Dariusz S. Minakowski,
Katarzyna Markowska
W imieniu firmy oficjalnego otwarcia seminarium dokonał dyrektor handlowy – Jaroslav Peca, który zaprezentował działalność firmy w Polsce i w Europie. Firma BNA Nutrition Animale Sp. z o.o. jest producentem premiksów i mieszanek paszowych uzupełniających, koncentratów i dodatków paszowych. W ofercie firmy znajdują się produkty dostosowane zarówno do potrzeb klientów przemysłowych jak i indywidualnych gospodarstw rolnych. Produkty przeznaczone na rynek farmerski sygnowane są marką PERIAL. Wysoka jakość produktów firmy BNA wynika z systematycznej współpracy z instytucjami badawczymi w Europie, a szczególnie we Francji (INRA, Agro Paris Tech, Institut de l`Elevage). Seminarium w Rydzynie obejmowało pięć wykładów poświęconych nowoczesnym aspektom żywienia krów mlecznych oraz dyskusję i wymianę doświadczeń.
Okres okołoporodowy – to wiele zagrożeń!
Jak ich uniknąć?
Problemy związane z nieprawidłowym żywieniem krów w okresie przejściowym omówił dr Richard Paratte z Włoch – ekspert w dziedzinie mikrokapsulacji składników odżywczych. W swoim wykładzie dr Paratte przedstawił największe zagrożenia zdrowotne oraz ich wpływ na wyniki ekonomiczne produkcji mleka. Przedstawił konkretne przykłady i kalkulację dodatkowych kosztów wynikających z zaniedbań w okresie okołowycieleniowym. Straty te przekładają się na cały cykl produkcyjny (w gospodarstwie liczącym 100 krów mogą dochodzić nawet do 15 tys. € rocznie). Autor podkreślił, że obok właściwego zarządzania stadem, kluczową rolę odgrywa prawidłowe żywienie i dostosowanie dawki pokarmowej do zmieniającego się zapotrzebowania energetycznego i mineralno-witaminowego krów. Jego zdaniem, dzięki obecnej technologii produkcji dodatków żywieniowych, jesteśmy w stanie w dużym stopniu zminimalizować ryzyko wystąpienia schorzeń metabolicznych, nawet u krów wysokowydajnych. Takie możliwości stwarza podanie niektórych składników odżywczych, w tym składników bioaktywnych w formie chronionej przed degradacją i inaktywacją w żwaczu. Dotyczy to m.in. takich składników jak: metionina, cholina, betaina, karnityna, kwasy omega3 a także witaminy. Jeżeli te dodatki podawane są bezpośrednio w postaci niechronionej, podlegają w znacznej mierze przemianom i degradacji w żwaczu.
W czasie wykładu dr Paratte przedstawił praktyczne metody diagnozowania zagrożenia ketozą, w tym ocenę kondycji ciała BCS oraz badanie poziomu ciał ketonowych we krwi. Określenie poziomu beta-hydroksymaślanu (BHBA), jest prostym testem umożliwiającym wykrywanie przypadków ketozy subklinicznej (poziom BHBA 1,0-1,2 mmol/litr). Pozwala to nam na podjęcie działań zapobiegających kolejnym problemom – stłuszczeniu wątroby, upośledzeniu funkcji rozrodczych i w konsekwencji spadku produkcji. Jak zaznaczył wykładowca, ponad 75% zaburzeń metabolicznych występuje u krów w pierwszych 3-4 tyg. po wycieleniu. Aby uniknąć problemów związanych z występowaniem ketozy, autor zaleca, obok kwestii utrzymania prawidłowej kondycji krów, stosować profilaktykę związaną głównie z właściwym zaopatrzeniem witaminowo-mineralnym. Optymalny BCS w okresie wycielenia powinien wynosić 3,25, a okres zasuszenia trwać 60 dni, w tym 21 dniowy – końcowy okres, tzw. przejściowy. Bardzo ważny jest przy tym dobrostan zwierząt i dobre warunki środowiskowe, unikanie stresu cieplnego i aplikacja właściwych dodatków paszowych.
