Mikotoksyny w kiszonkach - utajone zagrożenie zdrowotne i produkcyjne bydła
Dariusz S. Minakowski, Roman Jędryczko
Stopień skażenia kiszonek patogennymi grzybami pleśniowymi i ich toksynami w znacznym stopniu zależy od jakości surowca przeznaczonego do zakiszania oraz zmiennych warunków środowiskowych w jakich był pozyskiwany. Materiał roślinny może ulec porażeniu przez grzyby pleśniowe w różnych etapach jego produkcji. Dotyczy to zarówno okresu wegetacji, a także zbioru (przestrzegania wymogów technologii zbioru jedno-, dwufazowego), transportu i samego procesu zakiszania. Nie bez znaczenia jest również prawidłowe przechowywanie oraz wybieranie gotowej paszy fermentowanej do wykorzystania w żywieniu bydła.
Pleśnie i ich toksyny w kiszonkach
Grzyby pleśniowe można podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa określana jest mianem pleśniowych grzybów „polowych”, a druga to patogeny pleśniowe „przechowalnicze”. Pleśniowe grzyby „polowe” występują w sprzyjających warunkach, które dotyczą m.in. podwyższonej wilgotności przy znacznych wahaniach temperatury otoczenia, błędów w agrotechnice i narażenia roślin na stres. Porażają one rośliny w okresie wegetacji na „pniu”. Do tej grupy należą m.in. grzyby pleśniowe z rodzaju Fussarium spp., Cladosporium spp., Alternaria spp., Trichoderma sp. Diplodia sp., Gibberella sp. oraz Helminthosporium spp. Pleśnie zaliczane do „przechowalniczych” rozwijają się w sprzyjających warunkach na ziarnach, nasionach, produktach ubocznych przemysłu rolno-spożywczego w okresie przechowywania a także występują w kiszonkach. Zalicza się do nich najczęściej Aspergillus spp., Penicillium spp. oraz Alternaria spp. i inne. Wybrane gatunki pleśniowych grzybów toksynotwórczych i ich toksyn w paszach fermentowanych przedstawiono w Tab. 1.
