwszych godzin po doju, kiedy mięsień zwieracz nie zamyka jeszcze kanału strzykowego.

Konserwacja sprzętu

                Nie bez znaczenia pozostaje problem przez kogo i jak często wykonywana jest konserwacja sprzętu do doju, bowiem częsta jego kontrola przez wyszkolonych serwisantów wpływa korzystnie na liczbę komórek somatycznych w mleku oraz zdrowotność wymienia.

Gumy strzykowe

                Ważnym elementem dojarki są gumy strzykowe, stanowiące jeden z elementów kubków udojowych. Gumy strzykowe są jedynym elementem urządzenia do doju, które ma bezpośrednią styczność ze strzykiem, dlatego powinny być wykonane z materiału miękkiego, delikatnego i jednocześnie sprężystego. Stopniowe zużycie gum strzykowych zmienia charakterystykę ich pracy oraz parametry robocze. Szybkie i nierównomierne twardnienie gum, zwłaszcza nieoryginalnych, niekorzystnie wpływa na masaż końcówki strzyka. Zmianę gum zaleca się po wykonaniu 2500 dojów.

Kontrola przebiegu doju

                Sam przebieg doju może wpływać na zdrowotność wymienia, dlatego ważna jest jego kontrola polegająca na sprawdzaniu właściwej pozycji aparatu udojowego, np. natychmiast należy poprawić tzw. mlaskający kubek udojowy. Aparat, który spadł podczas doju powinien być umyty przed ponownym założeniem. Nie powinno doić się krowy po zaprzestaniu wydzielania przez nią mleka. Kontroli sprawności urządzeń do doju można dokonać według schematu podanego w tabeli.

                Podsumowując należy stwierdzić, że zastosowanie w gospodarstwie prawidłowych technologii doju stanowić może jedną z wielu strategii zapobiegania zapaleniom gruczołu mlekowego. ■

Literatura dostępna u autora

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.