Natalia Slipets
Konsultant of pig production
GF Dahmira
W hodowli trzody chlewnej pierwsze godziny życia prosięcia mają ogromne znaczenie. To wtedy rozgrywa się walka o przetrwanie, rozwój i zdrowie. W centrum tej walki znajduje się jeden, często niedoceniany czynnik – siara.
Czym jest siara?
Siara to pierwszy pokarm produkowany przez lochę bezpośrednio po porodzie. Różni się od zwykłego mleka bogatszym składem: zawiera immunoglobuliny (przeciwciała), tłuszcze, białka, węglowodany, witaminy, minerały oraz bioaktywne substancje (np. czynniki wzrostu).
To właśnie dzięki niej nowonarodzone prosię otrzymuje pierwszą linię obrony przed chorobami oraz zastrzyk energii niezbędny do przeżycia.
Dlaczego siara jest tak ważna?
Można powiedzieć, że siara to nie tylko coś „dobrego” – to kwestia życia lub śmierci.
- Przekazanie odporności biernej
Prosięta rodzą się bez przeciwciał – ich organizm nie otrzymuje ich od matki w czasie ciąży. Siara to jedyne źródło odporności, które chroni je przed bakteriami i wirusami w pierwszych tygodniach życia. - Energia i termoregulacja
Noworodki szybko tracą ciepło. Siara dostarcza im energii potrzebnej do utrzymania temperatury ciała i uniknięcia hipotermii oraz hipoglikemii. - Rozwój jelit
Siara zawiera czynniki wzrostu (IGF, EGF), które wspierają rozwój układu pokarmowego i wzmacniają odporność śluzówkową – co ma ogromne znaczenie dla zdrowia w przyszłości.
Czas ma znaczenie – „okno siarowe”
Siara jest dostępna tylko przez krótki czas – zwykle do 24–48 godzin po porodzie. Po tym czasie staje się zwykłym mlekiem, a poziom przeciwciał drastycznie spada.
Co więcej, zdolność prosięcia do przyswajania immunoglobulin kończy się już po 24–36 godzinach. Największa skuteczność wchłaniania przypada na pierwsze 6–12 godzin życia. Dlatego:
Jak zapewnić odpowiednie spożycie siary?
- Split suckling (dzielone ssanie)
Tymczasowo oddziel najstarsze i najsilniejsze prosięta, aby te słabsze miały dostęp do sutków i siary bez rywalizacji. Nie zostawiaj jednak mniej niż 10 prosiąt – locha musi być stymulowana do laktacji. - Ręczne dokarmianie
Dla prosiąt zbyt słabych, by samodzielnie ssać, należy ściągnąć siarę z lochy i podać ją strzykawką lub sondą. To często jedyny sposób na uratowanie życia. - Prawidłowe żywienie lochy
Odpowiednia dieta lochy w ciąży i w okresie okołoporodowym (bogata w energię, białko, cynk, selen, witaminę E) poprawia jakość siary. - Obecność i wsparcie przy porodzie
Człowiek przy porodzie może pomóc słabszym prosiętom dotrzeć do wymienia. Prosięta, które nie podejmą ssania w ciągu pierwszej godziny, wymagają natychmiastowej interwencji.
Co wpływa na pobranie siary?
- Wielkość miotu – więcej prosiąt to większa konkurencja o sutki.
- Masa urodzeniowa – słabsze prosięta mają mniejsze szanse na skuteczne ssanie.
- Przebieg porodu – długie lub trudne porody zmniejszają szanse na szybki dostęp do siary.
- Stan zdrowia lochy – wpływa na ilość i jakość siary, szczególnie u starszych lub niedożywionych samic.
Podsumowanie – siara to inwestycja w całe stado
Zapewnienie każdemu prosięciu odpowiedniej ilości siary to jedna z najważniejszych decyzji, jakie może podjąć hodowca. Od niej zależy:
- niższa śmiertelność przed i po odsadzeniu
- wyższa masa ciała
- lepsza odporność
- lepsze wyniki produkcyjne w całym stadzie
Pierwsze 24 godziny życia są krótkie – ale ich wpływ trwa całe życie.
Więcej na ten temat przeczytasz w magazynie Hodowca Trzody Chlewnej 5-6/2025
