Archiwum
Wpływ mikotoksyn na zdrowie i efekty produkcyjne bydła mlecznego
Karol Kotowski
Kępno
Porażenie paszy mikroflorą grzybiczą, jak i mikotoksynami jest istotną przyczyną strat w produkcji zwierzęcej. Skutki skarmiania pasz zanieczyszczonych mikotoksynami, czyli toksycznymi metabolitami tworzonymi przez liczne gatunki grzybów, zwanych potocznie grzybami nitkowatymi bądź pleśniami, są szczególnie wyraźne u zwierząt monogastrycznych. Z doniesień wielu autorów wynika, że obecnie znanych jest ok. 400 związków chemicznych o różnej budowie, produkowanych przez pleśnie i powodujących występowanie zmian ogólnych bądź miejscowych.
Związki te (mikotoksyny) wykazują powinowactwo do konkretnych narządów, w których powodują określone zmiany patologiczne. Należą do nich głównie aflatoksyny, trichoteceny, zearalenon, fumonizyny i ochratoksyny. Objawy u zwierząt są różne i nie zależą tylko od samych mikotoksyn. Duży wpływ na reakcję zwierząt mają uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, żywienie, a także stan ogólny. Dodatkowymi czynnikami usposabiającymi mogą być stany subklinicznie chorób powodujących immunosupresję. Skarmianie paszy, do produkcji której wykorzystano spleśniałe zboże lub paszę porażoną pleśniami w okresie przechowywania, prowadzić może do zachorowań oraz zahamowania rozwoju i wzrostu zwierząt.
Z danych źródłowych wynika (Dorszewski, 2015), że zarówno pleśnie, jak i mikotoksyny występują w skażonym materiale w postaci punktowej, co sprawia trudności w prawidłowym pobraniu próbek pasz do analizy. Może się zdarzyć, że pobrany materiał nie zawiera pleśni, co nie oznacza wcale, że surowiec jest wolny od mikotoksyn.
Zatrucia występujące po przedostaniu się do organizmu toksycznych substancji, wytwarzanych przez wiele gatunków grzybów, określa się mianem mikotoksykoz. Mikotoksykoza jest niezakaźną chorobą zwierząt, wynikającą z karmienia ich paszami zanieczyszczonymi grzybami toksynotwórczymi. Dodać należy, że pleśnie nie rozwijają się w organizmie zwierząt, a namnażają się w paszach.
Obecnie uważa się, że powszechnie występujące grzyby, jak i tworzone przez nie mikotoksyny powodują zniszczenie lub pogorszenie jakości ok. 20% masy ziarna zbóż, poważne straty w hodowli i chowie zwierząt, jak również zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego (Goliński, 1987, Hult i in. 1982). Jak wynika z piśmiennictwa (Bubień i in. 1968) w Polsce badania nad zanieczyszczeniem płodów rolnych mikotoksynami rozpoczęły się stosunkowo wcześnie i dotyczyły skażenia stosowanej do produkcji mieszanek paszowych śruty arachidowej, pochodzącej ze zbiorów 1966 r. Najczęściej wykrywaną mikotoksyną była aflatoksyna B1 obecna w 808 próbach na 3195 badanych, co dawało ok. 25% prób pasz i komponentów paszowych. Zdecydowaną większość prób, w których wykryto ten metabolit stanowiły importowane śruty arachidowe i bawełniane.
Dostęp do wszystkich artykułów archiwalnych znajdujących się na naszym portalu jest możliwy po wykupieniu prenumeraty czasopisma.