Dariusz S. Minakowski
Z inicjatywy Zarządu Klubu VMS oraz DeLaval Sp. z o.o. odbyło się kolejne czwarte seminarium pt. „Długowieczność krów”. Uczestniczyli w nim licznie zebrani członkowie Klubu VMS, hodowcy bydła i producenci mleka z Warmii i Mazur, Mazowsza oraz Podlasia, a także przedstawiciele służb surowcowych niektórych zakładów mleczarskich oraz doradcy żywieniowi firm paszowych.
Seminarium otworzył dr inż. Leszek Jarosz, Prezes Zarządu DeLaval Sp. z o. o., podkreślając na wstępie znaczenie i wpływ dobrostanu krów na efekty produkcyjne oraz na ich długowieczność. Nie bez znaczenia jest również korzystny wpływ dobrostanu zwierząt na stan zdrowotny, wydajność życiową i jakość mleka oraz poprawę efektów ekonomicznych w tej szczególnie ważnej dla gospodarki żywnościowej gałęzi produkcji zwierzęcej. Priorytetowe znaczenie w intensywnej produkcji mleka ma racjonalne żywienie krów oraz wymagana jakość pasz. Ważne ogniwo w tym zakresie stanowią, stale doskonalone i wprowadzane do praktyki, systemy automatycznego zadawania paszy np. system Optimat DeLaval z uwzględnieniem automatycznych stacji żywienia paszą treściwą i wykorzystaniem wozów paszowych w technologii żywienia TMR/PMR.
Poprawa efektywności produkcji mleka wiąże się nie tylko z wysoką wydajnością mleczną krów i genetycznie stale doskonalonym potencjałem produkcyjnym, ale również dobrostanem zwierząt i racjonalnym żywieniem oraz wysoką jakością pasz. Automatyzacja żywienia krów i robotyzacja doju stanowi aktualnie jeden z wyznaczników postępu w produkcji mleka i ma znaczący wpływ na dobrostan, stan zdrowotny oraz długość użytkowania krów. Długowieczność krów jest związana m.in. z dobrostanem zwierząt i eliminacją zakłóceń w rozrodzie, mastitis, kulawizn oraz schorzeń metabolicznych, które są najczęstszymi przyczynami brakowania. Eliminując przyczyny przymusowego brakowania krów wpływamy na ich dobrostan i długowieczność.
Wprowadzanie robotyzacji doju wpływa na ograniczenie w około 66% nakładów robocizny w obsłudze stada krów dojnych. Odnotowuje się przy tym korzystny wpływ na jakość sanitarno-higieniczną (mikrobiologiczną) mleka. Występuje przy tym lepsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego wielu stad bydła mlecznego, w wyniku zwiększenia częstotliwości udojów, spowodowanej robotyzacją udoju. Poprawa komfortu utrzymania krów sprzyja zwiększeniu produkcji mleka i może być jednym z czynników sprzyjających wydłużeniu użytkowania krów.
Istotne z punktu widzenia wartości użytkowej krów zagadnienie dobrostanu a ich długowieczności przedstawił w interesujący sposób prof. Roman Kołacz z UP we Wrocławiu, unijny ekspert ds. dobrostanu zwierząt. O wysokiej wydajności mlecznej krów decydują m.in. optymalne warunki utrzymania zwierząt oraz troska o ich dobrostan i eliminacja negatywnych czynników produkcyjnych. Dobrostan zwierząt związany jest z utrzymaniem dobrego stanu zdrowia, ochroną zwierząt przed bólem i cierpieniem oraz eliminacją stresów (występowanie hałasu, stresu cieplnego, technopatii), zachowaniem rytmiki i ciągłości żywienia ze szczególnym uwzględnieniem jakości paszy i wody (stały dostęp) oraz niezbędnego ruchu.
