Artykuły

Kury są jednym z najważniejszych gatunków drobiu pod względem ekonomicznym na całym świecie, stanowiąc główne źródło białka dla spożycia ludzkiego. Jednak metody produkcji kur różnią się znacząco, przy czym niektóre ptaki są hodowane intensywnie w kontrolowanych środowiskach, podczas gdy inne są hodowane w systemach wolnego wybiegu, co pozwalana przejawianie naturalnych zachowań.

W przemyśle drobiarskim istnieje szeroki zakres kur różniących się zarówno genetyką, jak i pochodzeniem. Na jednym końcu spektrum znajdują się kury intensywnych linii genetycznych, które zostały wyselekcjonowane pod kątem wysokiej produkcji jaj lub mięsa. Na drugim końcu znajdują się kury rodzimych ras, które są często bardziej zróżnicowane genetycznie i przystosowane do lokalnych warunków środowiskowych. Różnice między tymi dwoma typami kur obejmują zarówno ich zachowanie, jak i adaptacje fizjologiczne.

Zacznijmy od tego co to jest behawior?

Behawior to ogólna nazwa dla wszystkich zachowań i reakcji organizmu na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. W przypadku drobiu, zachowania te obejmują wiele różnych aktywności, które mogą być związane z żywieniem, rozrodem, towarzyskością, odpoczynkiem itp.
Przykładowe zachowania przejawiane przez ptaki obejmują:

• żerowanie – różne zachowania związane z poszukiwaniem pożywienia, takie jak drapanie w ziemi, szukanie owadów w trawie lub kopanie w glebie
• kopulacja i obrona terytorium – zachowania wykazywane w okresie godowym, np. rywalizacja samców o dostęp do samic poprzez śpiew, taniec, walki czy pokazywanie swojej siły
• opieka nad potomstwem – dotyczy ona karmienia, utrzymywania ciepła, ochrony przed drapieżnikami a także uczenia młodych ptaków podstawowych umiejętności
• hierarchia społeczna – występuje u ptaków żyjących w stadach, gdzie ptaki rywalizują między sobą o pozycję w stadzie przejawiając zachowania dominujące bądź podporządkowujące
• lot i migracje – ptaki zdolne do lotu przemieszczają się na różne odległości w poszukiwaniu pożywienia lub odpowiednich warunków do życia (sezonowe migracje)
• mycie się i pielęgnacja – wiele ptaków wykazuje zachowania związane z utrzymaniem czystości, takie, jak kąpiele wodne, w piasku czy czyszczenie piór
• komunikacja – ptaki komunikują się między sobą za pomocą różnych dźwięków, gestów i zachowań, które mogą służyć do przekazywania informacji o zagrożeniach, pożywieniu, partnerach itp.

Co to jest wolny wybieg?

Wolny wybieg (ang. free-range) u kur odnosi się do praktyki hodowlanej, w której kury mają dostęp do otwartej przestrzeni, zwykle na zewnątrz budynków hodowlanych. Oznacza to, że kury mają możliwość poruszania się na świeżym powietrzu, eksplorowania terenu, drapania w ziemi i wykonywania innych naturalnych zachowań. Wolny wybieg jest alternatywą dla tradycyjnych metod hodowli kur, w których ptaki są trzymane w klatkach lub innych zamkniętych przestrzeniach przez większość swojego życia. Praktyka ta ma na celu poprawę dobrostanu zwierząt. Dostęp do otwartej przestrzeni może także wpływać na jakość jaj i mięsa, poprzez zmniejszenie stresu u ptaków. Warto zauważyć, że istnieją określone standardy i przepisy dotyczące tego, co jest wymagane, aby hodować kury na wolnym wybiegu, w tym minimalna wielkość otwartej przestrzeni i inne kwestie związane z dobrostanem zwierząt.

Kury intensywnych linii genetycznych utrzymywane na wolnym wybiegu

Na wolnych wybiegach mogą być utrzymywane różne rasy kur intensywnych linii genetycznych, przy czym często są to rasy typowe dla hodowli intensywnej. A więc są to ptaki hodowlane, które zostały selekcjonowane przez lata w celu uzyskania jak najlepszych wyników produkcyjnych, takich jak szybki wzrost, wysoka wydajność jaj i mięsa, efektywne przekształcanie paszy w mięso lub jajka, odporność na choroby, itp. Z tego względu, należy zdawać sobie sprawę, że mogą tu pojawić się pewne wyzwania dla hodowcy, ponieważ ciała tych ptaków są często zindywidualizowane pod kątem wydajności produkcyjnej, co może prowadzić do problemów zdrowotnych lub stresu związanego z poruszaniem się w przestrzeni otwartej. Dlatego konieczne jest, aby hodowcy zapewnili odpowiednie warunki środowiskowe i opiekę weterynaryjną, aby zapewnić dobrostan tych ptaków. Niektóre z najbardziej znanych intensywnych linii genetycznych kur, które mogą być utrzymywane na wolnych wybiegach to:

