Archiwum

Dariusz Minakowski

Kolejny raz w ramach promocji uprawy nowych odmian i mieszańców kukurydzy oraz jej kompleksowego wykorzystania na paszę lub do produkcji biogazu odbyło się w gospodarstwie rolnym pp. Olkowskich w Pienicach gm. Krasnosielc, woj. mazowieckie, spotkanie rolników i producentów mleka. Tradycyjnie już po raz czwarty zostało ono zorganizowane pod hasłem „Kukurydza biogazowa”. Organizatorami tej interesującej i ważnej dla praktyki imprezy byli przedstawiciele firmy Marconi Investment Energy Power Group, Starostwo Powiatowe Maków Mazowiecki, MODR Warszawa, Oddz. w Ostrołęce oraz wójt gminy Krasnosielc.

Oficjalnego otwarcia imprezy dokonał inicjator i jeden z głównych organizatorów dr inż. Witold Rzepiński z MODR Oddz. w Ostrołęce. W imieniu gospodarzy, serdecznie powitał również wszystkich zebranych właściciel gospodarstwa mgr Krzysztof Olkowski.
Program spotkania obejmował część merytoryczną dot. wykładów i informacji nt. uprawy i kompleksowego wykorzystania kukurydzy na paszę lub biogaz oraz praktyczny pokaz 44 mieszańców kukurydzy na poletkach demonstracyjnych. Materiał nasienny został dostarczony m.in. przez następujące firmy nasienne KWS Polska Sp. z o.o.; Elmar-Pro; HR Smolice Sp. z o.o.; Pioneer Hi Bred Northern Europe Sales Division Gmbh (Sp. z o.o.) o/Polska; ProCam Polska; AgroPol Ryki; Chemirol o/Mogilno.
Dużym zainteresowaniem wszystkich rolników i producentów mleka cieszył się pokaz maszyn do zbioru kukurydzy i technologii racjonalnego zagospodarowania resztek pożniwnych.
Dostawcami maszyn i urządzeń, materiału siewnego oraz uprawy i zbioru kukurydzy były firmy: Agro Serwis Dariusz Sobol, Zambrów; Agrotechnik Wojciech Dzięgielewski, Tafiły; RolBrat S. i W. Załęscy, Żabin Karniewski; Korbanek, Oddział Maków Mazowiecki, PHU Agroplaża Z. Załęski, Poświętne; Mechanika Maszyn i Urządzeń Rolniczych Z. Babński; NUTRENA – Cargill Polska Sp. z o.o.; BioFeed Sp. z o.o.; Rolimpex –Nasion Iława; MCHiRZ Łowicz; Agra Podlasie; Sender D-Z Oil o/Ostrołęka; AthenA Art.  Pracownia Projektowa; Techmot Sp. z o.o.; Energetyk Serwis.
Zwrócono również uwagę na możliwość produkcji wysoko energetycznej kiszonki w technologii LKS (Lieschkolbenschrot). W przypadku zbioru kukurydzy w tej technologii koszenie roślin odbywa się pod kolbą (na wysokości 60-80 cm).
Moderatorem merytorycznej części spotkania był dr inż. W. Rzepiński, który na wstępie podkreślił znaczenie kukurydzy w wzroście produkcji mleka i jej wszechstronnym użytkowaniu również jako substratu w postaci agrobiomasy do produkcji odnawialnych źródeł energii. Rozwój inwestycji związanych z budową biogazowni w Polsce jest nadal ograniczony, ze względu na brak ujednoliconej ustawy o odnawialnych
źródłach energii. Jak wiadomo tego typu inwestycje generują wymierne korzyści w zakresie wykorzystania biogazu jako źródła energii na własne potrzeby w rolnictwie oraz w wyniku jego sprzedaży. Polska mimo sprzyjających warunków naturalnych, znacznych ilości produkowanej biomasy kukurydzy i innych substratów, oraz dużego zainteresowania potencjalnych inwestorów wciąż nie ma ostatecznie dopracowanych regulacji prawnych w tym zakresie.
Zgodnie z wymaganiami unijnymi produkcja biogazu podlega monitorowaniu i wymaga wpisu o działalności gospodarczej do rejestru przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem biogazu rolniczego w Agencji Rynku Rolnego. Dla porównania warto nadmienić, że na terenie sąsiednich Niemiec aktualnie czynnych jest ok. 8000 biogazowni rolniczych. O rozpoczęciu inwestycji u naszych sąsiadów zasadniczo decyduje złożenie biznesplanu i akceptacja banku dot. środków finansowych.