Prawidłowo zaprojektowane stanowiska legowiskowe dla krów powinny zapewniać niezbędny komfort legowiskowy i umożliwiać zachowanie dobrego stanu zdrowia oraz czystości zwierząt. Dobre stanowiska to takie, na których zwierzęta przebywają dowolnie długo, nie mają możliwości zabrudzenia się oraz są bez otarć i mechanicznych urazów. Nie mniej ważne są ciągi komunikacyjne w oborze i jakość podłoża oraz utrzymanie prawidłowego mikroklimatu (wentylacja grawitacyjna i aktywna, wiązanie amoniaku i siarkowodoru przy użyciu rożnych preparatów). Obniżenie stężenia szkodliwych gazów (amoniaku, metanu, siarkowodoru) w oborze wpływa na dobrostan krów i poprawę ich wydajności. W dalszej części seminarium dr inż. Leszek Jarosz przedstawił najważniejsze informacje dotyczące dobrostanu krów w oborze z dojem automatycznym. Obory z dojem automatycznym, sprzyjają poprawie dobrostanu krów. Wynika to z ograniczenia występowania stanów zapalnych wymienia (mastitis) dzięki stosowaniu doju ćwiartkowego oraz zachowaniu regularności (interwałów czasowych – 6-8 godz.) między poszczególnymi udojami. Zwiększenie interwałów czasowych między poszczególnymi udojami
o 2-3 godz., powoduje spadek wydajności mleka średnio o 2 kg, a czasami nawet o 7 kg u wysoko produkcyjnych krów. W trosce o dobrostan krów, należy zapewnić zwierzętom możliwie jak największą przestrzeń obserwacyjną i wygodne ciągi komunikacyjne. Właściwy system żywienia (PMR) oraz system ruchu zwierząt jest ważnym czynnikiem sukcesu w produkcji mleka w oborze z dojem automatycznym. W dalszej części swojego wystąpienia dr inż. Leszek Jarosz omówił systemy ruchu zwierząt (system wolny, żywienie pierwsze, dój pierwszy) w oborze z dojem automatycznym.
Kolejnym prelegentem był Dyrektor ds. marketingu kapitałowego DeLaval Sp z o.o. Krzysztof Dembowski, który przedstawił najbardziej wydajne gospodarstwa VMS w 2013 r. Należą do nich:
■ Gospodarstwo pp. Kubiaków – efektywność robota wynosi 1973 kg mleka/dobę (11 lipiec 2008 roku, uruchomienie dwóch pierwszych w Polsce robotów udojowych; liczba krów w stadzie 170, średnia wydajność 8503 kg)
■ Gospodarstwo pp. Brulińskich – efektywność robota wynosi 2040 kg mleka/dobę (pionier w użytkowaniu robotów udojowych we wschodniej Polsce)
■ Gospodarstwo pp. Kurpiewskich – efektywność robota wynosi ponad 2100 kg mleka/dobę (średnia wydajność mleka ponad 9600 litrów mleka od krowy rocznie)
■ Kombinat Rolny Manieczki, gosp. Szołdry – efektywność robota wynosi ponad 1900 kg mleka/dobę (średnia wydajność krów 12 400 kg/szt./rok)
■ Gospodarstwo pp. Jagłów – efektywność robota wynosi ponad 2400 kg mleka/dobę; tj. plasuje się w pierwszej dziesiątce gospodarstw mlecznych na świecie użytkujących roboty VMS (liczba krów 186 krów, średnia wydajność 9473 kg/szt./d, obecnie posiada trzy roboty VMS)
■ Gospodarstwo pp. Strumiłowskich – efektywność robota wynosi 2100 kg mleka/dobę (stado 300 krów, 4 roboty, 4 lata od uruchomienia systemu, ścisła światowa czołówka jeżeli chodzi o efektywność udojową robota na świecie; produkcja mleka w skali roku ponad 3 mln kg mleka w 2013 roku).
Zaletą automatycznego doju krów jest nie tylko istotne ograniczenie nakładów pracy, a także bezpieczeństwo zwierząt. W oborze z dojem automatycznym zazwyczaj większa liczba krów przebywa na stanowiskach legowiskowych i więcej czasu poświęca na przeżuwanie.
Na zakończenie seminarium wszyscy uczestnicy zwiedzili nowoczesną i przyjazną zwierzętom, oborę z dojem automatycznym VMS DeLaval w gospodarstwie pp. Strumiłowskich na terenie Kolonii Łupki, gmina Pisz. Jest to obora wolnostanowiskowa, z obsadą 336 krów, wyposażona w cztery roboty udojowe VMS. Żywienie krów w technologii PMR z uwzględnieniem podziału stada produkcyjnego na dwie grupy żywieniowe (PMR na 32 kg oraz na 22 kg mleka). Wysoka jakość pasz objętościowych stanowi podstawę sukcesu. Średnia wydajność mleczna krów przekracza znacznie 10 tys. kg mleka od krów (rekordzistka w stadzie produkuje aktualnie 84 kg mleka dziennie).