Mykotoksyny w świetle nowej wiedzy
Kolejny wykład dotyczył wpływu mykotoksyn na funkcje rozrodcze krów i ich stan zdrowotny. Temat ten w interesujący sposób przedstawiła Maria Rodriguez z Hiszpanii – specjalista w dziedzinie mykotoksyn. Obecność tych toksycznych metabolitów grzybów (pleśni) w paszach jest jedną z przyczyn występowania licznych schorzeń bydła oraz zakłóceń w rozrodzie i obniżenia produkcji mleka. Stanowią one przyczynę groźnych chorób określanych mianem mykotoksykoz oraz mogą być przyczyną upadków lub brakowania zwierząt. Maria Rodriguez przedstawiła występowanie skażeń mykotoksynami w zależności od stref geograficznych. W strefie środkowej Europy największe skażenie odnotowano w przypadku czterech mykotoksyn – deoksyniwalenolu (DON) – 68%, zearalenonu (ZON) – 50%, fuminozyny (FUM) – 23%, ochratoksyny (OTA) – 23%. Wszystkie powyższe mykotoksyny stanowią zagrożenie dla zdrowia i produkcyjności krów. DON i FUM są szczególnie groźne, ponieważ według najnowszych badań występuje między nimi działanie synergistyczne. Wspólnie stanowią większe zagrożenie, niż osobno i powodują upośledzenie wchłaniania składników odżywczych w przewodzie pokarmowym krów oraz zaburzają funkcje układu odpornościowego. Ponadto w świetle nowej wiedzy obecność DON zaburza gospodarkę hormonalną i wpływa na ograniczenie produkcji mleka, reprodukcję oraz rozwój organizmu.
W podsumowaniu Maria Rodriguez jeszcze raz podkreśliła powszechność występowania skażenia toksynami pasz dla zwierząt, wskazując na konieczność zastosowania skutecznych dodatków wiążących szerokie spektrum mykotoksyn.
Odchów młodego pokolenia – nadal wiele punktów krytycznych
Interesujący wykład, pełen praktycznych informacji pt. „Odchów młodego pokolenia”, wygłosił dr Zbigniew Lach (OHZ Osięciny). Przedstawione zostały zasady prawidłowego odchowu młodzieży i wpływ pierwszych miesięcy życia jałówek na produkcyjność stada i wyniki ekonomiczne hodowli. Szczególną rolę pełni w tym okresie żywienie, od którego zależy prawidłowy wzrost i rozwój zwierząt, a także wczesny rozwój przedżołądków i gruczołu mlekowego. Dr Lach wskazał, że optymalny okres pierwszego wycielenia to 22-24 m-ce, przy masie ciała 700 kg i wysokości w kłębie 137-147 cm. Wczesne wycielenia zdecydowanie korzystniej wpływają na produkcyjność krów. W dalszej części wykładu dr Lach omówił wybrane zagadnienia związane z racjonalnym odchowem cieląt koncentrując się na postępowaniu z nowo narodzonym zwierzęciem. Nadmienił, że łożysko nie pozwala na przenikanie ciał odpornościowych do krwiobiegu płodu, natomiast nie stanowi bariery dla toksyn. Cielę po urodzeniu nie posiada wrodzonej odporności, dlatego niezbędne jest podanie siary w pierwszej godzinie po porodzie. Wykładowca zaznaczył również, że nie bez znaczenia jest jakość siary (można ją sprawdzić mierząc poziom immunoglobulin (IgG) przy użyciu siaromierza lub refraktometru). Zalecił przechowywanie zamrożonej siary o dobrych parametrach (najlepiej od wieloródek po czwartej laktacji). Zdaniem prelegenta aktualna rekomendacja dotycząca pierwszej porcji siary dla nowo narodzonych cieląt, to cztery litry podane w pierwszej godzinie życia. Powoduje to w perspektywie lepsze wyniki odchowu cieląt i wyższą wydajność mleczną krowy. Należy nadmienić, że siara jest jedynym źródłem bioaktywnych peptydów w żywieniu młodych zwierząt. Ponadto dostarcza szereg składników niezbędnych dla prawidłowego rozwoju, takich jak: insulina, somatotropina, tyroksyna, kalcytonina, prolaktyna, GH, GHRH, EGF, IGF. Ważnym zagadnieniem jest czas odsadzenia od matki. Pozostawienie cielęcia przy matce dłużej niż 24 godziny, zazwyczaj istotnie utrudnia adaptację zwierząt do nowych warunków.