Pierwszy wykład nt.: „Priorytety w hodowli mieszańców kukurydzy na potrzeby polskiego rolnictwa” przedstawił prof. J. Adamczyk
z HR Smolice. Dzięki postępowi hodowlanemu w zakresie pozyskiwania nowych odmian kukurydzy i jej mieszańców oraz stałemu doskonaleniu agrotechniki zwiększona została wartość pokarmowa oraz rentowność uprawy kukurydzy. Plon suchej masy i wczesność dojrzewania w uprawie na ziarno lub na kiszonkę oraz ilość energii a także jej koncentracja w zielonej masie kukurydzy przeznaczanej na kiszonkę stanowią aktualnie podstawowe wyznaczniki uprawy tej rośliny na paszę. Poprawa odporności na szkodniki oraz zwiększenie tolerancji na stresy, agrofagi sprzyjają zwiększaniu plonu i jego stabilności. Wybór odmiany to ważna decyzja związana z wykorzystaniem i kierunkiem użytkowania (ziarno lub kiszonka), wczesność (odmiany i mieszańce kukurydzy różnią się wczesnością dojrzewania), plenność (czyli zdolność plonotwórcza), tolerancja na warunki środowiska oraz podatność na choroby i szkodniki. W swoim wystąpieniu profesor podkreślił problem występowania niedoboru wilgoci w okresie wegetacji. Szczególnie w okresie kwitnienia kukurydzy niedobór wilgoci w glebie wpływa znacząco na redukcję plonu. Często popełnianym błędem jest również zbyt duża obsada roślin na jednostkę powierzchni. Optymalna obsada roślin na glebach lekkich powinna być max zredukowana do 8-9 roślin na 1 m2 (tak jak w przypadku uprawy kukurydzy na ziarno). Częstym błędem jest stosowanie na wiosnę obornika z dużym udziałem słomy, który może pogłębiać niedobór wody w glebie, ponieważ nieprzefermentowany obornik zatrzymuje wodę i działa jak gąbka. Jak zaznaczył prof. J. Adamczyk w swoim wystąpieniu, podstawowym kierunkiem do niedawna była uprawa kukurydzy na kiszonkę z całych roślin. W ostatnich latach w Polsce obserwujemy wyraźną zmianę, a mianowicie w większym stopniu rozwijana jest uprawa kukurydzy na ziarno. W bieżącym roku uprawa kukurydzy przekroczyła 1.120 tys. ha, z czego większa część zdaniem wykładowcy przeznaczana jest do produkcji ziarna, pomimo, że niektóre informatory podają, że ponad 600 tys. ha jest wykorzystanie na kiszonkę z całych roślin, a ok. 400 tys. ha przeznaczane jest na ziarno. Ciekawym rozwiązaniem w doskonaleniu jakości kukurydzy jest krzyżowe zapylenie między odmianami, które wpływa na poprawę zawartości skrobi w ziarnie. Zawartość skrobi w ziarnie może wzrosnąć w takim przypadku o 3-3,5%. Podstawowym warunkiem jest, aby odmiany mieszańcowe wykorzystywane w tym krzyżowym zapyleniu znajdowały się w okresie kwitnienia w tym samym czasie. Mieszańce kukurydzy przeznaczane na ziarno charakteryzować się powinny wcześniejszym dojrzewaniem i dlatego na ogół należą do odmian wczesnych lub średniowczesnych. Natomiast w przypadku wykorzystania kukurydzy na kiszonkę z całych roślin lub do produkcji biogazu są to odmiany późniejsze i zasadniczo nie różnią się one pod względem wczesności dojrzewania. W praktyce przyjmuje się, że nieco późniejsze odmiany przeznaczane są do produkcji biogazu. Spośród nowości HR Smolice prof. J. Adamczyk przytoczył m.in. następujące odmiany: Tonacja FAO 220-230, jest to mieszaniec trójliniowy (TC) o typie ziarna semi-flint, odznaczający się uniwersalnością użytkowania i wysoką stabilnością plonowania. W sezonach wegetacyjnych 2012-2013 średni plon sm ziarna wyniósł 111dt/ha przy plonie wzorca 110dt/ha. Mieszaniec może być uprawiany na terenie całego kraju, szczególnie na terenach mniej korzystnych. Rejon uprawy na ziano i CCM II i południowa część III rejonu uprawy kukurydzy w Polsce. Mieszaniec toleruje słabsze gleby i odznacza się względną odpornością na fuzariozę kolb i głownię guzowatą. Spośród innych nowości HR Smolice to także mieszaniec średnio późny Deresz FAO 260. Odmiana kukurydzy charaktertyzująca się wysoką strawnością substancji organicznej. Nadaje się do uprawy na wysokoenergetyczną kiszonkę, dobrze ulistniona i długo zachowująca zieloność liści (posiadająca cechę „stay green”). Legion FAO 270 z przeznaczeniem na kiszonkę z całych roślin i biogaz. Mieszaniec trójlinowy (TC) o typie ziarna semi dent. Odznacza się bardzo wysokim plonem suchej masy (> 210 dt/ha) i dobrą strukturą plonu w kontekście przeznaczenia biomasy na kiszonkę z całych roślin i biogaz. Inną ciekawą odmianą jest Witras FAO 260, mieszaniec bardzo dobry na kiszonkę z całych roślin i biogaz. Na zakończenie profesor zwrócił uwagę na zagrożenie plantacji kukurydzy omacnicą, która z reguły w określonych warunkach najpierw atakuje odmiany wczesne.
