Archiwum
Skuteczna walka z chwastami na użytkach zielonych
Ewa Stamirowska-Krzaczek
Instytut Nauk Rolniczych,
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
Paweł Krzaczek
Katedra Energetyki i Środków Transportu,
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Na łąkach i pastwiskach lepiej zapobiegać zachwaszczeniu niż chwasty zwalczać [Domański, 1999]. W naturalnych zbiorowiskach łąkowo-pastwiskowych oprócz traw, motylkowatych i turzycowatych występuje zazwyczaj mnóstwo najrozmaitszych gatunków należących do różnych rodzajów i rodzin botanicznych. Racjonalny skład gatunkowy runi trwałych użytków zielonych to w przewadze trawy i rośliny motylkowate, które powinny stanowić powyżej 90%, a na pozostałe grupy powinno przypadać zaledwie kilka procent. Udział chwastów w plonie nie powinien przekraczać 10% [Jankowska-Huflejt, 2015].
Na łąkach i pastwiskach o niższej intensywności użytkowania proporcje te mogą być zachwiane, a udział ziół i chwastów zdecydowanie większy [Kulik, 2005]. Ten optymalny skład runi trudno jest jednak utrzymać, podlega on ciągłym zmianom, czyli sukcesji roślinnej, o której kierunku decydują aktualny stan warunków siedliskowych oraz czynniki pratotechniczne, takie jak: nawożenie, pielęgnacja i sposób użytkowania [Goliński, 2016]. W miarę pogarszania się warunków siedliskowych, a zwłaszcza obniżenia troficzności i wilgotności, zaznacza się wyraźnie konkurencja roślin na użytkach zielonych, którą wygrywają gatunki roślin o największych zdolnościach wykorzystania składników pokarmowych, głównie roślin dwuliściennych, zaliczanych do grupy chwastów oraz traw o niskiej wartości użytkowej. Ustępują natomiast systematycznie wartościowe gatunki traw i roślin motylkowatych [Baryła, 2004]. W wyniku postępującej sukcesji roślinnej w składzie botanicznym runi dochodzi często do pojawienia się chwastów oraz w konsekwencji spadku produkcyjności użytków zielonych (fot. 1). Obecność chwastów w runi jest zawsze wynikiem niekorzystnych zmian w siedlisku i wskaźnikiem postępującego procesu degradacji. Sytuacja taka może być wywołana przez niesprzyjające warunki pogodowe lub błędy w gospodarowaniu. Tworzące się w tych warunkach puste miejsca w darni sprzyjają rozprzestrzenianiu się chwastów. Rozmnażają się one wegetatywnie, za pomocą rozłogów, kłączy, odrostów korzeniowych, a także z nasion [Goliński 2016]. Tereny te na skutek zaniedbań, braku zabiegów pielęgnacyjnych, czy niewłaściwego użytkowania podlegają procesowi degradacji, który wiąże się z wypieraniem z runi szlachetnych gatunków traw uprawnych i zastępowaniu ich przez gatunki roślin niepożądane, czyli chwasty [Badowski 2003, Zastawny 2002, 2004]. Coraz większe obszary łąk i pastwisk zarastają gatunkami chwastów należących do roślin dwuliściennych, silnie konkurujących ze szlachetnymi gatunkami traw uprawnych. Chwasty mają przewagę nad roślinami uprawnymi poprzez wytworzenie głębokiego, dobrze rozwiniętego systemu korzeniowego, jak również bardzo dużej reproduktywności osobniczej tych gatunków [Badowski i Sekutowski, 2007].