W dalszej części wykładu dr Lach omówił pasze (poza mlekiem lub preparatem mlekozastępczym), które należy podać cielęciu w celu uzupełnienia składników pokarmowych. Stopień pobrania paszy jest wskaźnikiem dla hodowcy, mówiącym o tym, że można już zaprzestać odpajania mlekiem – jeżeli cielę dziennie spożyje 0,8-1,6 kg paszy oznacza to koniec okresu odpajania mlekiem lub preparatem mlekozastępczym. Siano nie jest w nowych systemach żywienia cieląt optymalnym rozwiązaniem żywieniowym. Znacznie lepszy rozwój nabłonka przedżołądków występuje przy stosowaniu mieszanki starter z całym ziarnem kukurydzy i owsa. Dobrej jakości siano można wykorzystywać jako uzupełnienie mieszanki z całym ziarnem. Dla prawidłowego rozwoju mikroflory konieczne jest podawanie świeżej, czystej wody, która powinna być dostępna już od pierwszego dnia życia zwierzęcia.
Na zakończenie dr Lach podkreślił, że utrzymanie prawidłowego tempa przyrostów masy ciała jałówek ma istotny wpływ na ich późniejszą użytkowość mleczną. Wyniki wielu badań, obserwacji oraz praktyka wskazują, że w okresie pierwszych dwóch miesięcy życia powinno wystąpić podwojenie masy ciała cieląt. Pamiętać też należy, że nadmierne przyrosty masy ciała skutkują słabszą mlecznością krów. Poprawę przyrostów masy ciała oraz eliminację biegunek u cieląt może zapewnić podawanie m.in. kwasu masłowego lub jego soli. Dzięki temu uzyskuje się lepsze wchłanianie składników odżywczych w przewodzie pokarmowym i prawidłowy rozwój nabłonka przewodu pokarmowego u cieląt.
Co jeszcze możemy zrobić, dla lepszych efektów produkcyjnych? Praktyczne rozwiązania
Zagadnienia dotyczące nowoczesnych rozwiązań żywieniowych w bilansowaniu białka i energii w dawce pokarmowej krów mlecznych przedstawił Dominique Bouchut – specjalista w żywieniu przeżuwaczy z firmy BNA z Francji. W swoim wystąpieniu przedstawił wyniki ze stosowania dodatku sprzężonego kwasu linolowego CLA (Opti-CLA) w różnych strategiach żywienia krów wysokoprodukcyjnych. Dodatek CLA wpływa na ograniczenie syntezy kwasów tłuszczowych w mleku, a w konsekwencji na zminimalizowanie ujemnego bilansu energii u krów po porodzie. Wprowadzając Opti-CLA w początkowym okresie laktacji można uzyskać wyższą produkcję mleka, która utrzymuje się w dłuższym okresie trwania laktacji. Ważny jest również wpływ CLA na zwiększenie udziału progesteronu, hormonu utrzymującego ciążę. W podsumowaniu wykładowca podkreślił, że wprowadzenie CLA w początkowym okresie laktacji ogranicza ujemny bilans energetyczny u krów po wycieleniu, co przekłada się także na poprawę wskaźników rozrodu i wcześniejsze występowanie rui.
