Wojciech Grudzień
Zbójno
Upadki prosiąt spowodowane słabym zdrowiem są drugą, zaraz po zagnieceniach, przyczyną strat ekonomicznych w produkcji trzody chlewnej. Odpowiednio wykształcona i prowadzona odporność jest nieodzowna w celu odchowania możliwie jak najwięcej ilości przyszłych warchlaków.
Mleczność loch
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ilość dawanego mleka przez lochy bezpośrednio wpływa na kondycję prosiąt. Poza mlecznością jednocześnie ma wpływ skład samego mleka tj. odpowiedni udział czynników odpornościowych tj. przeciwciał. Głównym czynnikiem warunkującym poziom przeciwciał są szczepienia ochronne np. przeciw kolibakteriozie. Ważnym jest także, aby przed porodem przeciwciała zdążyły się wykształcić. Dlatego też przeniesienie do porodówki oraz wszystkie szczepienia ochronne powinny być wykonywane maksymalnie do 2 tygodni przed planowanym porodem.
Metionina
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Metionina to aminokwas siarkowy, który pełni wiele funkcji np. budulcową, detoksykacyjną itd., ale przede wszystkim jest aminokwasem startowym. Białka są łańcuszkami składającymi się z aminokwasów budowanych w rybosomach komórek. Tworzenie każdego łańcuszka białkowego zaczyna się jednak od aminokwasu metioniny, oznacza to, że metionina jest niezbędna w produkcji wszystkich białek: krwi, mięśni, a także białek odpornościowych tj. przeciwciał, białek ostrej fazy i leukin. Dla młodych prosiąt ssących w paszy typu prestarter powinno znajdować się minimum 0,5% tego aminokwasu. Można zatem stosować metioninę syntetyczną lub wprowadzić do dawki pokarmowej pasze rzepakowe np. śrutę rzepakową, która zawiera dużo aminokwasów siarkowych.
Nienasycone kwasy tłuszczowe (NKT)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Są to obecnie bardzo modne w żywieniu człowieka kwasy, które korzystnie wpływają na pracę serca. Z punktu widzenia zootechniki głównym zagadnieniem jest odporność. Przede wszystkim NKT wpływają na stabilizację i prawidłową funkcję nabłonków błon śluzowych, dzięki czemu posiadają większą oporność na czynniki zakaźne, takie jak bakterie Pasteurella sp., Bordetella sp., E. coli, czy wirus grypy (influenzy świń), a także niwelują toksyczny wpływ amoniaku. Dodatkowo NKT pobudzają receptory w mózgu do produkcji przeciwciał odpornościowych, co jest związane z ogólną ilością tłuszczu w dawce. Dla prosiąt w okresie odsadzenia dodatek tłuszczów roślinnych powinien wynosić od 1 do 4% (w zależności od komponentów w dawce). Dodatkowo tłuszcze wpływają na rozpuszczalność oraz w efekcie przyswajalność witamin ADEKF. Z olejów roślinnych największą zawartość NKT posiada olej słonecznikowy oraz lniany, ten ostatni z przyczyn ekonomicznych praktycznie nie jest stosowany w żywieniu świń.
Witamina A
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bardzo rzadko producenci trzody chlewnej zwracają uwagę na witaminę A (prędzej na witaminę E, która ma bezpośredni wpływ na rozród). Niedobór tej witaminy jest bardzo powszechny i dotyczy około 85% ferm towarowych w Polsce. Witamina A stabilizuje komórki nabłonka oraz wpływa na prawidłową produkcję śluzu w błonach śluzowych układu oddechowego oraz pokarmowego. Najprościej niedobór tej witaminy zaobserwować wszędzie tam, gdzie problemem jest „kaszel” występujący na tle zakażenia bakteriami Pasteurella, gdyż właśnie niedobór witaminy A jest główną przyczyną pasterelozy zarówno u trzody chlewnej jak i u drobiu. W praktyce pasza dla prosiąt powinna zawierać minimum 11000 j. m. Najlepszym źródłem naturalnej witaminy A jest olej rybi. Zalecany dodatek tego oleju dla prosiąt odsadzonych wynosi 0,5-1%.
Witamina C
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Witamina ta pełni bardzo wiele różnych funkcji w organizmie żywym, począwszy od odporności (uszczelnianie naczyń krwionośnych) poprzez działanie antystresowe (wpływa ujemnie na czynność nadnerczy), a kończąc na zakwaszaniu. Dodatkowo witamina ta wpływa korzystnie na smakowitość paszy. Do pasz przemysłowych i koncentratów rzadko jest dodawana witamina C, a jeżeli już to w małych ilościach. Dlatego też bardzo dobre efekty daje u prosiąt odsadzonych dodatek 150 g czystej witaminy C do paszy lub wody. Z naturalnych źródeł dobrym donorem witaminy C są ziemniaki.
Probiotyki i prebiotyki
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Są obecnie bardzo modne w żywieniu świń. Obejmują głównie zakwaszacze i kultury dobroczynnych bakterii. Dawniej w praktyce była stosowana serwatka, która wpływała korzystnie na smakowitość paszy i zdrowotność świń. Dzisiaj stosuje się kwasy organiczne (mlekowy, propionowy, mrówkowy itd.) i nieorganiczne, które poprzez obniżanie pH przewodu pokarmowego zezwalają tylko na rozwój bakterii dobroczynnych, a nie szkodliwych. Należy zauważyć, iż zazwyczaj prebiotyki są już obecne w koncentratach dla prosiąt.
Lewamizol
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wielu hodowców zna tę substancję jako lek przeciwrobaczy. Jednak jest udowodnione, iż związek ten w bardzo małych dawkach powoduje ogólny wzrost odporności a mianowicie w dawce 5 mg substancji czynnej na 1 kg masy ciała. Mówimy wtedy, że jest to dawka immunostymulująca (poprawiająca odporność), ale nie jest skuteczna w leczeniu inwazji pasożytów. Jest praktykowane na niektórych fermach podawanie lewamizolu szczególnie w okresie jesienno-zimowym. ■