Nieodłącznym elementem utrzymywania higieny i zwalczania chorób w hodowli wszystkich gatunków zwierząt, obok chemioterapii, chemioprofilaktyki i immunoterapii, jest dezynfekcja.
Dezynfekcja zastosowana prawidłowo zapobiega kontaktowi zwierząt wrażliwych z czynnikami chorobotwórczymi, których źródłem jest zwykle otaczające je środowisko (woda, pasza, ściółka, inne osobniki, itp.). Czynniki zakaźne wydalane są do środowiska wraz z kałem, moczem, śluzem czy krwią, przez zwierzęta zainfekowane. W środowisku zewnętrznym występuje wiele czynników fizycznych, pod wpływem których ginie wiele drobnoustrojów, jednakże nie wystarczą one do ich całkowitej i samoistnej eliminacji bakterii, wirusów i grzybów z otoczenia zwierząt. Największe znacznie spośród tych czynników posiada światło słoneczne. Bezpośrednie działanie promieni słonecznych inaktywuje większość drobnoustrojów w ciągu kilkudziesięciu minut. Wystarczy jednak, aby promienie słoneczne lub rozproszone światło nie działały bezpośrednio (a tak dzieje się we wnętrzu obiektów fermowych), a niektóre z drobnoustrojów bardziej opornych, np. prątki gruźlicy, czy spory bakterii zarodnikujących mogą pozostawać w środowisku zacienionym nawet kilka lat w stanie zdolnym do wywołania infekcji.
Dezynfekcja, czyli odkażanie jest rozumiana jako zabieg mający na celu niszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych znajdujących się w otoczeniu zwierząt i człowieka. Monitoring efektów dezynfekcji powinien składać się z 2 pomiarów: przed procesem dezynfekcji czyli po umyciu obiektu oraz po wykonanej dezynfekcji czyli przed wprowadzeniem piskląt na obiekt. Procedurę opartą na metodzie odciskowej, jako jedyna polska firma paszowa, opracowała i wdrożyła firma EKOPLON SA.
Podłoża:
1. Podłoże do monitorowania biokontaminacji powierzchni w środowisku produkcyjnym. Wykrywanie drożdży i pleśni.
2. Podłoże sterylizowane radiacyjnie do monitorowania zanieczyszczeń bakteryjnych.
Monitorowanie drożdży i pleśni oraz bakterii:
1. Dla prawidłowej oceny powierzchni pobieramy co najmniej jedną próbkę.
2. Doprowadzamy podłoże płytki do temperatury pokojowej.
3. Wykonujemy właściwy posiew płytek: przykładamy płytkę z podłożem bezpośrednio do badanej powierzchni upewniając się, że nacisk na całą powierzchnię płytki wynosi 500 g w czasie 10 sekund. Dla zapewnienia powtarzalności pobierania materiału stosujemy specjalny aplikator.
4. Po pobraniu próbki oczyszczamy powierzchnię w celu usunięcia możliwych pozostałości podłoża.
Odczyt i interpretacja wyniku dla monitoringu drożdży i pleśni:
1. Płytki inkubować w 20-25°C przez 5-7 dni.
2. Po przeprowadzonej inkubacji policzyć kolonie.
3. Obliczeń dokonać dla średniej powierzchni płytki 25 cm2.
4. Określić stopień redukcji kolonii drożdży i grzybów.
Uwaga:
1. W miarę upływu czasu można obserwować niewielki spadek pH podłoża, ale nie wpływa to na wynik badania.
2. Poziom wzrostu drobnoustrojów różni się w zależności od cech powierzchni (gładkie-szorstkie).
3. Składniki podłoża, które neutralizują właściwości antybakteryjne zostały wybrane aby umożliwić wykrycie drobnoustrojów w próbkach zawierających środki odkażające lub konserwujące.
4. Zużytych oraz niezużytych odczynników należy pozbywać się zgodnie z procedurą dla materiałów zakaźnych lub potencjalnie zakaźnych.
5. Płytki przechowywać w pudełku w temp. 2-25°C do upłynięcia daty ważności.
Odczyt i interpretacja wyniku dla monitoringu bakterii:
1. Płytki inkubować w temp. 30-35°C przez 3-5 dni.
2. Po inkubacji policzyć kolonie.
3. Obliczenia dokonać dla średniej powierzchni płytki 25 cm2.
Uwaga:
1. Płytki muszą być inkubowane w pozycji poziomej (przykrywką do góry).
2. Poziom odzysku drobnoustrojów różni się w zależności od typu powierzchni i jej właściwości przylegania. Istotne jest pobieranie próbek tym samym sposobem.
3. Składniki podłoża, które neutralizują właściwości antybakteryjne zostały wybrane aby umożliwić wykrycie drobnoustrojów w próbkach zawierających środki odkażające lub konserwujące.
4. Zużytych oraz niezużytych odczynników należy się pozbywać zgodnie z procedurą dla materiałów zakaźnych lub potencjalnie zakaźnych.
5. Płytki przechowywać w temperaturze 2-25°C do upłynięcia daty ważności.
Ocena stopnia ryzyka skażenia bakteriologicznego – presji środowiska:
• Niski poziom ryzyka
– do 10 cfu/100 cm2
• Średni poziom ryzyka
– do 100 cfu/100 cm2
• Wysoki poziom ryzyka
– < 1000 cfu/100 cm2
Lek.wet.Józef Kilijanek
Dr inż.Ryszard Michalczyk