Istotnym uzupełnieniem dawki przy intensywnej produkcji mleka może być także wprowadzenie dodatku Proteomax, który wpływa na lepsze wykorzystanie białka w żywieniu krów. Poprawia się przy tym również synteza białka mikrobiologicznego w żwaczu oraz zwiększa ilość dostępnych aminokwasów w jelicie cienkim. Proteomax zawiera kompleks bioaktywnych składników, które tworząc połączenia z białkiem paszy ograniczają jego degradację w żwaczu i przyczyniają się do lepszego zaopatrzenia w dostępne aminokwasy w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Efekty te są szczególnie wyraźne w przypadku zastosowania dodatku w dawce opartej o komponenty wysokobiałkowe jak np.: poekstrakcyjna śruta rzepakowa, śruta sojowa lub słonecznikowa. Użycie preparatu w żywieniu krów w początkowym okresie laktacji wpływa korzystnie na wzrost potencjału produkcyjnego dawki. Zaprezentowane wyniki wskazują, że przy niższej o 2% koncentracji białka w paszy, uzyskano wyższą produkcję mleka o 0,5-1 kg. Obserwuje się przy tym często nieznaczne podwyższenie poziomu białka w mleku i obniżenie zawartości mocznika (ochrona wątroby). Dominique Bouchut podkreślił również, że suplementacja dawki preparatem Proteomax redukuje ilość wydalanego do środowiska azotu.
Na zakończenie spotkania Michał Laskowski i Sławomir Szaranek – z działu żywienia bydła BNA Nutrition Animale w Polsce przedstawili nowe rozwiązania żywieniowe oraz wyniki terenowe wybranych produktów. Prezentacja dotyczyła koncepcji polegającej na kompleksowym zestawieniu niezbędnych składników do uzupełnienia dawki żywieniowej w okresie zasuszenia, przygotowania do porodu oraz kolejnych etapów produkcji. Jako przykład został przedstawiony system PERIGOLD, który opiera się na dwóch produktach stosowanych łącznie lub oddzielnie w zależności od struktury stada i wydajności krów. Jest to połączenie dodatku mineralno-witaminowego z zestawem składników chroniących wątrobę i wspomagających wydajność krów. Sławomir Szaranek przedstawił wyniki produkcyjne z dwóch obór, wykazując korzystny wpływ dodatku na produkcję mleczną. Drugim przedstawionym dodatkiem specjalistycznym był kompleks składników chronionych przed rozkładem w żwaczu – Special Protect Complex. Jak zaprezentował prelegent – jego stosowanie przyczyniło się do znaczącej poprawy wyników zdrowotnych i rozrodczych. Interesującym rozwiązaniem okazał się również dodatek dla cieląt Prolacto. Udział produktu w paszy pełnoporcjowej, na jednej z ferm w Wielkopolsce (powyżej 500 szt. bydła), poprawił przyrosty dzienne cieląt w 80 dniu po urodzeniu z 630g do 810g.
Seminarium zakończyło się ożywioną dyskusją dotyczącą prezentowanych tematów. Szczególne zainteresowanie wzbudziły wyniki stosowania dodatku CLA oraz preparatu dla cieląt zawierającego chronione estry kwasu masłowego. Po części oficjalnej goście zostali zaproszeni na uroczystą kolację, która odbyła się w przepięknej Sali Balowej XVII wiecznego Zamku w Rydzynie.
Zaprezentowane podczas seminarium produkty firmy BNA Nutrition Animale, z pewnością zaliczyć można do innowacyjnych rozwiązań w żywieniu bydła, szczególnie krów wysokoprodukcyjnych. O to, jakie suplementy wybrać i jak je łączyć, warto zapytać bezpośrednio specjalistów z dziedziny żywienia bydła pracujących dla firmy BNA. Przedstawione rozwiązania pozwalają wnioskować o wielu korzyściach, które mogą wynikać ze współpracy z tym nowym na polskim rynku paszowym, ale niezwykle interesującym, graczem. Organizatorom imprezy, inaugurującej działalność BNA na rynku producentów mleka w Polsce, należą się duże gratulacje. Nie było chyba ani jednego uczestnika, który nie wyniósłby z tego spotkania korzyści, zarówno z zakresu wzbogacenia fachowej wiedzy nt. utrzymania i żywienia bydła, jak i w postaci pożytku związanego z dobrym samopoczuciem. Gratulujemy i życzymy powodzenia!