Katrzyna Markowska

Zmienia się struktura chowu kur niosek w krajach UE

W krajach UE w 2021 r. pogłowie kur niosek ogółem wyniosło 375 996 tys. sztuk. Według danych KE było to więcej niż 5 lat temu o 7,88%.

Polska i Hiszpania nadal utrzymują najwięcej ptaków w klatach

Zgodnie z naciskami społecznymi w krajach UE stopniowo zostaje wycofany chów kur niosek w klatkach. Odbywa się to na rzecz chowu tzw. „alternatywnego”.

W krajach UE w 2021 r. pogłowie kur niosek ogółem wyniosło 375 996 tys. sztuk. Według danych KE było to więcej niż 5 lat temu o 7,88%. Liczba stanowisk wzrosła w tym czasie prawie we wszystkich krajach UE. W Niemczech, u największego producenta jaj w Europie pogłowie wzrosło o 10%, w Polsce o 18%, a w Hiszpanii o 7%.

Wyk. 1. Pogłowie kur niosek w krajach UE (bez UK) w latach 2016-2021, tys. szt.

Wyk. 2. Pogłowie kur niosek w krajach UE w 2021 r.

Wyk. 3. Zmiany w systemach utrzymania kur u największych producentów jaj, %

Klatki w krajach UE

Udział zarejestrowanych stanowisk w UE dla kur w klatkach zmalał z 53,0% w 2016 do 44,9% w 2021 r. Obecnie np. w Austrii i w Luksemburgu w ogóle nie ma możliwości chowu kur w klatkach. Stosunkowo niewielki procent stanowisk w klatkach mają Niemcy – jedynie 5,5%, Holandia (7,8%), Szwecja (3,7%) oraz Dania (9,9%). Z kolei wśród piątki największych producentów jaj, najwięcej kur utrzymywanych jest w klatkach w Polsce – aż 76,2%, a także w Hiszpanii – 73,3%.

Wyk. 4. Relacje pomiędzy udziałem klatek w chowie kur a ceną jaj (ważniejsze kraje)

Chów kur na ściółce jest bardzo popularny w Niemczech, gdzie w taki sposób utrzymuje się prawie 59% pogłowia. We Włoszech jest to 55% a w Holandii 61%. Szwedzi w taki sposób utrzymują 77% pogłowia, a Austriacy 59% ptaków.

Wyk. 5. Średnie cen w UE w okresie I.2021-X.2022 r., euro/100 kg

Wolny wybieg jest stosowany w chowie kur przede wszystkim w Niemczech (22%) oraz we Francji i w Holandii (23%).

Z kolei w chowie organicznym jest utrzymywanych 6,6% pogłowia kur w UE. Największą popularnością ten rodzaj chowu cieszy się w Danii, gdzie 1/3 ogólnej liczby niosek jest chowana w ekologii. W Szwecji jest to 14,3%, w Niemczech 13,3%, a we Francji 11,2%.

Rodzaj chowu a ceny jaj

W Niemczech, Polsce, Francji, Hiszpanii i we Włoszech znajduje się 65% ogólnej liczby kur w UE. W październiku 2022 r. najwyższe ceny jaj notowane były w Austrii, gdzie nie ma chowu klatkowego oraz we Włoszech, gdzie udział niosek w klatkach wynosi 36%. Z kolei najtańsze jaja w UE oferuje Litwa, która prawie w 80% utrzymuje kury w klatkach oraz Rumunia z 57% udziałem stanowisk w klatkach.

Średnia miesięczna cena rynkowa jaj w listopadzie 2022 r. w krajach UE wyniosła 236,48 euro/100 kg. Było to o 14,46 euro więcej od cen notowanych w październiku (+6,51%). Natomiast w porównaniu do zeszłorocznych cen jest to aż o 96,95 euro więcej (+69%). Jedynie w 5 krajach UE cena jaj wynosi poniżej 200 euro za 100 kg jaj. Najwyższe ceny notowane są obecnie na Węgrzech (281,03 euro/100 kg). Jest to związane z likwidacją dużej części pogłowia ze względu na występowanie ognisk ptasiej grypy w tym kraju. Wysokie ceny jaj występują obecnie w Austrii (271,4 euro/100 kg), we Włoszech (267,56 euro/100 kg). Polska, z ceną 254,62 euro/100 kg, znajduje się na 7 miejscu w rankingu krajów uszeregowanych pod względem wysokości cen jaj w UE.

