Strefa Trzoda

Zioła w żywieniu świń

Artur Mazurowski
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy

 

Żywienie jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na opłacalność hodowli trzody chlewnej. Z dniem wycofania, z żywienia świń, antybiotykowych stymulatorów wzrostu (ASW) preparaty ziołowe zaczęły cieszyć się szerszym zainteresowaniem.

 

 

Rezygnacja z ASW wymagała poprawy warunków utrzymania świń, zmian programu żywienia, a także utrzymania higieny na wyższym poziomie. Zmiany w programach żywieniowych miały na celu wzmocnienie naturalnej odporności organizmu oraz stabilizację korzystnej mikroflory jelit. W poprawie jakości paszy zastosowanie znajdują zioła. Są to rośliny, których nadziemne pędy są soczyste, miękkie, najczęściej zielone. Okres wegetacyjny może być roczny, dwuletni lub wieloletni (byliny).
Wpływ ziół na organizm zwierząt jest wielokierunkowy i zależy on od właściwości chemicznych roślin, które są uwarunkowane zawartością substancji aktywnych biologicznie (Tab. 1). Dodatki te zawierają substancje antyoksydacyjne, antywirusowe oraz antybakteryjne. Zawarte substancje czynne stymulująco oddziałują na układ immunologiczny. Korzyści płynące ze stosowania substancji ziołowych dla systemu odpornościowego organizmu polegają na wspieraniu odporności komórkowej, stymulacji grasicy oraz stymulacji rozwoju tkanki limfoidalnej. Niektóre zioła wykazują zbliżone działanie do witaminy A oraz E, które biorą udział w pobudzaniu układu odpornościowego. Substancje zawarte w wybranych ziołach zwiększają odporność organizmu na stres.


Na rynku krajowym pojawiło się wiele preparatów smakowo-zapachowych, w skład których wchodzą wysokowartościowe olejki eteryczne oraz oleje roślinne pozyskiwane z ekstrakcji wybranych ziół. Poprzez oddziaływanie na receptory zapachu i smaku świń, wpływają na sekrecję soków żołądkowych, śliny oraz poprawiają apetyt. Stosowane do pasz niechętnie pobieranych przez zwierzęta, poprawiają żerność, a tym samym korzystnie wpływają na efektywny tucz. Preparaty bogate w mieszaninę ziół i owoców ułatwiają prosiętom pobieranie paszy stałej, korzystnie wpływają na kondycję osesków oraz ich żywotność.
W wyniku stosowania dodatku ziołowego, w żywieniu prosiąt, zaobserwowano poprawę tempa wzrostu, a także stwierdzono wyższą aktywność fagocytarną. Pozytywny wpływ podawania wyciągu ziołowego wykazano także u loch, u których stwierdzono polepszenie apetytu, tempa przemiany materii oraz skrócenie czasu trwania porodu. Dodatkowo udowodniono, iż podawanie ziół w okresie okołoporodowym może zapobiegać bezmleczności i stanowić zamiennik dla preparatów hormonalnych. Pozytywny wpływ wykazano także na galaktogenezę i galaktopoezę. Zioła mogą być też wykorzystywane w profilaktyce lub wspomaganiu leczenia stanów zapalnych gruczołu mlekowego loch. Prosięta pochodzące od loch karmionych paszami z dodatkiem ziołowym charakteryzują się wyższą masą ciała oraz większą aktywnością ruchową przy urodzeniu. Prosięta te odznaczają się szybszym tempem wzrostu w okresie odchowu. Kumar i wsp. (2008) odnotowali mniejszą śmiertelność prosiąt w grupie, która otrzymywała dodatek ziołowy do paszy, w porównaniu z grupą kontrolną, która skarmiana była paszą bez dodatku.
Dodatki ziół oraz preparaty ziołowe podaje się również zwierzętom o mlecznym kierunku użytkowania (krowy, kozy, owce). W efekcie ich stosowania dochodzi m.in. do zwiększenia wydajności o 10-20%.
Popularne rośliny zielarskie, wykorzystywane w żywieniu zwierząt, to rośliny fitoncydowe, jeżówka, ostryż indyjski i wiele innych (Tab. 2).


