Najnowsze wydanie
Henryka Korytkowska UTP Bydgoszcz
Jakość białka dostarczanego w mieszankach paszowych dla drobiu jest w bardzo dużym stopniu gwarancją sukcesu w nowoczesnej produkcji kurcząt brojlerów, to jest podstawa uzyskania szybkich przyrostów masy ciała, jak również optymalnego wykorzystania paszy.
Zapotrzebowanie kurcząt brojlerów na białko jest w rzeczywistości zapotrzebowaniem na aminokwasy. Aminokwasy są bowiem najbardziej kosztownymi składnikami mieszanek paszowych. Lepsze ich wykorzystanie przez drób może gwarantować większą opłacalność produkcji drobiarskiej oraz może sprzyjać większej ochronie środowiska poprzez zmniejszenie ilości związków azotowych wydalanych w odchodach.
Jakie aminokwasy są niezbędne do wzrostu?
Kurczęta brojlery do rozwoju potrzebują około 20 aminokwasów. Niektóre z nich są łatwo syntetyzowane w ich organizmach ze związków pośrednich lub innych aminokwasów. Są to aminokwasy endogenne (niekonieczne). Pozostałe dzielą się na dwie grupy: egzogenne (konieczne) i półniezbędne. Aminokwasy niezbędne muszą być podane w paszy, jako że ich synteza w organizmie jest niemożliwa albo niewystarczająca. Są nimi lizyna, treonina, metionina, tryptofan, arginina, leucyna, walina, izoleucyna, fenyloalanina, histydyna. Aminokwasy półniezbędne – cystyna i tyrozyna, mogą być tworzone z aminokwasów niezbędnych, pod warunkiem odpowiedniego dostarczenia do organizmu ich prekursorów. W praktycznym żywieniu kurcząt brojlerów niedobory w mieszankach pokarmowych najczęściej mają miejsce w odniesieniu do pięciu aminokwasów: lizyny, aminokwasów siarkowych (cystyny i metioniny), tryptofanu i treoniny.
Skład aminokwasowy mieszanki stanowi sumę ilości poszczególnych aminokwasów ogólnych, zawartych w komponentach paszowych, a dla ewentualnego uzupełnienia niedoborów metioniny, lizyny, treoniny lub tryptofanu używane są preparaty paszowe zawierające te aminokwasy w formie krystalicznej (czystej). Wiele uwagi poświęca się ciągle dokładnemu określeniu zapotrzebowania kurcząt brojlerów na aminokwasy. Z nich szczególnie na lizynę i aminokwasy siarkowe: metioninę i cystynę, które są pierwszymi aminokwasami limitującymi w ich diecie. Aminokwasy powinny być dostarczane w odpowiednich ilościach, bez niedoborów i bez ich nadmiaru. W syntezie białka aminokwasy będące w nadmiarze w stosunku do aminokwasów ograniczających nie są wykorzystywane, a nawet mogą mieć niekorzystny wpływ. Ustalenie dokładnego zapotrzebowania na kolejne aminokwasy limitujące ma równie duże znaczenie, ze względu na ich duży wpływ, na tempo odkładania białka i przyrost masy mięśniowej, jak też na procesy trawienne i prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego – treonina. Zamiast w dawce pokarmowej normować poziom białka ogólnego, należy uwzględniać ilość każdego z aminokwasów. Poziom białka ogólnego odzwierciedla ilość całkowitą aminokwasów w paszy, ale nie obrazuje ich jakości. Jeżeli ilość któregoś z aminokwasów nie pokrywa zapotrzebowania, określamy go nazwą limitujący, a jego niedobory hamują przyrosty kurcząt. Kolejność pierwszych aminokwasów limitujących jest znana, a treonina jest trzecim aminokwasem.
Dodatek do paszy aminokwasu tzw. pierwszego ograniczającego w ilości pokrywającej zapotrzebowanie powoduje poprawę produkcyjności do poziomu, w którym zacznie ją ograniczać zawartość następnego z kolei aminokwasu, który staje się drugim ograniczającym. Taka sytuacja będzie się powtarzała do czasu aż zostanie zaspokojone zapotrzebowanie na wszystkie aminokwasy. Znajomość zapotrzebowania kurcząt brojlerów na aminokwasy pozwala na takie skomponowanie dawki pokarmowej, ażeby zawartość aminokwasów w poszczególnych jej składnikach uzupełniała się. Jeżeli osiągniemy całkowite pokrycie zapotrzebowania na każdy aminokwas i nie występuje nadmiar aminokwasów, to takie białko uważa się za białko idealne.
