Archiwum
70 lat pracy hodowlanej nad doskonaleniem bydła mlecznego w Polsce
Jerzy Żółkowski, Wiesław Świderek
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Druga wojna światowa przyniosła ogromne straty w pogłowiu krów (1938 – 7,5 mln, 1946 – 2,7 mln). Po uzyskaniu niepodległości, pomimo niezwykle trudnej sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, pogłębionej m.in. zmianą granic (rys. 1), przystąpiono nie tylko odbudowy stanu pogłowia zwierząt, ale także rozpoczęto prace nad doskonaleniem rodzimych ras bydła mlecznego.
Prowadzenie zorganizowanej hodowli było utrudnione ze względu na niekorzystną strukturę agrarną. Ponad 80% rolników posiadało małe gospodarstwa, w których utrzymywano niewielką liczbę krów. Od początku prowadzenia zorganizowanej pracy hodowlanej w zakresie doskonalenia bydła preferowany był typ kombinowany, co miało w dostatecznym stopniu zaspokoić potrzeby społeczeństwa w zakresie mleka i mięsa wołowego.
Momentem przełomowym w hodowli bydła mlecznego było wprowadzenie sztucznego unasieniania. Pierwszy w Polsce kurs inseminacji bydła odbył się w 1946 roku w Zakładzie Szkolenia Zawodowego Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego w Pawłowicach, który prowadził prof. Edward Sorensen z Danii. Dynamiczny rozwój inseminacji bydła w kraju nastąpił dopiero na początku lat sześćdziesiątych XX wieku wraz z powołaniem w 1956 roku Państwowych Zakładów Unasieniania Zwierząt. Rozpowszechnieniu inseminacji sprzyjało opracowanie i wdrożenie nowoczesnych metod konserwacji i przechowywania nasienia buhajów. Stosowana na szeroką skalę, ta technika zapłodnienia krów przyczyniła się, dzięki ostrzejszej selekcji buhajów, do uzyskania szybszego postępu produkcyjnego i hodowlanego.
Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych opracowano program selekcji buhajów w warunkach sztucznego unasieniania, który obejmował zasady wyboru ojców i matek buhajów, odchów młodych buhajków w centralnych wychowalniach oraz zasady oceny i selekcji przyszłych rozpłodników, przeznaczonych do eksploatacji w stacjach unasieniania. Doskonalenie krajowych ras bydła, szczególnie rasy czarno-białej w tym okresie, było wspierane importem nasienia buhajów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej (HF) z krajów Europy Zachodniej, USA oraz Kanady. Dokonano również importu kilkuset sztuk krów HF, z których część przeznaczono na matki buhajów.
Dostęp do wszystkich artykułów archiwalnych znajdujących się na naszym portalu jest możliwy po wykupieniu prenumeraty czasopisma.