Problemy żywieniowe u krów w okresie podwyższonej temperatury

Józef Krzyżewski

Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt

Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu

 

W ostatnim numerze „Hodowcy Bydła” pisaliśmy o możliwości wystąpienia stresu cieplnego u krów mlecznych i jego negatywnych skutkach. Niekorzystny wpływ stresu cieplnego przejawia się nie tylko pogorszeniem dobrostanu zwierząt, ale także zmniejszeniem ich wydajności.

Wysokie temperatury otoczenia najbardziej dotkliwie odczuwają krowy wysoko wydajne, których organizm w wyniku intensywnych procesów metabolicznych wytwarza ogromne ilości ciepła. Na przykład organizm krowy mlecznej produkującej 45 kg mleka/dobę wytwarza tyle ciepła, co elektryczny grzejnik o mocy 2000 W. W przypadku przebywania takiej krowy w miejscu bezpośredniego działania promieni słonecznych na jej organizm wytwarza się dodatkowo tyle ciepła, ile wytwarza go grzejnik o mocy 1600 W. Przegrzanie organizmu krowy prowadzi do wzrostu temperatury ciała o 1-2°C, co wpływa także na podwyższenie temperatury w żwaczu. Wzrost temperatury żwacza tylko o 0,5°C przyczynia się do spowolnienia procesów namnażania mikroflory, co znajduje odzwierciedlenie w zmniejszeniu wydajności mleka. W naszych warunkach klimatycznych niekorzystne skutki stresu termicznego zaczynają być widoczne już po przekroczeniu temperatury otoczenia 20°C. Ruchy krów stają się wolniejsze, zwierzęta więcej piją i ziają w celu odprowadzenia na zewnątrz nadmiaru ciepła oraz pobierają mniej paszy. Jeśli temperatura otoczenia wzrośnie do około 30°C, ilość pobieranej paszy zmniejsza się bardzo wyraźnie, co pociąga za sobą zmniejszenie wydajności mleka od krowy o 3-5 kg/dobę (Tabela 1). Stres cieplny zmniejsza aktywność wątroby w zakresie syntezy kluczowych hormonów, przede wszystkim hormonu wzrostu i insuliny, posiadających duży wpływ na wydajność mleka. Zmniejsza się również aktywność wątroby w procesie syntezy glukozy, z której powstaje laktoza (cukier mlekowy), decydująca o ilości mleka syntetyzowanego w gruczole mlekowym.

                Negatywne skutki stresu cieplnego występują nie tylko u krów w okresie laktacji, lecz także u krów w okresie zasuszenia. Krowy zasuszone dotknięte stresem cieplnym w okresie kolejnej laktacji produkują o 500-1000 kg mleka mniej. Rozwój płodu jest także hamowany z powodu zmniejszonej ilości krwi przepływającej przez macicę i tym samym zmniejszonej ilości składników pokarmowych niezbędnych do jego rozwoju. Zatem rodzące się cielęta są mniejsze i słabsze. Jedną z przyczyn opisanego stanu jest wzrost krążenia insuliny, który wywołuje stan zwany hiperinsulinemią. W efekcie zmniejsza się ilość pobieranej paszy, występuje ujemny bilans energii, który prowadzi do zmniejszenia masy ciała zarówno krowy jak i cielęcia. Zmniejszenie masy ciała rodzących się cieląt jest związane także ze skróceniem okresu ciąży. Negatywne skutki stresu cieplnego w okresie zasuszenia znajdują także odzwierciedlenie w zaburzeniach funkcji związanych z rozrodem. Jednym z zabiegów zmniejszających negatywne skutki jest utrzymywanie w okresie zasuszenia ujemnego bilansu kationowo-anionowego (DCAD). W okresie laktacji natomiast wskaźnik ten powinien być dodatni i mieścić się w przedziale +20 do 30 mcg/100 g suchej masy dawki pokarmowej.

Dostęp do wszystkich artykułów archiwalnych znajdujących się na naszym portalu jest możliwy po wykupieniu prenumeraty czasopisma.

Zaloguj się, aby zobaczyć.