Treonina – trzeci aminokwas limitujący
Treonina (Thr) jest trzecim aminokwasem limitującym wzrost kurcząt brojlerów. Zapotrzebowanie na treoninę w dużej mierze uzależnione jest od warunków utrzymania drobiu. Bierze ona udział w syntezie białek, jak również jest zaangażowana w utrzymanie prawidłowego stanu ścian jelit oraz w procesy odpornościowe organizmu. Immunoglobuliny zawierają bowiem wysoki poziom treoniny. Można zatem określić, że treonina odgrywa bardzo ważną rolę w metabolizmie jelitowym i w odporności immunologicznej. Rozwój organizmu brojlera, a tym samym jego układu pokarmowego (długości jelit i ich masy) zależne są od ilości treoniny w paszy. Przy odpowiednim udziale treoniny w mieszance ma miejsce prawidłowy rozwój kosmków jelitowych i powiększa się głębokość krypt pomiędzy kosmkami. Na bardzo duże znaczenie tego aminokwasu dla funkcjonowania przewodu pokarmowego wskazuje fakt, że od 40 do 50% wchłoniętej treoniny zużywane jest w organizmie ptaka przez same tylko jelita.
Kiedy możemy zmniejszyć poziom białka ogólnego w paszy?
Zapotrzebowanie kurcząt brojlerów na aminokwasy, w tym na treoninę zostało bardzo dobrze poznane, jest ono w dużej mierze uzależnione od wieku ptaków. Dzięki obecności w mieszance paszowej aminokwasu treoniny można bez ujemnego wpływu na zdrowie i przyrosty brojlerów zmniejszyć w paszy zawartość białka ogólnego. Wysoki poziom białka jest czynnikiem zwiększającym występowanie nekrotycznego zapalenia jelit. Zmniejszenie tylko o około 2% ilości białka ogólnego w dawce pokarmowej może powodować około 13-14% redukcję wydalanego azotu. W związku z tym drób nie jest „zmuszany” pozbywać się ze swojego organizmu nadmiaru N, tym samym zmniejsza się spożycie przez ptaki wody i zarazem zmniejsza się zawilgocenie ściółki w pomieszczeniu. Dzięki obniżeniu poziomu białka dla brojlerów możemy także uniknąć lub zminimalizować ryzyko wystąpienia wielu schorzeń w czasie okresu odchowu. Tak więc m. in. z tych powodów prawidłowa zawartość treoniny w dawkach pokarmowych dla kurcząt brojlerów jest bardzo ważna. W diecie brojlerów opartej na surowcach roślinnych treonina jest trzecim aminokwasem limitującym.
Zastosowanie treoniny strawnej na poziomie 65% w stosunku do strawnej lizyny umożliwia osiągnięcie optymalnych wielkości przyrostów i zużycia paszy na jednostkę przyrostu u kurcząt brojlerów w ich całym okresie odchowu.
Formy treoniny
Do produkcji treoniny używa się specjalnych szczepów Escherichia coli, które są przykładem racjonalnego projektowania organizmów używanych w przemyśle. Niestety
E. coli posiada dużo bardziej skomplikowany szlak syntezy treoniny niż C. Glutamicum i podlega on regulacji na wielu etapach.
Treonina w handlu występuje w formie L-treoniny, limitując wartość biologiczną białka w żywieniu drobiu. L-treonina polepsza jakość paszy a także jest sposobem na obniżenie kosztów. Wzbogacanie mieszanek paszowych poprzez dodanie aminokwasów, a w szczególności
L-treoniny jest wskazane, aby obniżać koszty i jednocześnie podnieść efektywność paszy. Zastosowanie aminokwasów syntetycznych pozwala na zwiększenie metabolicznego wykorzystania białka pasz i na zmniejszenie strat azotu. Pasze wysokobiałkowe dobrze pokrywają zapotrzebowanie kurcząt brojlerów na treoninę, z kolei białko zbóż wykazuje niedobory treoniny, z najmniejszym jej poziomem w pszenicy. Można stąd wnioskować, że im większy udział pszenicy i jej surowców pochodnych w dawce pokarmowej, tym większa może być rozbieżność w pokryciu optymalnego zapotrzebowania na treoninę.
Reasumując, treonina jako trzeci limitujący aminokwas jest odpowiedzialna nie tylko za proces odkładania białka w organizmie brojlera, ale także jest potrzebna dla zapewnienia ważnych procesów immunologicznych. Podobnie jak w przypadku L-lizyny wykorzystanie L-treoniny stanowi szybki oraz efektywny sposób dostosowania poziomu treoniny w paszy do zapotrzebowania drobiu w celu optymalizacji efektów produkcyjnych. L-treonina przyczynia się do lepszego wykorzystania lizyny oraz całej dawki pokarmowej. Zastosowanie w paszach L-treoniny oraz L-lizyny umożliwia obniżenie poziomu białka ogólnego paszy, a tym samym zmniejsza emisję azotu do środowiska naturalnego. Strawność L-treoniny wynosi 100%, co sprzyja wykorzystaniu w procesach metabolicznych kurcząt brojlerów. Regularne kontrolowanie jakości mieszanek pełnoporcjowych dla kurcząt brojlerów stanowi klucz dla rentownej produkcji.
Piśmiennictwo dostępne u autorki
