Strefa Bydło

Pojemność i wymiary silosu przejazdowego

Witold Podkówka
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J. J. Śniadeckich w Bydgoszczy

 

Zbiornik do kiszenia pasz nazywany jest silosem. Termin silos pochodzi od słowa staroarbskiego s e l u n, oznacza dół przeznaczony do przechowywania ziarna zbożowego i owoców suszonych, jak również roślin zielonych. Silos – dół ziemny już w starożytności był powszechnie wykorzystywany, zwłaszcza w krajach śródziemnomorskich do magazynowania różnych materiałów roślinnych, szczególnie dla celów wojskowych.

 

 

                Silos w gospodarstwie rolnym spełnia ważne ogniwo w nowoczesnej technologii produkcji pasz i żywienia bydła. Jako magazyn zakonserwowanej paszy, która jest wykorzystywana w ciągu całego roku, ma istotny wpływ na organizację pracy nie tylko w chowie bydła, lecz również w produkcji roślinnej. Właściciel mając jasno sprecyzowany kierunek rozwoju gospodarstwa, decyduje o wyborze odpowiedniego zbiornika i o właściwej formie geometrycznej. Silos jest użytkowany przez wiele lat, zaś okres amortyzacji oceniany jest na 20 lat.

                Zbiornik kiszonkowy jako magazyn na paszę powinien spełniać następujące wymagania:

■             chronić zmagazynowaną paszę przed dostępem powietrza,

■             utrzymywać wytworzone stężenie dwutlenku węgla,

■             chronić zmagazynowaną paszę przed wodą opadową,

■             uniemożliwić dostawanie się wody zaskórnej,

■             zabezpieczać przed promieniami słonecznymi,

■             zabezpieczać przed zamarzaniem,

■             łatwy do załadowywania zielonki,

■             wygodny do wybierania kiszonki,

■             tani w budowie i eksploatacji.

 

Rodzaje zbiorników

                Ze względu na geometrię budowlaną wyróżnia się dwa typy zbiorników:

■             wieżowe,

■             płaskie – horyzontalne.

                Zbiorniki płaskie – horyzontalne dzieli się na:

■             silosy przejazdowe, składające się płyty dennej i dwóch ścian oporowych,

■             komorowe, składające się z płyty dennej i minimum trzech ścian oporowych,

■             pryzmy naziemne – podłużne lub okrągłe zwane kurhanami,

■             doły ziemna – obecnie rzadko stosowane,

■             płyty betonowe.

                Oprócz wymienionych typów zbiorników, wykorzystuje się rękaw foliowy, który spełnia funkcję zbiornika. Podobną funkcję spełnia folia, wykorzystywana do owijania bel okrągłych lub prostokątnych.

                Zbiorniki wieżowe do kiszenia pasz należą do historii. Ten typ zbiornika był powszechnie budowany w USA i Kanadzie, zaś obecnie niewykorzystywany silos wieżowy w gospodarstwie rolnym, farmer nazywa „pomnikiem dla krowy”.

                Silos przejazdowy ze względu na łatwy i prosty sposób wykonywania wszystkich czynności związanych ze sporządzaniem kiszonki i jej wybieraniem do skarmiania, jest powszechnie użytkowany. Nie bez znaczenia są znacznie mniejsze koszty inwestycyjne silosu przejazdowego, w porównaniu do silosu wieżowego.

                Budując silos przejazdowy należy zachować właściwą geometrię, to znaczy właściwy stosunek długości do szerokości i wysokości ścian. Parametry te dla każdego silosu wynikają z potrzeb ilościowych kiszonki i długości okresu żywienia zwierząt paszą z silosu. Zachowanie tych parametrów jest szczególnie ważne, ponieważ w procesie wybierania kiszonki latem, zachodzą procesy wtórnej fermentacji, które mają wpływ na jakość skarmianej kiszonki. Wielkość powierzchni wybieranej kiszonki, powinna wynikać z dziennego zapotrzebowania pokarmowego zwierząt. Każdego dnia należy wybierać właściwą warstwę kiszonki z całej odkrytej powierzchni. Zaleca się dziennie wybierać 20-30 cm warstwę kiszonki, co ma zasadniczy wpływ na długość silosu, która może wynosić 50 m i więcej. Zalecana szerokość silosu 5-7 m, co pozwala na dokładne ugniatanie. Wysokość ścian silosu nie większa niż 3 m, która powinna być wyliczona w zależności od liczby zwierząt, dziennej dawki, masy i gęstości kiszonki.

Zapotrzebowanie na kiszonki

                Zapotrzebowanie na kiszonkę dla bydła oblicza się na podstawie liczby sztuk bydła, dziennej dawki, liczby dni żywienia kiszonkami. W żywieniu bydła kiszonki były głównie stosowane w okresie żywienia zimowego. Okres ten najczęściej trwa 30 tygodni – 210 dni, przy zróżnicowaniu w poszczególnych rejonach kraju. W rejonie północno-wschodnim, żywienie zimowe bydła trwa 10-15 dni dłużej, zaś w rejonie południowo-zachodnim o tyle dni krócej. Okres żywienia letniego trwa 22 tygodnie – 154 dni, przy zróżnicowaniu w zależności od długości okresu żywienia zimowego.

