Strefa Indyk

Woda dla drobiu

Bartosz Korytkowski
Bydgoszcz

 

Woda w procesie żywieniowym drobiu jest równie ważna jak i pasza. Powinniśmy posiadać zawsze pewność, że tak jak i pasza jest ona najwyższej jakości.

 

 

Woda jest podstawą życia i stanowi od 70 do 85% masy ciała ptaków. Największa jej zawartość jest w ciele jednodniowych piskląt (udział jej w organizmie ptaków stopniowo zmniejsza się wraz z wiekiem). Zmianom tym towarzyszy jednocześnie wzrost zawartości białka i tłuszczu. W ciele kur niosek udział wody może zmaleć nawet do 55%. W treści jaja jej zawartość wynosi od 65 do 74%.
Tuż po wykluciu pisklęta posiadają w swoich organizmach przede wszystkim wodę pozakomórkową. Wraz z wiekiem ulega to zmianie i woda wewnątrzkomórkowa występuje w większych ilościach. Woda warunkuje wszystkie procesy fizykochemiczne. W organizmie wszelkie płyny ustrojowe jako swój główny składnik posiadają wodę. Procesy transportu składników odżywczych (np. glukozy, aminokwasów, witamin, składników mineralnych) mogą się odbywać głównie dzięki wodzie. Ponadto woda transportuje z gruczołów wydzielania wewnętrznego hormony, transportuje gazy (zwłaszcza tlen niezbędny w reakcjach komórkowego utleniania i dwutlenek węgla powstający w tych reakcjach). Przy udziale wody w organizmie następują ważne procesy usuwania końcowych zbędnych produktów przemiany materii. Ponadto dzięki wodzie utrzymywana jest prawidłowa homeostaza komórkowa. Woda wewnątrz komórek bierze udział w wymianie między organellami, a szczególnie pomiędzy mitochondriami i cytozolem. Zmiany regulacji pH ciśnienia osmotycznego, koncentracja elektrolitów i wiele innych fizjologicznych reakcji wymagają bezwzględnie obecności wody.
W praktyce drobiarskiej najczęściej problem stanowią niedobory wody aniżeli jej nadmiar. Ptaki zazwyczaj pobierają tyle wody, ile wynosi ich aktualne zapotrzebowanie. Na ewentualne niedobory wody najbardziej wrażliwy jest młody drób (zazwyczaj w okresie do około 10 dnia życia). Niedobory wody czy też jej całkowity brak działają o wiele bardziej szkodliwie aniżeli niedobory żywieniowe. Są one dla drobiu czynnikiem bardzo stresogennym. Konsekwencją zmniejszenia pobierania przez ptaki wody staje się zmniejszenie pobierania paszy. Z kolei ograniczenie ilości podawanej ptakom paszy częstokroć prowadzi do uzupełniania tych braków poprzez nadmierne picie przez drób wody. Taki stan może następnie prowadzić do dużego pogarszania warunków środowiskowych w pomieszczeniu związanych ze zbyt dużym zawilgoceniem ściółki.

 


