Archiwum

Paweł Stefański, Katedra Hodowli Bydła i Produkcji Mleka, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Barbara Stefańska, Katedra żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Ropowica skóry szpary międzypalcowej (phlegmona interdigitalis) popularnie nazywana zanokcicą należy do schorzeń infekcyjnych bardzo trudnych do wyleczenia. W przeciwieństwie do innych schorzeń tego typu prowadzi do powstawania kulawizn o charakterze klinicznym, powodując bardzo znaczący dyskomfort u krów. Należy także do schorzeń racic, z którymi hodowcy mają poważne problemy i ponoszą znaczące starty finansowe.

Znaczenie oraz skutki występowania zanokcicy w stadzie

Schorzenie to nazywane jest często w literaturze światowej jako nekrobacyloza międzypalcowa lub „zastrzałˮ. Jednostkę chorobową opisano po raz pierwszy prawdopodobnie w 1854 roku. Choroba często błędnie jest porównywana do zgnilizny racic u owiec. Za główną przyczynę jej powstawania odpowiedzialne są bakterie Bacteroides melanogenicus oraz Fusobacterium necrophorum. Druga z wymienionych bakterii jest najczęściej izolowana ze zmian chorobowych. Wynika to z faktu, że naturalnym miejscem jej występowania są jelita, z których wraz z odchodami wydalana jest do środowiska. Zachorowalność w stadach jest bardzo zróżnicowana i wynosi od ok. 5-20%. Schorzenie to powoduje bardzo dużą bolesność dla krów. Zwierzęta bardzo niechętnie poruszają się, rzadziej podchodzą do stołu paszowego oraz poideł. Wyżej wymienione objawy powodują zmniejszenie spożycia paszy oraz nagłe i dość drastyczne zmniejszenie wydajności mlecznej, które bez szybkiego rozpoczęcia leczenia może być długotrwałym zjawiskiem, prowadząc do straty do 20% uzyskiwanej wydajności mlecznej w laktacji. Przebiegowi choroby towarzyszy ponadto wzrost temperatury wewnętrznej ciała oraz spadek kondycji BCS. Na pozostałe znaczne koszty wystąpienia tego schorzenia składa się: zastosowanie antybiotykoterapi oraz problemy z rozrodem, wśród których należy wymienić m.in. opóźnienie wystąpienia rui, a także niski wskaźnik zapłodnień. Wyróżnia się również bardzo agresywną postać choroby nazywaną w literaturze jako Super foul, której leczenie nie przynosi żadnych rezultatów.

Przyczyny

Do najważniejszej przyczyny powstawania tej jednostki chorobowej należy zaliczyć przede wszystkim złe warunki środowiskowe, w których bytują zwierzęta. Zbyt duża wilgotność podłoża będzie podobnie jak w przypadku zapalenia skóry palców, przyczyniać się do rozmiękczenia skóry, stanowiąc miejsce dla wnikających bakterii. Duże znaczenie mają również różnego rodzaju ostre elementy w budynkach, na okólnikach czy pastwiskach, które mogą powodować zranienia w obrębie szpary międzyracicowej. Do przyczyn można również zaliczyć niedobory mikroelementów i witamin oraz osłabiony układ odpornościowy. Trudności związane z leczeniem wynikają z atakowania przez bakterie głębokich struktur skóry, co można zaobserwować na fotografii numer 3. Często możliwe jest występowanie powikłań, które atakują stawy, więzadła oraz ścięgna. Zanokcica zbyt późno zdiagnozowana może przyczynić się do powstawania przerostowego zapalenia skóry szpary międzyracicowej, określanego jako „limaksˮ.

Czy tylko bydło mleczne jest zagrożone?

Choroba zazwyczaj dotyczy ras bydła mlecznego ze względu na słabszą budowę racic niż u ras mięsnych. Wynika to z faktu posiadania mniejszej liczby rureczek rogowych w mm2 rogu oraz gorszym stosunkiem średnicy rdzenia do szerokości kory u bydła mlecznego, co można zaobserwować na obrazie histologicznym. Jednakże zanokcica może występować również w stadach bydła mięsnego. Jest wówczas szczególnie trudna do zaobserwowania jeśli zwierzęta przez długi okres czasu przebywają na pastwiskach. U krów mamek powoduje zmniejszenie wydajności mlecznej, przyczyniając się tym samym do pogorszenia przyrostów masy ciała u cieląt.


Zapobieganie

Co należy zrobić, aby ograniczyć negatywne skutki występowania zanokcicy:
■    dbać o czystość i higienę w oborach (dezynfekować posadzki, dbać o czystość poideł) – jedną z możliwości, skutecznej dezynfekcji jest zastosowanie paraformaldehydu w ilości 55-110 kg na obszar 12 x 25 m;
■    ponadto, w przypadku gdy już schorzenie w naszym stadzie wystąpi należy chore zwierzęta odizolować, gdyż są one źródłem bardzo mocnego rozprzestrzeniania patogenów oraz niezwłocznie powiadomić lekarza weterynarii, gdyż schorzenie przy braku podjęcia leczenia, w ciągu 7 dni osiąga swoje największe nasilenie;
■    nie należy „walczyć” z chorobą samemu;
■    stosować antybiotykoterapię pod ścisłą kontrolą lekarza weterynarii;
■    dbać o okólniki i pastwiska, aby nie znajdowały się na nich kamienie oraz inne niebezpieczne elementy.

Podsumowując należy zauważyć, że stosowanie wyżej wymienionych czynności jest szczególnie ważne, gdyż jak już wspomniano leczenie zanokcicy jest bardzo często kosztowne, długotrwałe, a sam choroba bardzo bolesna dla krów.