                Zmiany w systemie chowu bydła i technologii żywienia zdecydowały, że kiszonki stały się powszechnie stosowaną paszą objętościową, niezależnie od pory roku. Stosowane są one jako składnik dawki pokarmowej w systemie żywienia TMR lub PMR w ciągu całego roku. Spowodowało to zwiększenie zapotrzebowania na kiszonkę.

                Zapotrzebowanie na kiszonkę lub kiszonki wylicza się, bazując na dziennym zapotrzebowaniu jednej krowy. Zasada jest następująca:

Y = (A x B) : 100

gdzie:

Y –          zapotrzebowanie kiszonki dt na krowę roczne lub okresowe,

A –         dzienna dawka kiszonki dla krowy w kg,

B –         liczba dni żywienia paszą z silosu.

                Na podstawie rocznego zapotrzebowania na kiszonkę, można wyliczyć objętość kiszonki w m3 według wzoru:

Y = (A x B) : G

gdzie:

Y –          objętość kiszonki w m3,

A –         dzienna dawka kiszonki dla krowy w kg,

B –         liczba dni żywienia kiszonką,

G –         masa kiszonki kg/m3.

                Pojemność silosu w m3 oblicza się według wzoru:

V = Y x 1,1

gdzie:

V –         pojemność silosu w m3

Y –          objętość kiszonki w m3

1,1 – współczynnik osiadania kiszonki

                Po złożeniu zielonki w silosie, utłoczeniu i przykryciu w procesie fermentacji następuje osiadanie – zagęszczanie kiszonki, dlatego wprowadza się współczynnik osiadania, który wynosi 1,1.

                Gospodarstwo powinno dysponować pewną rezerwą, która minimum winna stanowić potrzeby miesięcznego żywienia, co wynosi 8% rocznego zapotrzebowania (100 : 12 = 8). Wskazana jest rezerwa dwóch miesięcy, to jest 17% rocznego zapotrzebowania (12 : 2 = 6; 100 : 6 = 16,6).

                W żywieniu bydła stosujemy kiszonki o zróżnicowanej zawartości suchej masy, dlatego przy wyliczaniu zapotrzebowania na kiszonkę, należy bazować na zawartości w nich suchej masy. Przyjmuje się, że krowa powinna dziennie pobierać 12-14 kg suchej masy w kiszonkach. Sucha masa kiszonki z kukurydzy powinna stanowić 50%, zaś druga połowa suchej masy to kiszonka z traw lub inna w zależności od zasobów paszowych gospodarstwa. Może to być jedna, dwie lub trzy kiszonki.

                Krowa pobierająca dziennie 12 kg suchej masy w kiszonkach, w tym na suchą masę kiszonki z kukurydzy przypada 6 kg i tyleż samo na kiszonkę z traw. Skarmiane kiszonki cechowały się następującymi parametrami:

 

                W tabeli 2 podano zapotrzebowanie dla 1 krowy na kiszonki, pojemność silosu z podziałem na okres żywienia letniego 22 tygodnie (154 dni) i zimowego 30 tygodni (210 dni).

                Dla jednej krowy, która dziennie pobiera 12 kg SM w kiszonkach, roczne zapotrzebowanie łącznie z 17% rezerwą wynosi 73 dt kiszonki z kukurydzy o zawartości 35,0% suchej masy i 83 dt kiszonki z traw o zawartości 30,0% suchej masy. Łącznie potrzeba 156 dt kiszonek. Wymagana pojemność silosu 26 m3. Wyliczone wartości dla jednej krowy, są podstawą da obliczenia ogólnego zapotrzebowania wynikającego z liczby krów w gospodarstwie.

Optymalna geometria silosu przejazdowego – zasada wyliczania

                Pojemność silosu przejazdowego jest głównie zależna od liczebności sztuk bydła, co ma zasadniczy wpływ na jego geometrię, to znaczy długość, szerokość i wysokość ścian zbiornika. Wymiary te mają zasadniczy wpływ na technologię zakiszania, rozmiar strat, jakość i stabilność kiszonki. Ustalając geometrię silosu przejazdowego, należy brać pod uwagę następujące fakty:

■             ilość wybieranej kiszonki w ciągu tygodnia, latem 2,5 m, zaś zimą 1,5 m,

■             minimalna szerokość silosu 6-7 m, co pozwala na prawidłowy

■             załadunek, ugniatanie i wybieranie,

■             masę objętościową

■             gęstość kiszonki,

■             liczbę tygodni żywienia bydła kiszonką z silosu.