Ptaki powinny mieć możliwość do woli (i stosownie do swojego zapotrzebowania) przez całą dobę pobierać wodę dobrej jakości. Nowoczesne pomieszczenia drobiarskie będące wyposażonymi w automatyczne urządzenia do pojenia w pełni takie potrzeby zaspokajają. Do obowiązków hodowcy należy m.in. ciągła obserwacja stada, tak aby dokonywać brakowania, eliminować ze stada osobniki chore, z ewentualnymi objawami chorobowymi, ażeby w miarę możliwości nie korzystały one z tych samych poideł co osobniki zdrowe. Należy bezwzględnie pamiętać o tym, że przy wybiegowym chowie drobiu poidła w odpowiedniej ilości powinny się znajdować zarówno w pomieszczeniu jak i na wybiegu.
Ptaki dostarczają wodę swojemu organizmowi przede wszystkim poprzez jej picie, i tak pobierana stanowi około 75%. Kolejne źródła wody to woda metaboliczna oraz nieduża jej część pochodzi z pobieranego przez ptaki pokarmu.
W produkcji drobiarskiej problematyka dobrej jakości wody częstokroć jest problematyką trochę bagatelizowaną. Zapotrzebowanie drobiu na wodę uzależnione jest od warunków utrzymania, gatunku, wieku ptaków, ich stanu fizjologicznego, tempa wzrostu, poziomu nieśności. Spożycie wody uzależnione jest także od wielkości dziennej dawki pokarmowej. Najczęściej przyjmuje się, że na 1 g spożywanej paszy, drób potrzebuje od 2 do 3 ml wody. Istotnym czynnikiem pozostaje również pora roku, jako że podczas upalnych dnipobieranie wody staje się znacznie większe aniżeli w chłodniejszej porze roku. Stres cieplny pozostaje szczególnie silny u indyków. Ten gatunek drobiu jest bowiem bardziej, aniżeli pozostałe, wrażliwy na przegrzanie. W celu ochłodzenia swojego organizmu indyki pobierają znaczne ilości wody. Taka sytuacja może w konsekwencji doprowadzić u nich do powstawania obwisłego wola. Przy takich dolegliwościach indyki mają trudności z pobieraniem paszy, a w związku z tym mają mniejsze przyrosty masy ciała, a nawet może wówczas dochodzić do padnięć w stadzie. Poprawę ich stanu zdrowia możemy w tej sytuacji uzyskać podając im do picia wodę z dodatkiem probiotyku lub wzbogaconą o witaminę C.
W zależności od formy podawanej ptakom mieszanki (sypka lub granulowana) kształtować się może ilość pobieranej przez nie wody. Mieszanka granulowana jak również pasze o dużym udziale białka powodują większe spożywanie wody przez ptaki. Wysokobiałkowe pasze powodują większą potrzebę zwiększenia wydalania kwasu moczowego przez nerki. Zwiększone zapotrzebowanie drobiu na wodę można stwierdzić również przy zwiększonym udziale w dawce pokarmowej składników mineralnych.
Z organizmu ptaka usuwanie wody zachodzi kilkoma drogami:
■    przede wszystkim z moczem (około 50%),
■    przez skórę,
■    wraz z wydychanymi gazami,
■    z kałem,
■    oraz w znoszonych przez nioski jajach.
Sukcesy w produkcji drobiarskiej możemy osiągnąć m.in. poprzez używanie do pojenia ptaków dobrej jakości wody, niezanieczyszczonej i odpowiadającej normom mikrobiologicznym. Wiele źródeł wody pitnej zawierać może patogenne mikroorganizmy. Jednym z głównych założeń dezynfekcji czy tez sanityzacji wody jest usunięcie albo całkowita redukcja takich patogenów w celu odpowiedniej higieny sanitarnej wody pitnej. Ma to na celu zapewnienie zdrowia ptakom i pozwala na osiągnięcie lepszych wyników produkcyjnych.
Jakość wody przeznaczanej do pojenia drobiu nie powinna odbiegać od norm przyjmowanych dla wody przeznaczonej do spożycia dla ludzi. Powinna to być zawsze świeża woda. Woda przed uznaniem jej za zdatną do picia powinna „przechodzić” kompleksowe badania sanitarno-higieniczne i badane wskaźniki jakościowe muszą odpowiadać określonym normom.
Najważniejsze cechy wody do picia dla drobiu to:
■    brak zanieczyszczeń mikrobiologicznych,
■    brak zanieczyszczeń chemicznych,
■    odpowiednia twardość,
■    obojętne pH od 7,0 do 8,0,
■    temperatura wody pitnej dostosowana do wieku ptaków (pisklętom podajemy wodę o temperaturze około 20-21°C a ptakom dorosłym o temperaturze 10-15°C).
