Strefa Bydło

Hodowca Bydła 5/2022

HB 5 2022

W numerze:

*Aktualności branżowe: Rynek mleka – ceny UE, Rynek mleka – ceny PL, Rynek mięsa – ceny PL, Rynek mięsa – handel UE, Rynek materiałów paszowych

* wiadomości dostępne w wydaniu papierowym lub wydaniu online

 

  1. Nawożenie dolistne na użytkach zielonych Iwona Radkowska, Adam Radkowski
  2. Kiszonki – rodzaje, skład chemiczny, składniki pokarmowe, możliwości produkcyjne, technologia Martyna Wilk
  3. Niechemiczne metody walki z chorobami kukurydzy Karolina Ratajczak, Hanna Sulewska, Grażyna Szymańska - cały artykuł
  4. Omacnica prosowianka i inne szkodniki kukurydzy Hubert Waligóra
  5. Rola uszlachetniania pasz dla bydła Oskar Skórnicki
  6. Nowoczesne preparaty mlekozastępcze Mariusz Bogucki
  7. Rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych we wspomaganiu płodności krów Kacper Libera
  8. Czynniki wpływające na skład i jakość mleka Sebastian Wlaźlak, Iwona Zaremba
  9. Aktywność przeżuwania, cz. I Kamil Siatka
  10. Genotypowanie jałówek – najlepszy wybór samic do hodowli Edyta Wojtas-Turalska
  11. Wpływ Strategii F2F/BDV na produkcję rolną – prognozowane skutki na podstawie wybranych scenariuszy Mirosław Gabryszuk, Renata Gabryszuk
  12. Rynek wołowiny w Polsce Piotr Stanek, Paweł Żółkiewski

 

Materiał hodowlany*
Skup i ubój bydła*
Byki, jałówki, krowy - ceny skupu netto*

* wiadomości dostępne w wydaniu papierowym lub wydaniu online

Kup ten numer - 12.00 zł TUTAJ

Kup prenumeratę, w prezencie otrzymasz segregator oraz Katalog Firm Paszowych. Raz w roku prezent Kalendarz trójdzielny - 115.00 zł  TUTAJ

Piotr Stanek, Paweł Żółkiewski; Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

 

Rynek mięsa w Polsce jest jednym z ważniejszych rynków rolnych. Produkcja mięsa ulega pewnym wahaniom w czasie, które zależą głównie od wielkości i struktury spożycia, wysokości cen skupu żywca i poziomu cen detalicznych mięsa oraz jego przetworów. Istotnym elementem rynku mięsa jest ponadto saldo handlu zagranicznego. Krajowy rynek mięsa jest również niejednorodny, a zmiany gospodarcze zachodzące w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat doprowadziły do wyraźnego wyodrębnienia się rynku żywca i mięsa, a w jego obrębie kilku subrynków takich jak żywca wieprzowego, żywca wołowego i cielęcego, drobiu i innych. Przemiany dokonujące się na rynku mięsa związane są ze zmianami w konsumpcji produktów pochodzenia zwierzęcego. Ze względu na wielkość spożycia dominującym rynkiem mięsa jest rynek drobiowy i wieprzowy. Spożycie natomiast wołowiny drastycznie spadło i osiągnęło poziom poniżej 2 kg na jednego mieszkańca. Podejmowane są jednak różnorodne próby wspierane przez państwo w celu ożywienia popytu wewnętrznego na ten rodzaj mięsa: poczynając od propagowania chowu bydła ras mięsnych, po intensywne działania na poziomie konsumenta.  Wołowina jest produktem preferowanym głównie ze względu na swoje walory zdrowotne. W Polsce jest wykorzystywana przede wszystkim jako mięso kulinarne, dlatego też surowiec powinien być pozyskiwany z bydła o odpowiedniej wartości rzeźnej. Produkcja wołowiny w Polsce jest silnie powiązana z produkcją mleka, dlatego klient przeważnie ma do wyboru wołowinę pochodzącą od bydła z mlecznego użytkowania. Jej jakość i stosunkowo wysoka cena zwykle nie spełniają oczekiwań konsumenta, w konsekwencji bardziej konkurencyjne są inne mięsa, szczególnie drobiowe. Produkcja mięsa wołowego zależy m.in. od wielkości pogłowia zwierząt, rasy, bazy surowcowej, uwarunkowań środowiska przyrodniczego, opłacalności produkcji oraz preferencji konsumentów.