Najtańsze jaja – za mniej niż 153,55 euro/100 sztuk można kupić na Litwie. W Rumunii cena jaj wynosi 180,27 euro/100 kg. Hiszpania – trzeci producent jaj w Europie ma także jedne z najniższych cen w Europie (191,93 euro/100 kg).

Ceny jaj w całej UE w ciągu ostatnich 12 m-cy wzrosły o 69,48%. U największego producenta jaj w UE, we Francji, ceny wzrosły o 105 euro (+75%). W Niemczech, u drugiego producenta w rankingu, ceny jaj były wyższe o 126 euro (+106), w Hiszpanii o 80 euro (72%), we Włoszech o 85 euro (+46%), a w Holandii o 122 euro (+91%). W Polsce – u szóstego w UE producenta ceny jaj wzrosły o 106 euro, czyli o 72%.

Polska na tle UE

Polska jest drugim po Niemczech krajem o najwyższym pogłowiu kur niosek i trzecim eksporterem jaj w UE. Udział w rynku producentów jaj wynosi 13,6%. Liczba kur niosek w 2021 r. wynosiła w naszym kraju ponad 51 mln sztuk i była wyższa niż w 2016 r. o 18%. Jednocześnie jesteśmy krajem o najwyższym pogłowiu kur utrzymywanych w klatkach. W ciągu pięciu lat, czyli od czasu gdy nacisk na odchodzenie od chowu klatkowego zaczął przybierać na sile, pogłowie kur w klatkach zmniejszyło się na korzyść chowu alternatywnego jedynie o 8,3%.

Wyk. 6. Pogłowie kur niosek w Polsce w latach 2013-2021, tys. szt.

Eksport jaj z Polski

Eksport jaj w pierwszych dziesięciu miesiącach 2022 roku wyniósł 184 012 ton. Było to już o 52% więcej niż w analogicznym okresie roku 2021. Wartość eksportu wzrosła w tym czasie dwukrotnie. Do gwałtownego zahamowania eksportu doszło w latach 2020 i 2021, analogicznie −10% i −25%. W pierwszych miesiącach 2022 rok doszło do odwrócenia, tego niekorzystnego dla polskich producentów jaj, trendu i eksport zaczął powoli się odbudowywać. Do października 2022 r. największymi odbiorcami polskich jaj byli Holendrzy, którzy kupują 27% naszego eksportu. Niemcy są odpowiedzialni za kolejne 19% polskiej sprzedaży na rynki zagraniczne. Francja – największy producent jaj w UE jest naszym trzecim odbiorcą jaj, z 11% udziałem. To tych trzech krajów kierowanych jest blisko 2/3 eksportu. Z krajów poza UE dużym odbiorcą jaj z Polski jest Singapur i Wielka Brytania – łącznie 8,7% eksportu.

Wyk. 7. Zmiany w systemach utrzymania kur niosek w Polsce w latach 2016-2021, %

Import jaj w pierwszych dziesięciu miesiącach 2022 roku wyniósł 15 938 ton i był o 32% niższy niż rok temu. Obecnie najwięcej jaj sprowadzamy z Niemiec (3536 ton) oraz z Litwy (2699 ton), a także z Łotwy (2317 ton). W ostatnim okresie wzrósł import jaj z Ukrainy, która jest obecnie czwartym dostawcą jaj do Polski (2010 ton).

Wyk. 8. Wielkość polskiego eksportu jaj w latach 2018-2021, tony
* dane za okres I-X.2022 r.

Polska jest szóstym producentem jaj konsumpcyjnych w UE z ponad 9% udziałem w ogólnej strukturze. Użytkuje jednak ponad 51 mln sztuk niosek, co daje drugą pozycję w rankingu krajów EU pod względem pogłowia. Do tradycyjnych kur niosek dochodzi jeszcze pogłowie kur reprodukcyjnych, znoszących jaja wylęgowe. Nasz kraj jest także dużym eksporterem jaj, zarówno na rynki unijne jak i na zewnątrz. Jednak zmiany w systemie utrzymania kur niosek nie są radykalne – nadal utrzymujemy ponad 76% pogłowia w klatkach.