Archiwum
Renowacja trwałych użytków zielonych
Kazimierz Grabowski
Katedra Łąkarstwa i Urządzania Terenów Zieleni
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Łąki i pastwiska stanowią swoistą kategorię użytków rolnych, wymagają więc określonego traktowania. Użytki te, a zwłaszcza ich formy naturalne, zalegają zwykle w obniżeniach terenowych, które cechują odrębności siedliskowe, szczególnie w zakresie warunków glebowych, termiki oraz stosunków wodnych.
Region północno-wschodniej Polski charakteryzuje się dużym udziałem łąk i pastwisk, znacznie przewyższającym średnią krajową i dlatego gospodarka łąkowo-pastwiskowa w tym regionie powinna odgrywać kluczową rolę w rozwoju rolnictwa, z nastawieniem na chów bydła mlecznego i mięsnego (Grzegorczyk, 1998). Potencjał produkcyjny trwałych użytków zielonych regionu nie jest w pełni wykorzystany.
Szacuje się, że ok. 70% terenów, dawniej zmeliorowanych i zagospodarowanych, kwalifikuje się do renowacji.
Obserwuje się coraz częściej postępujący proces florystycznej degradacji. Polega on przede wszystkim na ustępowaniu z runi gatunków wartościowych, rozluźnieniu darni, opanowaniu zbiorowiska przez trawy małowartościowe i uciążliwe chwasty. W konsekwencji doprowadza on do spadku plonowania zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Przyczyn opisanego zjawiska należy upatrywać w sferze czynników przyrodniczo-pratotechnicznych i ekonomicznych.
Według Baryły i Kulika (2006) przyczyną degradacji zbiorowisk trawiastych są zarówno niekorzystne warunki siedliskowe, jak i błędy popełnione w pratotechnice. Degradacja użytków zielonych jest następstwem zmian czynników warunkujących wzrost i rozwój roślinności. Należą do nich:
Czynniki edaficzne (degradacja siedliska glebowego):
– wyjałowienie ze składników pokarmowych,
– wzrost zakwaszenia,
– podtopienie, zabagnienie, długotrwały zalew, szczególnie w okresie wegetacji,
– przesuszenie w wyniku nadmiernego obniżenia poziomu wód gruntowych, zwłaszcza w glebach organicznych (torfowo-murszowych).
Czynniki klimatyczne:
– niskie sumy opadów i niekorzystny ich rozkład w okresie wegetacji,
– wysokie temperatury powietrza i silne przesychanie wierzchnicy glebowej słabo zadarnionych powierzchni,
– przymrozki wczesnowiosenne i późnojesienne.
Czynniki antropogeniczne:
– wadliwa regulacja stosunków wodnych,
– brak konserwacji urządzeń melioracyjnych,
– brak lub niskie nawożenie niedostosowane do aktualnej zasobności gleby w składniki pokarmowe i potrzeb roślinności,
– opóźniony zbiór,
– zaniechanie użytkowania,
– zbyt niskie koszenie,
– pozostawienie skoszonej runi lub niedojadów na pastwisku.
Wydatne pogorszenie zwartości runi oraz zubożenie jej składu, wymaga oczywiście stosownej interwencji pratotechnicznej, na co zgodnie zwraca się uwagę w szeregu pracach łąkarskich.
Dostęp do wszystkich artykułów archiwalnych znajdujących się na naszym portalu jest możliwy po wykupieniu prenumeraty czasopisma.