Kolejny wykład nt. „Agrotechnika kukurydzy w warunkach stresu glebowego i atmosferycznego na przykładzie roku 2014” wygłosił mgr Stefan Wysocki z KWS. Jak zaznaczył na wstępie każdy sezon wegetacyjny jest odmienny, co wpływa na plonowanie i jakość plonu kukurydzy. Wczesny siew kukurydzy w bieżącym roku na początku kwietnia nie był najlepszym rozwiązaniem. Optymalnym okazał się termin 12-16 kwietnia, w okresie kwitnienia mniszka lekarskiego. Należy przy tym pamiętać, że temperatura gleby nie może być niższa niż 8°C a pH stanowiska musi mieścić się w granicach 5,5-6,5. Nie mniej ważne jest również nawożenie starterowe azotem, siarką, magnezem i fosforem. Siew kukurydzy należy wykonywać równocześnie z podsiewaczem nawozów mineralnych. Głębokość siewu przekraczająca 6 cm osłabia wigor wzrostu roślin, optymalna głębokość siewu kukurydzy wynosi 3-6 cm. Odmiany ziarna typu flint odznaczają się zazwyczaj lepszym wigorem wzrostu i stabilniejszym plonowaniem. Właściwie wykonane zabiegi agrotechniczne i walka ze szkodnikami występującymi w glebie ogranicza występowanie stresu roślin i sprzyja ich prawidłowemu rozwojowi. Występowanie okresowych chłodów w początkowej fazie rozwoju kukurydzy wyraźnie hamuje rozwój systemu korzeniowego. Środki powschodowe w postaci biostymulatorów należy podawać w celu przyspieszenia tempa rozwoju roślin w początkowej fazie wegetacji. W okresie kwitnienia i nalewania ziarna (lipiec-sierpień), w przypadku roślin kukurydzy o prawidłowo rozwiniętym systemie korzeniowym proces ten powinien przebiegać prawidłowo w warunkach niezbędnej ilości ciepła i wilgotności gleby.
Znaczenie wapnia i siarki w uprawie kukurydzy przedstawił mgr Ryszard Kulpa z firmy Energetyk Serwis Opole. W swoim wykładzie przedstawił możliwość wykorzystania odpadów z elektrociepłowni w postaci siarczanu wapnia i siarczanu magnezu. Szczególnie zainteresowanie budzi dwuwodny siarczan wapnia jako źródło siarki i wapnia. Siarka w formie siarczanowej jako jon (SO4)2- jest dobrze przyswajalny przez system korzeniowy rośliny. Podanie nawozów siarkowo-wapniowych w ilości 250 kg/ha nie powoduje wyraźnej zmiany odczynu gleby czyli odkwaszenia gleb kwaśnych. Przy dawce ok. 3 t/ha można mówić o pewnym wpływie na pH gleby i częściowym jej odkwaszeniu. Konieczne są przy tym bieżące analizy gleby, szczególnie dotyczące zasobności gleby w siarkę. Obecność siarki w glebie wpływa na lepsze wykorzystanie azotu oraz wytrącanie toksycznego glinu w postaci soli tego pierwiastka. Jedną z wielu przyczyn niższych plonów jest występująca w niektórych rejonach toksyczność glinu w glebie, która ujawnia się przy obniżeniu pH odczynu gleby < 5,8 i wzrasta wyraźnie przy pH 4,7. Toksyczność jonów glinu Al3+ jest najbardziej widoczna w części wierzchołkowej roślin. Następuje zahamowanie wzrostu roślin, które stają się brązowe, grubsze a zarazem kruche. W efekcie występują zaburzenia pobierania wody i składników mineralnych (zwłaszcza azotu, magnezu, wapnia). Toksyczność glinu zmniejsza się wyraźnie w obecności jonów siarczanowych w wyniku tworzenia trudno rozpuszczalnych soli siarczanu glinu.