Właściwa temperatura wody jest zawsze ważnym czynnikiem decydującym o wielkości jej spożycia. Drób niechętnie pobiera wodę o zbyt niskiej albo o za wysokiej temperaturze. Należy się liczyć z tym, że ptaki pobierają mniej wody o niewłaściwej temperaturze. Jeżeli ptaki mają dostarczaną wodę o za wysokiej temperaturze, to może to ujemnie oddziaływać na szereg fizjologicznych procesów. Z kolei za zimna woda może powodować ochłodzenie organizmu, co jest istotne podczas upałów.
Smakowitość wody do picia uzależniona jest od ilości zawartych w niej domieszek organicznych i nieorganicznych. Najbardziej istotnymi pozostają tutaj NaCl, MgSO4, MgCl2, Fe (HCO3)2 oraz związki humusowe. Żelazo w wodzie wpływa wyraźnie na jej smak i powoduje mętność wody. Woda nie może również zawierać amoniaku. Azotany i azotyny w wodzie mogą natomiast nasuwać podejrzenie o jej organicznym zanieczyszczeniu. Woda nie powinna zawierać azotynów pochodzenia zwierzęcego. Zbyt miękka woda posiada mdły smak i ptaki pobierają ją bardzo niechętnie. Natomiast duża twardość wody może powodować schorzenia ptaków.
Woda stosowana do pojenia drobiu powinna być poddawana częstym i systematycznym kontrolom. Równie ważne jak fizykochemiczne są badania bakteriologiczne wody w celu stwierdzenia, czy woda nie zawiera nadmiernych ilości drobnoustrojów i czy nie występują drobnoustroje chorobotwórcze. Bardzo istotne są badania na miano coli (zawartość drobnoustrojów z grupy pałeczek okrężnicy). Świadczą one o zanieczyszczeniu wody odchodami ludzkimi i zwierzęcymi. Kontrola czystości wody jest szczególnie istotna w okresie letnim, jako że dochodzić może w niej do znacznego wzrostu niekorzystnej flory bakteryjnej. Woda przeznaczona do pojenia drobiu nie może zawierać żadnych toksycznych zanieczyszczeń, bakterii, pasożytów. Powinna mieć obojętny odczyn. Ptaki niechętnie pobierają wodę o kwaśnym odczynie, w której bardzo szybko rozwijają się pleśnie wytwarzające toksyny (pH 1-2). Przy pH 4 wody (np. po dodaniu do niej kwasów organicznych) także występuje możliwość rozwoju niepożądanych drobnoustrojów, drożdży i pleśni.
Oprócz jakości stosowanej wody ważna jest również odpowiednia czystość systemów pojenia. W rurach w których przepływa woda tworzy się bowiem tzw. „biofilm” jako lepka i mazista warstwa, na której osiadają organiczne cząsteczki. One właśnie stanowią świetny rezerwuar dla chorobotwórczych bakterii. Zbyt wysoka temperatura, duża zawartość żelaza są czynnikami bardzo sprzyjającymi tworzeniu się tego „biofilmu”. Tym samym w sposób bardzo znaczący zostaje obniżona jakość wody dostarczanej ptakom do picia. Warstwa „biofilmu” ponadto bardzo ogranicza przepływowość wody i utrudnia podawanie ptakom dodatków jakie powinny być rozprowadzane w wodzie.
Z różnych systemów pojenia drobiu, system kropelkowy jest uważany za najmniej podatny na zanieczyszczenia. Istnieje możliwość dezynfekcji podawanej ptakom wody, dawkowania oraz podawania im lekarstw. Bardzo istotnym jest to, że w tym systemie nie ma możliwości przedostawania się z dzioba do wody w poidełkach resztek pokarmowych. Takie pozostałości paszowe zawsze powodują kwaśnienie wody i tym samym rozwój niebezpiecznej dla zdrowia flory bakteryjnej. Utrzymywanie jakości wody podawanej ptakom na właściwym poziomie może w dużym stopniu ograniczać problemy związane z biegunkami drobiu. Linie pojenia dostarczające wodę do picia powinny być czyszczone także podczas cyklu produkcyjnego. Po podawaniu leków i po szczepieniach konieczna jest każdorazowa dezynfekcja. Dezynfekcję przeprowadza się przez chlorowanie, ozonowanie, albo też stosowanie amoniaku lub wody utlenionej. Ważne jest też kontrolowanie przepływu wody i stanu poideł kropelkowych. Zawsze po każdym zakończonym cyklu produkcyjnym wszystkie linie pojenia powinny być bardzo dokładnie umyte i poddane dezynfekcji.

Spis piśmiennictwa
dostępny u autora

 

© 2020 Pro Agricola dom wydawniczy

Wykryto AdBlocka

 

Utrzymanie tej strony jest możliwe dzięki przychodom z reklam.
Aby móc dalej przeglądać tę stronę, prosimy o wyłączenie AdBlocka.