Archiwum
Odsadzanie ważny okres w życiu cieląt ras mięsnych
Agnieszka Wilczek-Jagiełło
Lublin
Odsadzenie to moment, w którym trwale odstawiamy cielę od dotychczasowego pokarmu – mleka krowy. Wszyscy, którzy mają jakikolwiek kontakt z hodowlą bydła są zgodni co do tego, że jest to niezwykle stresujący moment, zarówno dla cielęcia, jak i jego matki. Stres, zwłaszcza ten długotrwały, jest zjawiskiem wysoce niepożądanym, bo osłabia funkcjonowanie układu odpornościowego i sprzyja tym samym występowaniu chorób zakaźnych u zwierząt. Jakie są więc zalecenia, aby przez okres odsadzenia przejść w sposób jak najbardziej łagodny? „Bezbolesne” przejście procesu jakim jest odsadzenie wymaga rozważenia kilku kwestii m.in.: wyboru właściwego terminu oraz metody separacji od matki, sposobów przygotowania do odsadzania oraz właściwego zarządzania stadem po separacji.
Stres separacyjny, a odporność na choroby
Zgodnie z tym, o czym mówią behawioryści, bydło należy do zwierząt stadnych. Cielęta najlepiej czują się przebywając w towarzystwie dorosłych zwierząt ze swojego stada, nawet jeżeli żadne z tych zwierząt nie jest ich matką. Oddzielenie nawet grupy cieląt od ich matek i umieszczenie ich w oddzielnej zagrodzie skutkuje rozwinięciem u nich silnego uczucia niepokoju i stresu. Okazuje się, że nawet duże cielęta, które tak naprawdę nie potrzebują już mleka matki, dotkliwie odczuwają moment odsadzenia, który związany jest z odczuwaną przez nie utratą bezpieczeństwa.
Stres związany z okresem odsadzenia może mieć negatywne następstwa zdrowotne. Stres hamuje właściwe funkcjonowanie układu immunologicznego, obniżając tym samym odporność zwierząt na drobnoustroje chorobotwórcze. W trakcie oddziaływania czynników stresowych, w organizmach zwierząt, jak również i ludzi, produkowany jest kortyzol – hormon, którego długotrwale utrzymujący się poziom w organizmie prowadzi do ograniczenia produkcji przeciwciał oraz innych leukocytów stanowiących integralną część mechanizmów obronnych organizmu. Płuca i drogi oddechowe to organy, które w przypadku bydła dotkliwie zazwyczaj odczuwają skutki długotrwałego stresu, stąd też u w okresie poodsadzeniowym częste są u bydła przypadki zachorowań właśnie ze strony dróg oddechowych. Jeżeli dodatkowo odsadzaniu towarzyszą złe warunki atmosferyczne (tj. niska temperatura, wysoka wilgotność powietrza) lub też silne zapylenie, odporność na rozwój zakażenia może być u cieląt dodatkowo obniżana. Okres odsadzania bez wątpienia nie jest również dobry do wykonywania jakichkolwiek zabiegów weterynaryjnych i zootechnicznych tj. szczepienia, dekornizacja, czy też ewentualnie kastracja samców. Musimy pamiętać, że poziom kortyzolu jest wyższy, a jego poziom utrzymuje się dłużej w przypadku jednoczesnego oddziaływania wielu czynników stresowych. Z powyższego względu wszelkie zabiegi należy przeprowadzić w czasie min. 3-4 tygodni poprzedzających moment odsadzania. Gdy w trakcie wszelkich manipulacji i zabiegów, ciele ma możliwość przebywania z matką, stres jaki wtedy odczuwa ma zdecydowanie mniej negatywnych następstw zdrowotnych. Również szczepienia wykonywane na ok. 4 tygodnie przed odsadzeniem pozwalają na uzyskanie wysokiego miana przeciwciał ochronnych w surowicy. Dzięki temu cielęta są dobrze przygotowane i zabezpieczone przed rozwojem infekcji w okresie już po odsadzeniu. Dobór szczepionek dla określonego stada zawsze pozostaje kwestią indywidualną, podlegającą decyzji opiekującego się zwierzętami lekarza weterynarii. Najczęściej jednak stosuje się antygeny pozwalające uzyskać odporność na najczęstsze i zarazem najbardziej kosztowne choroby zakaźne bydła, w tym te dotykające układu oddechowego tj.: IBR, BRSV, BVDV, PI-3, czy też Mannheimia haemolytica. Właściwe przygotowanie do czasu odsadzania wymaga więc dołożenia wszelkich starań, aby zwierzęta w jak najmniejszym stopniu odczuwały lęk separacyjny, jak również właściwej profilaktyki (szczepień), tak aby ich układ odpornościowy działał sprawnie nawet w obliczu ewentualnego stresu.