Mgr Ryszard Wojciechowski z firmy Pioneer Hi Bred Northern Europe Sales Division Gmbh
(Sp. z o.o.) o/Polska zaprezentował wykład dotyczący 5 kroków do uzyskania dobrej jakości kiszonki z kukurydzy:
■    Wilgotność i dojrzałość – 30-35% suchej masy, wykształcona linia mleka na wysokości ½ do ¾ ziarniaka,
■    Długość cięcia – od 0,5 -1,5 cm, z koniecznością gniecenia ziarna,
■    Napełnianie i zagęszczanie masy surowca oraz dokładne przykrycie kiszonki folią, (zagęszczenie równomierne warstw o grubości 15-20 cm, na całej powierzchni pryzmy lub silosu, użycie dwuwarstwowej foli i zamknięcie w czasie 48 h),
■    Wybieranie kiszonki z silosu, pryzmy – stosowanie specjalnych urządzeń do wybierania kiszonki w przypadku większych pryzm. Wymiary i kształt silosu muszą być dostosowane do masy wybieranej kiszonki, w celu ograniczenia dostępu powietrza do zakiszanej masy kiszonki,
■    Analiza jakości kiszonki – przed otwarciem pryzmy/silosu, oraz następne w zależności od potrzeb.

Ostatni wykład przedstawił mgr Tadeusz Szymańczak, który przedstawił najczęściej występujące zagrożenia związane z występowaniem agrofagów w uprawie kukurydzy. Szczegółowo omówił kwestie związaną z występowaniem omacnicy prosowianki, która atakuje kolby, łodygi i powoduje łamliwość łodyg i straty plonu. Coraz częściej spotykana jest korzeniowa stonka kukurydziana oraz urazek kukurydziany, który atakuje rośliny kukurydzy w fazie dojrzałości mlecznej ziarna. Uszkodzone ziarno atakowane jest z kolei przez grzyby toksyno wórcze m.in. z rodzaju fusarium. W takiej sytuacji obecne w kiszonce mikotoksyny mogą przedostawać się z pobraną przez bydło paszą do mleka i mięsa. Ograniczenie występowania omacnicy można osiągnąć poprzez stosowanie chemicznych i biologicznych metod oraz dzięki wykorzystaniu specjalnych urządzeń w postaci „pułapek” do odławiania motyli omacnicy (przejściowej formy tego agrofaga). Stosowanie oprysków wymaga różnych urządzeń i jest często zabiegiem bardzo kosztownymi i niemożliwym do wykorzystania w ramach ekologicznej produkcji kukurydzy.
Agrobiomasa kukurydzy przeznaczanej do produkcji biogazu oraz do bezpośredniego spalania jako źródło energii odnawialnej, pozyskiwana jest z odmian kukurydzy charakteryzującej się wysoką liczbą FAO, często >300.
Uczestnicy spotkania mieli możliwość bezpośredniego zapoznania się z poszczególnymi odmianami na poletkach demonstracyjnych oraz technologią zbioru kukurydzy. Pokaz maszyn w ruchu obejmował prezentację najnowszej techniki rolniczej związanej z uprawą i technologią zbioru kukurydzy (całe rośliny, LKS) oraz wykorzystaniem nowoczesnych aplikatorów dodatków (m.in. bioinokulantów) bezpośrednio przy zbiorze biomasy kukurydzy.
Nie bez znaczenia również była możliwość bezpośredniej dyskusji z przedstawicielami firm nasiennych, dystrybutorami maszyn i urządzeń oraz środków wykorzystywanych w uprawie i produkcji kiszonek z kukurydzy.
Impreza cieszyła się dużym zainteresowaniem rolników i producentów mleka a także wszystkich przedstawicieli przedsiębiorstw rolnych związanych z intensywnym użytkowaniem uniwersalnej kukurydzy.