Artykuły

W produkcji mleka i mięsa jakość kiszonki ma kluczowe znaczenie – decyduje nie tylko o zdrowiu i wydajności zwierząt, ale także o opłacalności całej produkcji. Niezależnie od tego, czy bazujemy na kiszonce z kukurydzy, czy z traw – błędy w procesie zakiszania mogą zniweczyć potencjał nawet najlepszego surowca.

Kukurydza daje mleko, trawy – pieniądze

Podczas wykładów w ramach Zimowej Akademii Hodowcy, prof. dr hab. Cezary Purwin podkreślał:

„Wszyscy sieją kukurydzę – bo to najtańsze źródło energii. Ale sama kukurydza mleka nie da. To tylko baza. Bez dobrej jakości kiszonki, nawet najbardziej wydajne krowy nie osiągną pełnego potencjału.”

Trawy i lucerna, choć trudniejsze w zakiszaniu, przy odpowiednim prowadzeniu pokosów i użyciu zakiszaczy, mogą stanowić źródło wysokobiałkowej, energetycznej paszy, która daje realne zyski.

Błędy przy zakiszaniu – wciąż aktualne

Z analiz laboratoryjnych kiszonek dostarczonych przez rolników wynika, że najczęstsze błędy to:

• zbyt długi czas podsuszania trawy (ponad 24 godziny),
• zbyt duża zawartość suchej masy,
• zanieczyszczenie ziemią i zbiory w czasie deszczu,
• nieprawidłowe ubijanie pryzmy,
• zbyt grube warstwy materiału zakiszanego (powyżej 20 cm),
• niewłaściwe wybieranie kiszonki z pryzmy – np. szarpanie zamiast precyzyjnego cięcia.

Minimum cztery pokosy – pięć to standard

Ekspert z UWM zachęca do prowadzenia co najmniej pięciu pokosów rocznie – niezależnie od regionu czy warunków. Pozwala to uzyskać materiał o wyższej wartości energetycznej i białkowej. Im wcześniejszy pokos – tym lepsze parametry:

• więcej białka i energii,
• mniej włókna,
• większa smakowitość.

Kluczowy wpływ pierwszego pokosu

„Pierwszy pokos ustawia cały sezon” – mówi prof. Purwin.

Nie warto czekać na wzrost trawy, jeśli warunki pogodowe są niesprzyjające. Trawa, mimo że nie rośnie, starzeje się – i pogarsza swoją wartość pokarmową. Zbiór należy rozpocząć nawet przy skromnym odroście, by zachować kalendarz kolejnych pokosów.

Rola zakiszaczy – stabilność i bezpieczeństwo kiszonki

Zakiszacze nie są cudownym środkiem, ale:

• przyspieszają fermentację mlekową,
• obniżają ryzyko fermentacji masłowej i wtórnej,
• chronią kiszonkę przed psuciem się po otwarciu pryzmy.

Warto wybierać preparaty zawierające:

• homofermentatywne bakterie kwasu mlekowego (start fermentacji),
• Lactobacillus buchneri (stabilizacja),
• bakterie kwasu propionowego (działanie przeciwgrzybiczne po otwarciu).

Przygotowanie pryzmy – inwestycja w przyszłość

Dobrze przygotowana pryzma = mniej strat = większa wydajność. O czym warto pamiętać?

• Ubijanie warstw o grubości maksymalnie 20 cm.
• Zamykanie i przykrycie pryzmy jak najszybciej.
• Odpowiednie wycinanie – ostry nóż, bez szarpania!
• Wybieranie całej szerokości pryzmy w ciągu 2–3 dni.

Najważniejsze 36 godzin

Decydujące dla jakości kiszonki są pierwsze 36 godzin po zamknięciu pryzmy. Jeśli w tym czasie nie zostanie osiągnięta odpowiednia fermentacja mlekowa – może dojść do niepożądanej fermentacji masłowej, szczególnie w przypadku:

• traw z małą ilością cukrów,
• lucerny i koniczyny.

Wnioski końcowe – jakość się opłaca

• Nie ma dobrej kiszonki bez dyscypliny w polu i na pryzmie.

• Zakiszacze są wsparciem, nie substytutem właściwego zbioru.

• Najlepsze efekty osiąga się przy minimum 4–5 pokosach rocznie.

• Zbyt przesuszony, zanieczyszczony materiał nie da się uratować żadnym preparatem.

• Najlepsza kiszonka to taka, którą chętnie zjadają krowy.

🧪 Tabela porównawcza zakiszaczy do produkcji kiszonek

Więcej na ten temat przeczytasz w magazynie
Hodowca Bydła 5/2025

Kup ten numer

Kup prenumeratę