• Lohmann Brown – popularna linia genetyczna znana z wysokiej wydajności produkcji jaj o dobrej tolerancji na różne warunki środowiskowe
• Hy-Line – linia genetyczna dobrze znana z wysokiej produkcji jaj, a także z łagodnego temperamentu i dobrej zdolności do adaptacji
• ISA Brown – popularna linia genetyczna, która charakteryzuje się wysoką produkcją jaj oraz dobrą konwersją pokarmową
  
• Ross – to linia genetyczna kur mięsnych, znana z szybkiego wzrostu i dobrze rozwiniętej tkanki mięśniowej
• Cobb – również linia genetyczna kur mięsnych, znana z szybkiego wzrostu i efektywności konwersji paszy
• Hubbard – to linia genetyczna kur mięsnych, wyselekcjonowana z myślą o szybkim wzroście i wysokiej jakości mięsa

ISA Brown – popularna linia genetyczna, która charakteryzuje się wysoką produkcją jaj oraz dobrą konwersją pokarmową. Utrzymywana na wolnym powietrzu jest narażona na. stresy, dlatego należy jej zapewnić odpowiednią opiekę

NOWOŚĆ!

KARTY RAS KUR

Kury rodzimych ras utrzymywane na wolnych wybiegach

Z kolei, kury rodzimych ras to ptaki hodowlane, które nie zostały poddane tak intensywnej selekcji genetycznej i są bardziej zbliżone do swoich dzikich przodków. Cechują się one większą różnorodnością genetyczną i są często bardziej przystosowane do określonych warunków środowiskowych, co może obejmować zdolność do przetrwania w trudniejszych warunkach, dostosowanie się do lokalnych klimatów czy też bardziej naturalne zachowania. Utrzymywanie kur rodzimych ras na wolnych wybiegach może być doskonałym sposobem zachowania dziedzictwa genetycznego i kulturowego, jak również promowania dobrostanu zwierząt. Na całym świecie nadal hodowanych jest na wolnym wybiegu wiele tradycyjnych, lokalnych ras kur domowych takich, jak: Brahma (Indie), Orpington (Anglia), Wyandotte (Stany Zjednoczone), Welsumer (Holandia), Araucana (Chile) czy Serama (Malezja).
Polskie kury rodzime obejmują różnorodne  odmiany kur, które są endemiczne dla Polski lub zostały hodowane przez polskich hodowców przez wiele pokoleń:

• Zielononóżka oraz Żółtonóżka kuropatwiana – ceniona rasa ze względu na wydajność nieśną, dobrą adaptację do warunków środowiskowych i odporność a także łagodny temperament
• Rhode Island Red – łagodna i łatwa w hodowli rasa, wydajna ze względu na produkcję jaj, ale ceniona także ze względu na jakość i smak mięsa
• Sussex – łatwa w hodowli, odporna na choroby, wysoka wydajność nieśna
  
• Niedźwiedzianka – rasa pochodząca z regionu Śląska, charakteryzująca się szarym upierzeniem
• Staropolska – jedna z najstarszych polskich ras, znana także pod nazwą „kura polska”, z charakterystycznymi białymi koronkami na nogach na tle czarnego upierzenia, obecnie zagrożona wyginięciem
• Wyandotte Polska – odmiana rasy Wyandotte wyhodowana w Polsce o pięknym upierzeniu w różnych kolorach, jak złoto, srebro, czarny czy biały
• Królewska Lubelska – jak sama nazwa mówi, rasa wyhodowana w regionie lubelskim i ceniona ze względu na jaja i mięso
• Głowaczka – rasa pochodząca z regionu Małopolski z charakterystycznym upierzeniem na głowie
• Sulmowska – odmiana kur hodowana w regionie Sulmierzyc w województwie śląskim, charakteryzująca się dobrą wydajnością jaj
  
• Słupecka – pochodzi z okolic Słupcy w regionie Wielkopolski, odmiana kur mięsnych o wyjątkowych właściwościach mięsa
• Polbar – rasa hodowana w regionie Podlasia o pięknym upierzeniu w odcieniach szarości oraz dobrej wydajności nieśnej
• Gołdapska – rasa pochodząca z regionu Warmii i Mazur o białym upierzeniu i dobrej wydajności nieśnej
• Krakowska – rasa nieśna pochodząca z regionu Małopolski, zwłaszcza z okolic Krakowa, posiada piękne upierzenie w różnych kolorach

Oczywiście to tylko niektóre przykłady polskich rodzimych ras kur, z których każda posiada cechy cenione przez hodowców ze względu na swoją wydajność, odporność i inne.