Mirosław Gabryszuk, Renata Gabryszuk; Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Państwowy Instytut Badawczy w Falentach

 

Przyjęta przez Komisję Europejską dnia 20 maja 2020 roku Strategia F2F/BDV (strategia „od pola do stołu” i bioróżnorodności) wyznacza jako cel zmniejszenie strat składników pokarmowych o co najmniej 50%, przy jednoczesnym zapewnieniu, że nie doszło do pogorszenia żyzności gleby. Planowane jest ograniczenie stosowania nawozów o co najmniej 20% do 2030 roku, ponieważ nadmiar składników pokarmowych w środowisku (w szczególności azotu i fosforu) związany z nadmiernym nawożeniem oraz fakt, że nie wszystkie składniki pokarmowe stosowane w rolnictwie są wykorzystywane przez rośliny jest stotnym źródłem zanieczyszczenia gleby i wody oraz czynnikiem wywierającym negatywny wpływ na klimat. Prowadzi on do zmniejszenia bioróżnorodności w rzekach, jeziorach, na terenach podmokłych oraz w morzach. Wymieniony powyżej cel ma być osiągnięty przez pełne wdrożenie i egzekwowanie odpowiednich przepisów dotyczących środowiska i klimatu poprzez określenie wraz z państwami członkowskimi redukcji zapotrzebowania na składniki pokarmowe oraz stosowanie zrównoważonego nawożenia i zrównoważonej gospodarki składnikami odżywczymi, a także lepsze zarządzanie azotem i fosforem. Równocześnie planowane jest ograniczenie stosowania pestycydów i zmniejszenie sprzedaży leków weterynaryjnych o 50% oraz prowadzenie produkcji ekologicznej na co najmniej 25% powierzchni wszystkich użytków rolnych UE. Zadaniem Strategii jest również odbudowa i zachowanie bioróżnorodności w Europie oraz osiągnięcie gospodarki o obiegu zamkniętym i zmniejszenie wpływu na środowisko sektorów przetwórstwa spożywczego i handlu detalicznego poprzez podjęcie działań w zakresie transportu, magazynowania, pakowania i odpadów żywnościowych. Strategia F2F/BDV jest elementem Zielonego Ładu i uwzględnia ona w kompleksowy sposób wyzwania związane ze zrównoważonymi systemami żywnościowymi oraz podkreśla znaczenie związków między zdrowiem ludzi, zdrowiem społeczeństwa i zdrowiem planety.

Edyta Wojtas-Turalska; Mazowieckie Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt

 

Jeszcze kilka lat temu o wyborze krów do dalszej hodowli decydowała tradycyjna metoda oceny wartości użytkowej uwzględniająca cechy produkcyjne i funkcjonalne każdej krowy. Obecnie, dzięki wykorzystaniu selekcji genomowej wyniki wartości hodowlanej samic możemy poznać już na wczesnym etapie ich odchowu. Znaczenie odchowu jałówek na remont stadaIntensywne doskonalenie pogłowia bydła mlecznego w Polsce pod względem wydajności przyczyniło się do „wydelikacenia zwierząt”, a w konsekwencji do skrócenia okresu ich użytkowania. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, mlecznice mogły być utrzymywane przez 10, a nawet i więcej laktacji. Obecnie brakowanie krów w polskich stadach przypada często na 2.-3. laktację, czyli na okres poprzedzający maksymalne „rozdojenie” (4.-6. laktacja). W takich warunkach możemy uznać, że tracimy szansę na pełne wykorzystanie potencjału genetycznego zwierząt względem produkcji. Co więcej, zbyt szybkie eliminowanie krów ze stada prowadzi do niecałkowitego spłacenia kapitału poniesionego na odchów i remont, co skutkuje wzrostem kosztów produkcji 1 kilograma mleka. Ale to nie jedyny problem. Aby utrzymać dzienną ilość produkowanego mleka, hodowcy co roku muszą wstawić do stada przynajmniej taką samą liczbę jałówek, co wybrakowanych krów. Jest to stosunkowo trudne zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę stosunek urodzeń cieliczek do buhajków. W niektórych gospodarstwach rocznie rodzi się więcej samców niż samic, co zmniejsza możliwość odchowania odpowiedniej grupy jałówek na remont. Często w takiej sytuacji hodowcy decydują się na zakup materiału hodowlanego z zagranicy.

Kamil Siatka

 

Przeżuwanie, które jest podstawowym warunkiem fizjologicznego przebiegu trawienia w przedżołądkach jest procesem na tyle charakterystycznym, że dało nazwę całemu podrzędowi ssaków znanych jako przeżuwacze lub Ruminantia. Do wspominanego podrzędu należą przedstawiciele kanczylowatych, widłorogich, żyrafowatych, jeleniowatych, piżmowcowatych oraz wołowatych, wśród których sklasyfikowane zostało bydło domowe (Bos taurus taurus). Przeżuwacze stanowią grupę zwierząt zdolnych do życia wszędzie, gdzie istnieje jakakolwiek forma roślinności. Umożliwia im to specyficzna budowa układu pokarmowego, począwszy od jamy gębowej pozbawionej górnych siekaczy i wyposażonej w rosnące przez całe życie zęby trzonowe i przedtrzonowe o dużej, płaskiej powierzchni trącej, która pozwala na przyjmowanie i wykorzystywanie ciężkostrawnych składników pochodzenia roślinnego. Charakterystycznym dla przeżuwaczy przystosowaniem ewolucyjnym jest także odłykanie pokarmu do jamy gębowej. Ośrodek odruchu odłykania znajduje się w rdzeniu przedłużonym, a impulsy z tego ośrodka przekazywane są przez nerw błędny. Samo odłykanie zachodzi podczas spoczynku zwierzęcia, kiedy ma ono czas na ponowne przeżucie wcześniej pobranej i słabo rozdrobnionej porcji karmy. Znaczenie przeżuwania - Proces przeżuwania obejmuje kilka następujących po sobie odruchów: odruch odłykania, powtórnego żucia i następnie połykania. Celem tego działania są: Rozdrobnienie większych cząstek pokarmu, zwłaszcza paszy objętościowej, prowadzące do zwiększenia ich powierzchni, co jest niezbędne dla zasiedlania przez mikroorganizmy i rozkładu składników komórek roślinnych dzięki produkowanym przez nie enzymom. Tym samy, przeżuwanie przekłada się na ułatwienie trawienia masy organicznej w żwaczu, pośrednio wpływa na stopień fermentacji bakteryjnej, zwłaszcza pasz objętościowych. Przeżuwanie pobudza mechanoreceptory policzkowe i nasila wydzielanie śliny, wpływa w ten sposób na objętość soku żwaczowego.

Sebastian Wlaźlak, Iwona Zaremba; Katedra Hodowli i Żywienia Zwierząt, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, PBŚ

 

Współczesny konsument coraz częściej poszukuje wysokiej jakości produktów o właściwościach prozdrowotnych. Ocena składu mleka pod względem zawartości składników biochemicznych stanowi ważny wskaźnik w aspekcie technologii chowu krów mlecznych. Ich zawartość determinowana jest przez oddziaływanie czynników genetycznych oraz pozagenetycznych (środowiskowe oraz fizjologiczne). Na skład chemiczny mleka może wpływać: rasa, wiek, cechy osobnicze, system utrzymania, żywienie, użytkowanie oraz zdrowotność krów. W podstawowym składzie chemicznego mleka wyróżnia się suchą masę (10,8-15,0%), laktozę (3,6-5,3%), białko ogólne (2,5-4,2%), kazeinę (2,0-3,2%), tłuszcz (2,7-5,5%) oraz popiół (0,6-0,8%). Mleko, pośród produktów pochodzenia zwierzęcego, jest unikalnym pełnowartościowym pokarmem. Hipokrates uważał, że „Mleko jest pokarmem najbliższym doskonałości”. Jako pożywienie ma ono wielowiekową tradycję. W Polsce, podobnie jak i w większości krajów Europy Środkowej, istnieją dobre warunki klimatyczno–przyrodnicze do chowu bydła i produkcji mleka. Ta właśnie dziedzina stać się powinna domeną w naszej produkcji rolniczej, a mleczarstwo jedną z głównych dziedzin gospodarki żywnościowej. Polska wyróżnia się jedną z większych populacji bydła w Europie, dużym rozdrobnieniem produkcji i zróżnicowanej wydajności jednostkowej krów. Coraz wyższe wymagania jakościowe stawiane przez przetwórców mleka, powodowane żądaniami konsumentów i sieci handlowych, szukających wyrobów mleczarskich o wysokiej jakości i przedłużonej przydatności do spożycia, stawiają przed producentami mleka szczególne wyzwania.  Jakość mleka jest pojęciem bardzo ogólnym, bowiem uwzględnia szeroki wachlarz cech i właściwości: od składu chemicznego poprzez właściwości fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne do obecności antybiotyków i substancji hamujących, zawartości metali ciężkich, pestycydów, aflatoksyn itp. Mleko wysokiej jakości musi przede wszystkim posiadać odpowiedni skład chemiczny, warunkujący jego przydatność technologiczną, odznaczać się wysoką jakością higieniczną oraz nie może zawierać substancji szkodliwych, oddziałujących niekorzystnie na zdrowie konsumenta, a także na przebieg procesów technologicznych w czasie jego przetwarzania.  Jakość fizyczna mleka surowego uzależniona jest od wielu jego właściwości fizycznych, takich jak: gęstość (norma – 1,027-1,033 g/cm³), temperatura zamarzania (norma –0,520°C do –0,550°C), kwasowość (pH 6,6-6,8) i inne: lepkość, napięcie powierzchniowe, przewodnictwo elektryczne, potencjał oksydoredukcyjny, pienienie się, powstawanie kożuszka, zdolność podstojowa, krzepnięcie, zmaślanie itp.

Kacper Libera; Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

 

Dobrze prowadzony rozród w stadzie bydła to jeden z fundamentów opłacalnej produkcji mleka. Niestety, przez ostatnie dekady selekcja hodowlana koncentrowała się w dużej mierze na zwiększaniu wydajności mlecznej. Rosnąca produkcja mleka nie pozostała obojętna wobec innych procesów zachodzących w organizmie krowy, w tym funkcjonowaniu układu rozrodczego. Produkcja mleka to niezwykle energochłonna kaskada przemian i reakcji, która powoduje znaczną intensyfikację metabolizmu w organizmie. Zwiększone tempo przemian metabolicznych niekorzystnie oddziałuje na układ hormonalny, który odgrywa kluczową rolę w sterowaniu procesami rozrodczymi u bydła. Stąd między innymi znacznie lepsze wyniki w rozrodzie obserwujemy w terenie u jałówek (które jeszcze nie rozpoczęły produkcji mleka) niż u krów mlecznych, gdzie laktacja stanowi bardzo duże obciążenie dla organizmu. Hodowcy oraz producenci mleka we współpracy z lekarzami weterynarii/zootechnikami mogą wdrażać różne strategie by polepszyć wskaźniki rozrodu w stadzie. Wśród najczęściej stosowanych metod zwiększających płodność w stadzie należy wymienić – metody żywieniowe polegające np. na suplementacji konkretnych substancji biologicznie aktywnych o naukowo udowodnionym korzystnym wpływie na układ rozrodczy. Do innych skutecznych metod należą sterowanie rozrodem za pomocą preparatów hormonalnych, metody wspomagające wykrywanie rui/monitoring wycieleń lub niektóre biotechniki rozrodu, które zyskują na popularności w naszym kraju np. przenoszenie zarodków – embriotransfer. 

Mariusz Bogucki; Politechnika Bydgoska

 

Prawidłowy wzrost i rozwój oraz stan zdrowotny cieląt zależą od wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych. Koszty odchowu młodzieży są wysokie i zmuszają hodowców do oszczędności, które nie powinny jednak hamować tempa wzrostu zwierząt. Cielęta (jałówki) muszą rosnąć w takim tempie, aby możliwe było ich pokrycie, a następnie wycielenie w optymalnym wieku dla danej rasy, co jest niezwykle istotne w kontekście dalszego użytkowania. Oszczędzanie na odchowie cieląt jest zatem w tym przypadku nieuzasadnione. Wyniki badań wskazują, że poprzez zapewnienie jałówkom w okresie odchowu szybkiego tempa wzrostu w pierwszych 2 miesiącach życia można „zaprogramować” w przyszłości wyższą ich wydajność mleczną. Szybki wzrost, wynikający z „komfortowego” żywienia w okresie pierwszych 60 dni życia, umożliwia optymalny wzrost tkanki gruczołowej wymienia, zapewnia wzmocnienie rozwoju systemu odpornościowego, stymuluje właściwy rozwój wszystkich układów, w tym kostnego (szkieletu), krwionośnego (serca) i pokarmowego (w tym wątroby). Co więcej, oprócz wyższej wydajności takie żywienie może zwiększać długowieczność krowy i pozwolić na pełne ujawnienie jej potencjału genetycznego. Powszechnie wiadomo, że istotnym czynnikiem wpływającym na stan zdrowia cieląt jest skład i rodzaj dawki pokarmowej. Jest on szczególnie ważny w początkowym okresie rozwoju, kiedy zapotrzebowanie na składniki pokarmowe jest duże, a podstawę żywienia stanowią pasze płynne. Prawidłowo zbilansowana dieta, przy zapewnieniu optymalnych warunków środowiskowych, gwarantuje dobrą kondycję zwierząt co przekłada się na zadowalające wyniki produkcyjne. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów mlekozastępczych, a na efektywność ich stosowania wpływa przede wszystkim skład chemiczny i komponentowy.

Oskar Skórnicki

 

Patrząc na aktualną sytuację gospodarczą w kraju i na świecie związaną m.in. z wysokimi cenami surowców paszowych oraz pozyskiwanymi z nich pasz dla zwierząt zauważa się coraz silniejsze zwrócenie uwagi na jakość produktów. Z jednej strony wywołane jest to rozbudowaną produkcją zwierzęcą i spełnieniem zapotrzebowania produkcyjnego wysokowydajnych zwierząt, a z drugiej ograniczeniem strat związanych z niewykorzystaniem części niestrawionej paszy. Zapewnienie wspomnianych wcześniej pasz wysokiej jakości wiążę się z wykorzystaniem procesów uszlachetniania do ich produkcji. Metody uszlachetniania można rozdzielić na kilka grup: mechaniczne, termiczne oraz mieszane – łączące obie grupy. Pośród metod mechanicznych najbardziej popularne, znane w gospodarstwach rolnych procesy to śrutowanie oraz gniecenie ziaren zbóż. W ten sposób można w pewnym stopniu ograniczyć straty związane z niestrawieniem całych ziaren zbóż.

Hubert Waligóra; Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

 

Duża powierzchnia uprawy, znaczący udział roślin zbożowych w strukturze zasiewów oraz zmiany pogodowe (ocieplenie klimatu) powodują nasilenie atakowania plantacji kukurydzy przez szkodniki. Większość pojawiających się na polach kukurydzianych szkodników jest nam bardzo dobrze znana, jednak nie powinniśmy dopuszczać do ich rozprzestrzeniania. Według powszechnej opinii kukurydza należy do grupy roślin uprawnych, które atakowane są przez niezbyt dużą liczbę szkodników. Zagrażają plantacjom kukurydzy od siewu aż do zbioru, czy to w uprawie na kiszonkę, czy w uprawie na ziarno. Niektóre z nich mogą towarzyszyć roślinom przez cały okres wegetacji kukurydzy, natomiast inne mogą pojawiać się okresowo. Szacunkowo przyjmuje się, że żerowanie szkodników może być przyczyną strat w plonach biomasy w wysokości około 10%, natomiast w przypadku uprawy kukurydzy na ziarno może dochodzić do 20%. Nowoczesne technologie, postęp hodowlany, jak również doświadczenie rolnicze nabyte przez wiele sezonów pozwalają ograniczyć negatywny wpływ szkodników występujących w uprawie kukurydzy.  Jak podaje Instytut Ochrony Roślin PIB w Poznaniu plantacjom kukurydzy może zagrażać około 100 różnych gatunków szkodników. Szkodliwość ich jest różna. Do najgroźniejszych szkodników występujących w uprawie kukurydzy należy omacnica prosowianka, która może powodować duże straty szczególnie w ciepłe lata. Jej zasięg występowania zwiększa się, obejmując z każdym rokiem coraz większą powierzchnię zasiewów w kraju. Straty w plonach dotyczą zarówno uprawy kukurydzy na kiszonkę jak i na ziarno. Omacnica prosowianka jest ciepłolubnym motylem o nocnym trybie życia. Atakuje kukurydzę, proso i niektóre warzywa. Jeszcze do niedawna znana była tylko w południowo-wschodniej części kraju. Po opanowaniu całej południowej połowy Polski, można ją już powszechnie spotkać w Wielkopolsce i na Mazowszu. Szkodnik ten zimuje w resztkach pożniwnych roślin uprawnych i chwastów, bez których nie jest zdolny przezimować.

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.