Archiwum
Kontrola przeżuwania
Marta Malkiewicz
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Kontrola przeżuwania jest jednym z ważniejszych wskaźników umożliwiających efektywne zarządzanie stadem krów mlecznych. Dzięki prawidłowemu monitoringowi zwierząt, hodowca posiada możliwość oceny jakości ich żywienia oraz poziomu ich zdrowotności.
Krowa jako przeżuwacz dzięki specyficznej budowie przewodu pokarmowego, a przede wszystkim obecności żwacza, jest w stanie wykorzystać trudno strawne składniki paszy pochodzenia roślinnego. Rozkład włókna w żwaczu jest procesem złożonym i można powiedzieć – czasochłonnym. W pierwszej kolejności pobrany pokarm roślinny, bez rozdrabniania w pysku zwierzęcia, gromadzony jest warstwowo w żwaczu. Grubsze części paszy gromadzone są w worku grzbietowym żwacza, natomiast treść płynna i drobne cząsteczki w worku brzusznym. Dopiero po wypełnieniu żwacza i czepca odpowiednią ilością pokarmu, rozpoczyna się proces przeżuwania. Czynność przeżuwania obejmuje efekt odbicia (odłykania), powtórnego żucia oraz ponownego połykania pokarmu. W momencie odłykania, pokarm z części wpustowej żwacza przedostaje sie przez przełyk, wykonujący ruchy antyperystaltyczne, z powrotem do jamy gębowej zwierzęcia. W pysku, płynna część pokarmu zostaje ponownie połknięta, natomiast grubsze i twardsze cząsteczki paszy ulegają rozcieraniu. Zwierzę przeżuwając paszę wykonuje od 40 do około 60 ruchów żuchwą w ciągu 40-50 sekund. Po tym czasie następuje krótka przerwa, trwająca od 4 do 8 sekund. Cykl ten powtarza się zwykle od 70 do 100 razy w okresie trwającym od 30 do 60 minut. W ciągu doby okresy te występują od 10 do 17 razy. Z analizy czasu poszczególnych cykli oraz okresów wynika, iż krowa spędza na przeżuwaniu od 8 do 9 godzin dziennie. U krów efektywniej przeżuwających, czas pomiędzy cyklami zmniejsza się, natomiast zwiększa się liczba ruchów żuchwą, które stają się szybsze i energiczniejsze.
Poprzez obserwację zachowania krów w stadzie, hodowca ma możliwość dokonania oceny przeżuwania. Jak pokazują wyniki badań naukowych, w prawidłowo żywionym i funkcjonującym stadzie, 40% krów powinno przeżuwać w trakcie dokonywania obserwacji, bez względu na porę dnia. Policzmy orientacyjnie, ile krów leży i przeżuwa. Jeśli na 20 wybranych krów, przynajmniej 8-10 krów to robi, możemy być spokojni. Pamiętajmy, że największa aktywność przeżuwania odbywa się w trakcie odpoczynku, najczęściej nocą. W sytuacji, gdy liczba krów przeżuwających jest zbyt niska zwróćmy uwagę w pierwszej kolejności na pozycje zwierząt, w których się znajdują, dokonując obserwacji wieczorową porą. W przypadku, gdy większość z nich stoi, może świadczyć to o nieodpowiedniej jakości i dostępności legowisk (nieprawidłowa wielkość oraz niewłaściwy rodzaj wyścielenia powierzchni).