Zielononóżka

Implikacje dla praktyk hodowlanych i dobrostanu kur

Różnice behawioralne i nie tylko pomiędzy kurami intensywnych linii genetycznych a kurami rodzimych ras utrzymywanych na wolnych wybiegach mają istotny wpływ na dobrostan zwierząt oraz wszelkie praktyki hodowlane. Warto zauważyć, że oba typy kur mają swoje zalety i wady, a wybór między nimi zależy od celów hodowlanych, preferencji producenta oraz warunków środowiskowych, w których ptaki będą hodowane. Różnice pomiędzy tymi dwoma typami kur to przede wszystkim wydajność produkcyjna, w której dominują intensywne rasy kur. Ich ograniczony repertuar zachowań i potencjalne problemy ze zdrowiem podkreślają znaczenie zapewnienia bogatego i urozmaiconego środowiska oraz umiejętności rozwiązywania problemów związanych z dobrostanem ptaków. Z kolei, rodzime rasy kur lepiej przystosowują się do określonych warunków środowiskowych, takich jak klimat czy dostępność pożywienia. Z tego też względu, kury te wykazują lepszą odporność na choroby w porównaniu z liniami intensywnymi, które borykają się z takimi problemami, jak otyłość, choroby serca czy problemy z układem kostnym. Kury rodzimych ras mogą zachowywać bardziej naturalne zachowania, takie jak instynkty lęgowe i opiekuńcze, które mogą być często zredukowane lub zmodyfikowane u kur intensywnych linii genetycznych.

Kury rodzimych ras mogą zachowywać bardziej naturalne zachowania, takie jak instynkty lęgowe i opiekuńcze, które mogą być często zredukowane lub zmodyfikowane u kur intensywnych linii genetycznych

Możemy zatem zadać sobie pytanie, które rasy kur są lepsze do hodowli na wolnym wybiegu: rodzime czy intensywne?

W hodowli na wolnym wybiegu to jednak rasy rodzime często mają przewagę. Wynika to z lepszego radzenia sobie na wolnych wybiegach. Dla tego typu kur przebywanie na świeżym powietrzu jest naturalne, gdyż są do tego przystosowane. Należy jednak pamiętać, że wybór kur do hodowli zależy od bardzo wielu czynników, nie tylko od ich zachowania. Oczywiście, zrozumienie różnic w zachowaniu między kurami intensywnych linii genetycznych a kurami rodzimych ras ma istotne implikacje praktyczne dla hodowców drobiu, weterynarzy oraz innych osób zaangażowanych w produkcję drobiu. Wprowadzenie ulepszeń w zakresie warunków hodowli, dostosowanie żywienia czy zmiana podejścia do zarządzania stadem mogą pomóc w minimalizacji negatywnych skutków zachowań charakterystycznych dla kur intensywnych linii genetycznych. Dzięki temu niektóre rasy intensywne mogą również być hodowane z sukcesem w systemie na wolnym wybiegu. Z kolei, promowanie różnorodności genetycznej w hodowli drobiu poprzez zachowanie i ochronę rodzimych ras może przyczynić się do poprawy dobrostanu zwierząt oraz długo terminowej zrównoważonej produkcji żywności. Ostateczny wybór między rodzimymi a intensywnymi rasami kur zależy od indywidualnych preferencji hodowcy, celów hodowlanych oraz dostępności zasobów, takich jak przestrzeń, żywność i opieka weterynaryjna. W niektórych przypadkach, kombinacja obu typów ras może być również rozważana w celu uzyskania korzyści z obu podejść.
Podsumowując, różnice pomiędzy behawiorem kur intensywnych linii genetycznych a kur rodzimych ras przeznaczonych na wolne wybiegi są istotne zarówno pod względem zachowań, jak i adaptacji fizjologicznych. Wpływają one w dużym stopniu na hodowlę. Zatem, zrozumienie tych różnic może być kluczowe dla właściwego zarządzania hodowlą drobiu oraz zapewnienia dobrostanu zwierząt i efektywności produkcji w przemyśle drobiarskim.

Ten artykuł pochodzi z magazynu Hodowca Drobiu 6/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę