Archiwum

mgr inż. Agata Suda, Zootechnik w Gospodarstwie Paniowy
mgr inż. Paulina Wald, Doradca Klienta Over Group

 

Gospodarstwo położone jest na terenie województwa śląskiego w powiecie mikołowskim. Stado podstawowe liczy 250 szt., wydajność 9500 kg mleka, wyniki potwierdzone są przez ocenę użytkowości mlecznej bydła prowadzonej przez PFHBiPM. Nadzór zootechniczny sprawuje Pani Agata Suda.

 

                Każde gospodarstwo zajmujące się hodowlą krów mlecznych dąży do uzyskania jak największej wydajności od stada. Opłacalność mierzona różnicą pomiędzy kosztami, a przychodem ze sprzedaży mleka nie zawsze wychodzi jednak zadowalająco. Często hodowcy chcąc zwiększyć wydajność dodają do dawki pokarmowej dodatkowe kilogramy paszy treściwej, co w konsekwencji sprzyja powstawaniu kwasicy. Zaburzenia metaboliczne związane z nieprawidłowym żywieniem przyczyniają się do skrócenia okresu użytkowania zwierząt. Można zatem stwierdzić, że każdy kilogram uzyskanego mleka, wiąże się ze wzrastającymi kosztami remontu stada. Średni okres użytkowania krów wysokowydajnych w Polsce waha się w przedziale od 2,5 do 3 laktacji. Należy pamiętać, że koszty wprowadzenia jałówki remontowej zwracają się dopiero po ok. dwóch laktacjach.

                Kluczem do uzyskania wysokiej produkcji mleka oraz zdrowego stada, bez wątpienia jest prawidłowe żywienie i utrzymanie zwierząt.

                Nasuwa się jednak pytanie „czy podnosząc wydajność można jednocześnie poprawić zdrowotność krów mlecznych?”

                Na wstępie należy zwrócić uwagę na różnice, jakie miały miejsce w hodowli na przełomie kilkunastu ostatnich lat. Dawniej krowy wypasane na pastwiskach miały możliwość samodzielnego dobierania sobie składników naturalnie rosnących, których organizm potrzebował, dzięki czemu budowały swoją naturalną odporność. Również trend „antybiotyki na wszystko” nie był tak powszechny jak w dzisiejszych czasach, przez co bakterie i wirusy nie miały możliwości uodpornienia się na szeroko stosowane leki. W obecnych wysokowydajnych stadach wszystko zostało zaburzone. Hodowca w 100% decyduje o tym, co zwierzę dostaje na stole paszowym, również antybiotyki są wszędzie i na wszystko, co przyczynia się do braku reakcji organizmu na ich zastosowanie. TMR mieszany w gospodarstwach z reguły zaspokaja potrzeby krowy na podstawowe składniki pokarmowe jak węglowodany, białko czy sucha masa, ale zapomina się często o naturalnych składnikach, dzięki którym zwierzę ma możliwość budowania własnej odporności i które w dużej mierze działają stymulująco na jego organizm. Nie należy również zapominać o tym, że nasze krowy to przeżuwacze, dlatego ich żywienie w dużej mierze sprowadza się do namnożenia i odżywienia bakterii i pierwotniaków bytujących w żwaczu. Aby zdrowa krowa wyprodukowała 1 l mleka przez jej wymię musi przepłynąć nawet 500 l krwi. Do tego niezbędna jest prawidłowa praca układu krwionośnego (w tym głównie serca) oraz odpowiednia ilość energii.

                W 70-80% potrzeby energetyczne krowy są pokrywane w postaci tak zwanych LKT – lotnych kwasów tłuszczowych (octowy, propionowy, masłowy) powstających w procesie fermentacji i przemiany składników pod wpływem bakterii bytujących w żwaczu. Reszta energii pochodzi głównie z tej części skrobi, która nie ulega fermentacji w żwaczu i jest trawiona w jelicie cienkim. Prawidłowo „zasiedlony” żwacz to podstawa do przebiegu procesów metabolicznych w organizmie.

                Warto zdawać sobie sprawę z tego, iż kwas octowy i masłowy powstają głównie z procesów fermentacji włókna paszowego pasz objętościowych, natomiast kwas propionowy – z fermentacji cukrów prostych oraz skrobi, które znajdują się w paszach treściwych. Wpływ działania kwasów tłuszczowych na organizm krowy został już wielokrotnie potwierdzony w różnych pracach naukowych.

■             Kwas octowy – pobudza krowę do pobrania i wykorzystania większej ilości składników z pasz objętościowych. Działa stymulująco na układ krążenia, dzięki czemu usprawnia działanie mięśnia sercowego, niezbędnego do procesu przepompowywania mleka przez gruczoł mlekowy.

■             Kwas mlekowy – polepsza trawienie, wspomaga proces budowania odporności własnej oraz działa antybakteryjnie (oczyszcza jelita). Razem z kwasem propionowym bierze udział w procesie syntezy laktozy, której ilość wpływa na wydajność mleka.

■             Kwas mrówkowy, antybakteryjny – wspomaga wykorzystanie paszy, działa silnie oczyszczająco w jelicie.

                Jak zostało wspominane wcześniej, specyfika hodowli na przełomie lat znacznie się zmieniła i krowy zostały pozbawione możliwości pokrycia potrzeb związanych z pobieraniem dziko rosnących składników pokarmowych, pochodzących głównie z ziół. W XIX i XX wieku większość medykamentów dla bydła stosowana była w formie syntetycznej, co wiązało się ze znacznym zmniejszeniem ilości tak zwanych „leków naturalnych”. Obecnie w wyniku działań profilaktycznych, zioła wracają jako dodatek w żywieniu krów mlecznych.

                Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie opartego na kwasach organicznych i wyciągach ziołowych preparatu Herbacid Cow, który stosowany na wielu stadach w Polsce przynosi bardzo zadowalające efekty. Długotrwałe stosowanie preparatu przyczynia się przede wszystkim do:

■             wzrostu produkcji mleka poprzez lepsze wykorzystanie i większe pobranie składników z pasz objętościowych,

■             poprawie odporności własnej organizmu czego efektem jest wyraźnie zauważalny spadek liczby komórek somatycznych oraz poprawa stanu zdrowia racic,

■             wydłużenie okresu użytkowania krów średnio o 0,5 laktacji.

                Zawarte w preparacie zioła (jeżówka purpurowa, bluszcz pospolity, macierzanka tymianek, niepokalanek pospolity, pluskwica groniasta, biedrzeniec anyż) mają szerokie spektrum działania, między innymi na pobudzenie laktacji, lepsze funkcjonowanie układu oddechowego oraz krwionośnego, stymulację procesu powstawiania hormonów rozrodczych (estrogen/progesteron) oraz oksytocyny odpowiedzialnej za proces oddawania mleka.

                Jednym z pierwszych gospodarstw które rozpoczęło stosowanie preparatu Herbacid Cow w Polsce jest gospodarstwo P. Marka Błaszczyka mieszczące się w Mikołowie – Paniowach (woj. śląskie). Zootechniczka mgr inż. Agata Suda zdecydowała się na wprowadzenie preparatu głównie z dwóch powodów – chęci zwiększenia produkcji mleka i podniesienia odporności stada. Ocena wartości użytkowej bydła na tym gospodarstwie odbywa się przy użyciu metody AT4 (naprzemienny udój rano/wieczór). Poniższe wykresy pokazują zmiany w średnich ilościach uzyskanego mleka od czerwca 2012 r. (opracowanie na podstawie wyników oceny) do stycznia 2014 r. Herbacid Cow (w skrócie HC) został wprowadzony w maju 2013 r.

                Można wyraźnie zauważyć tendencję wzrostową zarówno w udoju rannym jak i wieczornym średnio o ok. 3 kg mleka. Bardzo widoczne były zmiany w pobraniu suchej masy. Obserwowany wzrost pobrania wynosił średnio 2 kg/sztukę/dzień.

                Istotną informacją jest niezmienność dawki pokarmowej przez okres stosowania preparatu, co potwierdza skuteczność jego działania w aspekcie wzrostu wydajności. Dawka żywieniowa była tylko delikatnie korygowana po próbnym udoju. Potwierdzenie tego faktu miało miejsce również w październiku 2013 roku kiedy produkt został wycofany na tydzień z dawki pokarmowej. Konsekwencją tej przerwy był wyraźny spadek mleka widoczny na tabulogramie średnio o ok. 2,5 kg/szt./dz. Po ponownym wprowadzeniu, ilość mleka wzrosła o ok. 4 kg.

                Każdy hodowca zdaje sobie sprawę że, o ile wydajność mleka można łatwo zmienić z miesiąca na miesiąc stosując rożnego rodzaju dodatki, to proces budowania odporności organizmu jest procesem długofalowym. W gospodarstwie P. Marka Błaszczyka również ten aspekt działania preparatu Herbacid Cow został potwierdzony. W lutym 2014 roku pojawiła się na stadzie dyzenteria zwana potocznie „jelitówką”. Jest to choroba wywołana przez wirusa z grupy corona wirusów, którego infekcja objawia się między innymi spadkiem pobrania paszy i produkcji mleka, gorączką oraz biegunką. Okres powrotu organizmu do stanu sprzed „choroby” weterynarze szacują na około 4-5 tygodni. W analizowanym gospodarstwie wyniósł on zaledwie 8 dni! Dzięki ciągłemu stosowaniu preparatu krowy miały możliwość na tyle wzmocnić swój układ odpornościowy, że poradziły sobie z wirusem w okresie praktycznie 4 krotnie krótszym niż szacowany.

                Cel hodowlany stale się zmienia. Uprzednio głównym celem był wzrost wydajności mleka. Obecnie w Unii Europejskiej na pierwszy plan wysuwa się stabilizacja wydajności, prawidłowy rozród, długowieczność, zdrowotność, dobrostan zwierząt i jakość mleka. Widać to wyraźnie w przyjmowanych obecnie kryteriach selekcyjnych. Dąży się do zmniejszenia brakowania poprzez wydłużenie czasu użytkowania zwierząt, poprawę zdrowotności, zmniejszenie zużycia leków. Ma to zdecydowany wpływ na koszty produkcji oraz na akceptację produktów mlecznych przez rynek.

                Idąc za przykładem gospodarstwa p. Błaszczyka szereg hodowców zdecydowało się zastosować preparat Herbacid Cow na własnych stadach. Pierwszymi efektami były wzrost wydajności mleka oraz poprawa kondycji zwierząt. Później obserwowano również:

■             oszczędność pasz treściwych o ok. 0,5-1 kg/szt./dzień przy jednoczesnym utrzymaniu wydajności,

■             spadek ilości komórek somatycznych dzięki większej odporności zwierząt,

■             zmniejszenie stanów zapalnych macicy, a w konsekwencji lepsze zacielenia i mniejsze koszty zużycia nasienia,

■             „wypłaszczenie” krzywej laktacji (brak wyraźnych spadków mleka po szczycie laktacji).

                Odpowiedź na zadane na początku pytanie „czy podnosząc wydajność można jednocześnie poprawić zdrowotność krów mlecznych?” brzmi ZDECYDOWANIE TAK. Wystarczy skorzystać z rozwiązania jakim jest Herbacid Cow – w 100% naturalny dodatek paszowy.