Rośliny fitoncydowe

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wykorzystywane są do produkcji preparatów ziołowych działających bakteriostatycznie i bakteriobójczo. Rośliny te zawierają związki tzw. fitoncydy, które wykazują podobne działanie do antybiotyków. Stanowią ich pełnowartościową alternatywę. Rośliny zawierające te substancje to: gorczyca, czarna rzepa, czosnek, cebula, czeremcha, chrzan, imbir, brzoza, jałowiec, krwawnik, seler, kolendra, biedrzeniec, cząber, macierzanka, rozmaryn, pieprz, papryka, nasturcja, goździkowiec, tymianek, lebiodka, mięta, sosna, kardamon. Wymienione rośliny obecnie są wykorzystywane do produkcji stymulatorów wzrostu, naturalnych alternatyw antybiotykowych, a nawet w produkcji alternatyw kokcydiostatyków. Zawarte w roślinach fitoncydy wykazują właściwości fungostatyczne, pierwotniakobójcze, a także wywierają immunostymulujący wpływ na organizm zwierzęcy.
Przykładowo, czosnek niszczy chorobotwórcze bakterie Gram+ i Gram– oraz zwiększa strawność, wzmaga przenikanie składników pokarmowych z jelit do krwi. Kolejną rośliną o wyraźnym działaniu bakteriostatycznym jest lebiodka. Zawiera ona związki fenolowe, które charakteryzują się silnym działaniem bakteriobójczym w stosunku do patogenów mikroflory jelitowej. W substancje te (fenole) bogaty jest także olejek eteryczny z oregano, wykazujący szerokie spektrum działania. Dostępna literatura donosi, iż olejek z oregano ma nie tylko działanie bakteriobójcze, ale także chroni śluzówkę przed mikroorganizmami wywołującymi choroby. Dodatkowo olejek z oregano korzystnie wpływa na układ odpornościowy rosnących świń. Tymianek wykazuje działanie fungistatyczne i przeciwbakteryjne. Natomiast mięta i pieprz wspomagają trawienie i zmniejszają występowanie biegunek. Eukaliptus zaś niszczy paciorkowce i gronkowce, leczy nieżyt układu oddechowego.


Jeżówka

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Znana jest z korzystnego oddziaływania na układ odpornościowy. Jeżówka (Echinacea) zawiera m.in. substancje czynne takie jak: flawonoidy (działanie antyoksydacyjne), pochodne kwasu kawowego (głównie kwas cykoriowy), alkiloaminy, alkiloamidy, poliacetylen. Preparaty wyprodukowane z tej rośliny wspomagają system immunologiczny, głównie wpływają na aktywność limfocytów i fagocytów. Dodatek jeżówki pozytywnie wpływa na wzrost produkcji przeciwciał po immunizacji.

 


W doświadczeniach prowadzonych w grupie prosiąt odsadzonych wykazano, iż podawanie soku jeżówki, zmniejszyło liczbę upadków oraz spowodowało spadek liczby schorzeń dróg oddechowych. W innych badaniach przeprowadzonych w obrębie loch prośnych i karmiących, zadawano jeżówkę w postaci wyciągu. Miał on immunostymulujący wpływ na lochy oraz prosięta. Wykazano, iż koncentracja IgA oraz IgG we krwi jednodniowych prosiąt, od loch, które otrzymywały ekstrakt z jeżówki, była istotnie wyższa w porównaniu z prosiętami z grupy kontrolnej, jednakże nie miała ona wpływu na przyrosty prosiąt. Natomiast w badaniu Greli i wsp. (2003) stwierdzono istotny wpływ jeżówki wraz z liśćmi pokrzywy i rdestu na przyrosty masy ciała prosiąt.


Ostryż indyjski

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zwany inaczej ostryżem długim (kurkumą długą) zawiera kurkuminę, która także wykazuje właściwości o charakterze immunostymulującym. Substancja ta charakteryzuje się żółtym pigmentem, występuje w kłączach rośliny. Ma działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Kurkumina łagodzi stany alergii skóry oraz inne choroby skórne. Dodatkowo działa stymulująco na wątrobę, pobudza do syntezy żółci, co ułatwia jej wydalanie. Działa ochronnie na miąższ wątroby. Substancje czynne zawarte w kurkumie cechują się bakteriostatycznym działaniem oraz łagodzą stany zapalne.

Podsumowując zioła stanowią niezbędny i konieczny składnik diety zwierząt gospodarskich. Należy jednak pamiętać, iż nie mogą być traktowane jako pasza zastępcza, tylko jako dodatek. Najlepsze efekty są widoczne podczas stosowania mieszanek z wielu roślin. Komponując mieszankę ziół należy uwzględniać ich skład chemiczny, botaniczny oraz interakcje i zależności farmakologiczne zachodzące między poszczególnymi składnikami substancji czynnych. ■

Piśmiennictwo dostępne u autora.

 

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.