oprac. Katarzyna Markowska
na podst. poultryhealthtoday.com
Kokcydioza w kurnikach pozostaje dokuczliwym wyzwaniem
Chociaż objawy kliniczne są rzadkie, to subkliniczna kokcydioza wpływa na stado poprzez słabą wydajność paszy i zmniejszone tempo wzrostu. Odbija się to nie tylko na produktywności i rentowności fermy, ale także na dobrostanie ptaków.
Wielu specjalistów nie ma wątpliwości, że ten stary problem jest wciąż aktualny. Kokcydia atakują na różne sposoby, w różnych porach roku. Narzędzia walki z tym pierwotniakiem zmieniały się przez lata, przez ten czas straciliśmy kilka dobrych narzędzi i zyskaliśmy kilka innych. Ta ciągła walka z tym organizmem trwa od 30 lat. Ważne jest, aby mieć strategię, być elastycznym i chętnym do testowania terapii, aby znaleźć to, co działa najlepiej, a co może wymagać zmiany.
Badanie stanu zdrowia stada
Jednym z elementów strategii walki z kokcydiozą firmy Sanderson Farms, trzeciego producenta kurczaków w USA, jest pobieranie próbek od brojlerów co 6 do 8 tygodni. W tym celu wybierane są normalnie wyglądające ptaki i przeprowadzana jest sekcja, podczas której szuka się objawów subklinicznej choroby. Połączenie tych informacji z danymi dotyczącymi wykorzystania paszy i tempa wzrostu może sygnalizować trwające uszkodzenie jelit. Nawet niewielkie odchylenia w tych liczbach mogą mówić o tym, jak radzą sobie z zarażeniem ptaki. Zanim ptaki zamanifestują chorobę spadkiem produkcyjności, kokcydioza wyrządzi już spustoszenie w jelitach ptaków. Profilaktyka firmy Sanderson Farms obejmuje szczepienia, a następnie podanie środka przeciw kokcydiom w paszy. Przez lata próbowali oddzielić te dwa zabiegi, ale ucierpiała na tym wydajność ptaków. Warto zauważyć, że zima może stanowić dodatkowe wyzwanie w zakresie zarządzania kontrolą kokcydiozy. Ten duży producent kurczaków zadecydował o jednoczesnym stosowaniu szczepień i kokcydiostatyków przez cały rok i chwali sobie to rozwiązanie.
Zasięg szczepień jest kluczowy
W profilaktyce kokcydiozy Sanderson Farms korzysta z metody szczepienia piskląt jednodniowych. Wyzwaniem pozostaje zapewnienie jednolitego objęcia szczepieniami wszystkich piskląt. Obecna technologia jest zdecydowanie ograniczona w zakresie szczepienia piskląt. Chociaż istnieją różne metody podawania szczepionek, rzeczywiste mechanizmy rozpylania nie różnią się znacząco. Wszystkie są różne i im łatwiejsze w użyciu i czyszczeniu, tym większe prawdopodobieństwo, że szczepienie zostanie wykonane prawidłowo. Od producentów szczepionek wymaga się regularnych wizyt w wylęgarniach, aby upewnić się, że podawanie preparatu odbywa się prawidłowo. Należy pamiętać, że im gorsze pobranie szczepionek, tym więcej problemów klinicznych wystąpi później w tym stadzie.
Zarządzanie
Oprócz szczepionek kluczowym elementem wsparcia odporności są warunki utrzymania ptaków. Należy zapewnić możliwie najlepsze środowisko – temperaturę, jakość powietrza – oraz dostępność wody i paszy. Na fermie Sanderson Farms rozważane jest zarówno podawanie kokcydiostatyków jonoforowych (antybiotyków) jak i chemicznych. Przy każdej zmianie leczenia ważna jest cierpliwość. Podczas przechodzenia z jednego programu do drugiego pierwsze kilka tygodni może nie wskazywać, jak dobrze program będzie ostatecznie działał. Chociaż kokcydia rozwijają oporność przeciwko jonoforom powoli, z czasem rozwinie się tolerancja różnych gatunków kokcydiów na stosowany lek. Lekarze Sanderson sądzą, że włączenie szczepionek do programu profilaktyki może również pomóc w utrzymaniu trwałości działania jonoforów. Uważają oni także, że programy rotacyjne kokcydiostatyków nie mają już dzisiaj takiego znaczenia w profilaktyce tej choroby jak dawniej, jeśli łączymy szczepienia z kokcydiostatykami jonoforowymi. Mimo to zauważył, że programy rotacyjne stosowania jonoforów mogą być mądrą długoterminową strategią.
Główny lekarz weterynarii na fermie Sanderson, Philip Stayer uważa, że każdy jonofor ma swoje mocne i słabe strony, a jeśli nie używa się konkretnego jonoforu w sposób ciągły, to gdy się do niego wróci powinien pokazać on swoje mocne strony. Należy jednak pamiętać, że zjawiska te nie będą się powtarzać zawsze i w każdym miejscu – każde środowisko jest inne. Zauważalne są na przykład różnice w działaniu jonoforów w związku z położeniem fermy na kuli ziemskiej. Aby zachować wydajność produktu, należy obserwować ptaki, gdyż to one swoim zachowaniem i produkcyjnością wskażą efekty zastosowania konkretnego jonoforu w danym środowisku.
Biorąc pod uwagę przyszłe zmiany mające na celu lepszą kontrolę kokcydiozy, nie należy oczekiwać znaczących zmian w kontekście profilaktyki kokcydiozy. Po pierwsze trudno jest o dostarczenie szczepionki każdemu ptakowi przy obecnej technologii. Przy spryskaniu 100 ptaków znajdujących się w jednym koszu, nie ma możliwości aby każde pisklę otrzymało taką samą, pełną dawkę szczepionki, bo gdyby to osiągnąć, można być o jeden krok dalej w walce z kokcydiozą. A to byłby kolejny krok technologiczny.
Lekarze zza oceanu podają szczepionki żywe, nieatenuowane, które są mocno agresywne i obarczone ryzykiem wywołania subklinicznej kokcydiozy. Mogą też zwiększać skłonność do zapalenia jelit. Dlatego po 3 tygodniu odchowu wprowadzane są kokcydiostatyki, co jest dobrą metodą na kontrolę kokcydiozy. W odpowiedzi na te obawy gwałtownie rośnie zapotrzebowanie na opłacalne i bezpieczne szczepionki przeciwko kokcydiom. Podejście immunologiczne zapewnia alternatywną metodę zapobiegania rozprzestrzenianiu się kokcydiozy przy jednoczesnym uniknięciu wad konwencjonalnych środków.
Kokcydioza, wywoływana przez pasożytnicze pierwotniaki Eimeria spp., jest wszechobecnym wyzwaniem w światowej produkcji drobiu. Jak na razie jednak dostępne środki kontroli obejmują stosowanie żywych szczepionek, jonoforów, syntetycznych środków przeciw kokcydiom oraz szeregu dodatków paszowych.