                Optymalne wymiary silosu przejazdowego wylicza się następująco:

  1. obliczyć zapotrzebowanie na suchą masę kiszonki w ciągu tygodnia = liczba sztuk bydła x kg/SM/sztuka x 7 dni,
  2. obliczyć zapotrzebowanie kiszonki m3/tydzień = kgSM kiszonki/tydzień x gęstość kiszonki kg/SM/m3,
  3. obliczyć powierzchnię poprzeczną wybieranej kiszonki (m2) = m3 kiszonki/tydzień: ilość metrów wybieranej kiszonki tygodniowo,
  4. obliczyć wysokość silosu (m) – powierzchnia poprzeczna (m2) x szerokość (m),
  5. długość silosu (m) = liczba tygodni wybierania kiszonki x ilość metrów wybieranej kiszonki tygodniowo

                Przykład wyliczenia pojemności i wymiarów zbiornika na kiszonkę z kukurydzy i porostu łąkowego dla gospodarstwa:

■             stan krów 75 sztuk,

■             pobranie 12 kg suchej masy w kiszonkach na dzień i sztukę

■             w tym 6 kg suchej masy kiszonki z kukurydzy,

■             35% suchej masy w kiszonce z kukurydzy,

■             masa kiszonki 670 kg/m3,

■             gęstość kiszonki 235 kgSM/m3,

■             w tym 6 kg suchej masy kiszonki z porostu łąkowego,

■             30% suchej masy w kiszonce z porostu łąkowego

■             masa kiszonki 630 kg/m3,

■             gęstość kiszonki 189 khSM/m3

■             30 tygodni okres żywienia kiszonką z silosu,

                Wyliczenia dla kiszonki z kukurydzy:

■             zapotrzebowanie na suchą masę kiszonki

                75 x 6 = 450 x 7 = 3150 kgSM/tydzień

■             zapotrzebowanie kiszonki m3/tydzień

                3150: 235 = 13,4 m3

■             powierzchnia poprzeczna wybieranej kiszonki

                13,4 : 1,5 = 8,9 m2

■             wysokości ściany

                8,9 : 7 = 1,3 m

■             długości silosu

                30 tygodni x 1,5 m = 45 m

■             pojemność silosu przejazdowego

                45 x 7 x 1,3 = 409,5 m3 ~ 410 m3 x 1,1 = 451 m3

                Z wyliczeń wynika, że pojemność silosu do zakiszania kukurydzy przy 30 tygodniowym okresie żywienia kiszonką wynosi 451 m3. Na jedną krowę przypada 6,0 m3 pojemności zbiornika (451 : 75 = 6,0).

                W analogiczny sposób należy wyliczyć pojemność zbiornika do zakiszania porostu łąkowego. Z wyliczeń wynika, ze pojemność silosu do zakiszana porostu łąkowego wynosi 554 m3, przy długości 45 m, wysokości ścian 1,6 m i szerokości 7,0 m. Na 1 krowę przypada 7,4 m3 pojemności silosu. Łącznie na 1 krowę w okresie 30 tygodniowym żywienia zimowego potrzeba 13,4 m3 (6,0 + 7,4 = 13,4) objętości zbiorników.

                W tabel 3 zestawiono wymaganą pojemność zbiorników do kiszenia kukurydzy i porostu łąkowego, przy uwzględnieniu okresu żywienia zimowego 33 tygodniowego, letnie 22 tygodniowego i całorocznego 52 tygodniowego dla stada o liczebności 75 krów.

Lokalizacja zbiornika

                Przystępując do budowy zbiornika do kiszenia pasz, należy uzyskać pozwolenie na jego budowę. Projekt budowlany powinien być zatwierdzony przez właściwy urząd. Lokalizując silos należy przestrzegać czynników ważnych z punktu ochrony środowiska.

                Wymagane jest zachowanie następujących odległości w metrach;

                15 –       osi studni,

                5 –          wylotu wentylacyjnego zamkniętego zbiornika na płynne odchody zwierzęce,

                10 –       zbiornika otwartego na płynne odchody zwierzęce o pojemności 200 m3,

                10 –       płyty do składowania obornika,

                11 –       zbiornika biogazu do pojemności 100 m3 oraz komory fermentacyjnej,

                30 –       myjni urządzeń ochrony roślin,

                3 –          od granicy działki.

                Zbiornik na kiszonkę powinien być łatwo dostępny ze względu na dowożenie zielonki, napełnianie jak i jego wyładowywanie. Każdy gospodarz określa usytuowanie zbiornika, uwzględniając istniejące budynki. Koniecznie należy wytyczyć prostą i najkrótszą drogę transportu kiszonki do budynku inwentarskiego. Łatwy dojazd dla środków transportu – ciągnik z wozem paszowym, ładowarka i inne. Wyeliminować krzyżowanie dróg wewnętrznych. Dużym ułatwieniem jest utwardzenie całego podwórza lub tylko podjazdów.

                Zbiornik do kiszenia jest budowlą trwałą, użytkowaną przez wiele lat, dlatego jego lokalizacja winna wynikać z obecnego zagospodarowania obiektów, lecz również przewidywać ewentualne zmiany w funkcjonowaniu gospodarstwa. Wielu rolników odchodzi od tradycyjnych silosów przejazdowych, wykorzystując rękaw foliowy lub folię do owijania bel. Ten system zakiszania pozwala lokalizować zmagazynowaną paszę w dowolnym miejscu, które każdego roku może być zlokalizowane w innym punkcie.

 

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.