Indyk Polski

Aleksandra Jakóbczyk-Gola

Choć dziś indyki kojarzą się przede wszystkim z amerykańskim Świętem Dziękczynienia, ich historia w Europie – a także w Polsce – sięga XVI wieku. Te kolorowe ptaki, pierwotnie pochodzące z Ameryki Północnej, trafiły na europejskie salony i do szlacheckich folwarków, gdzie szybko zyskały uznanie nie tylko ze względu na walory smakowe, ale i wyjątkowy wygląd.

Ich hodowla jednak nigdy nie należała do łatwych. Dawni hodowcy musieli wykazywać się wiedzą, spostrzegawczością i doświadczeniem, by uchronić te delikatne ptaki przed chorobami i zapewnić im odpowiednie warunki życia. Dzięki pismom takich postaci jak Jan Krzysztof Kluk, Jakub Kazimierz Haur i Anna z Sapiehów Jabłonowska, dziś możemy poznać fascynujący świat dawnej profilaktyki i medycyny weterynaryjnej – naturalnej, roślinnej i w pełni opartej na obserwacji przyrody.

Fot. 1. Zdjęcie indyka wykonane w latach 70. XX wieku, Chełm

Skąd wzięły się indyki w Polsce?

Indyki zostały udomowione przez rdzennych mieszkańców dzisiejszego Meksyku i południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych. Do Europy sprowadzili je Hiszpanie około 1519 roku. W Polsce po raz pierwszy wspomniano o nich około 1560 roku, a już sto lat później były częstym widokiem w majątkach ziemskich.

Na początku traktowano je jako ptaki ozdobne – nazywano je nawet „innymi pawiami” ze względu na efektowne pióra i imponujące ogony samców. Z czasem zaczęły odgrywać rolę użytkową – ich mięso stało się cennym uzupełnieniem diety.

Trudne w hodowli – delikatność indyków w oczach dawnych przyrodników

Indyki były uważane za wyjątkowo wymagające. Feliks Paweł Jarocki w swojej XIX-wiecznej encyklopedii zoologicznej zwracał uwagę, że „przez domowe chowanie straciły one wiele z piękności”, a ich młode – szczególnie wrażliwe – wymagały dużej troski.

Największym zagrożeniem dla piskląt był moment, kiedy zaczynały im wyrastać korale (brodawki na szyi) – porównywano ten czas do ząbkowania u dzieci. To wtedy ptaki były najbardziej narażone na infekcje i potrzebowały intensywnej opieki.

Wiedza przekazywana w praktyce – brak podręczników, dominacja doświadczenia

W dawnej Polsce brakowało specjalistycznych podręczników na temat leczenia ptaków. Większość wiedzy pochodziła z doświadczenia hodowców, którzy codziennie obcowali ze zwierzętami w folwarkach. Wśród wyjątkowych źródeł pisanych warto wyróżnić:

• „Ekonomikę ziemiańską” (1675) Jakuba Kazimierza Haura – praktyczny traktat rolniczy, zawierający porady dotyczące drobiu;
• „Zwierząt domowych i dzikich... historii naturalnej początki” Jana Krzysztofa Kluka – 4-tomową encyklopedię zoologiczną;
• „Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców” (1786) Anny Jabłonowskiej – zbiór praktycznych instrukcji dla zarządców majątków.

Profilaktyka przede wszystkim – jak zapobiegano chorobom?

Dawni hodowcy wiedzieli, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Kluczowe było utrzymanie czystości w kurniku, dobre żywienie, wentylacja i odpowiednia temperatura. Kluk pisał:

„Żadne bowiem zwierzęta nie są tak skłonne do zarażania się jak indyki.”

Dlatego zalecano m.in.:

• izolowanie chorych ptaków,
• hartowanie piskląt poprzez kontakt z rosą i zimną wodą,
• moczenie nóg w wódce jako środek wzmacniający,
• okadzanie świeżo wyklutych piskląt skorupkami jaj.

Naturalna apteka – zioła w służbie zdrowia

Dawna weterynaria opierała się niemal wyłącznie na roślinach. Najczęściej stosowano:

• Pokrzywę – wzmacniała, poprawiała nieśność, działała przeciwbiegunkowo;
• Ruta i bylica (Boże drzewko) – na wzmocnienie, trawienie i pasożyty;
• Piołun – pobudzał apetyt, działał przeciwbakteryjnie;
• Pieprz – podawany pisklętom po urodzeniu dla zwiększenia odporności.


Z ciekawostek: wino stosowano jako środek wzmacniający – podawano je do picia lub skrapiano nim karmę.

Najczęstsze choroby i ich leczenie

Do najpowszechniejszych dolegliwości należały:

• biegunki (często od ślimaków, wg dawnych wierzeń),
• choroba czarnej głowy (dziś znana jako histomonoza),
• ospy i pęcherze,
• febra indycząt – stan zapalny dutek piór.


Zabiegi lecznicze obejmowały: skarmianie okruszkami chleba w winie, kąpiele w wodzie jęczmiennej, wyciąganie chorych piór oraz stosowanie leczniczych mieszanek ziołowych.

Kurnik i środowisko – klucz do zdrowia ptaków

Warunki hodowli były równie ważne jak leczenie. Kurnik dla indyków musiał być:

• suchy, przewiewny i jasny,
• dobrze zabezpieczony przed drapieżnikami,
• z regularnie wymienianą ściółką.


Dawni hodowcy polecali również wyprowadzać indyki na zewnątrz – rano i po południu – oraz zapewnić im miejsce do kąpieli w piasku. Szczególną wagę przykładano do wietrzenia pomieszczeń i ochrony przed wilgocią.

Fot. 4. Indyk, Histoire Naturelle des Oiseaux', Georges de Buffon, 1777

Żywienie – od jajka po zioła

Dieta indyków była zróżnicowana:

• pisklęta: gotowane jajka z chlebem, pokrzywa, borówka brusznica, jęczmień;
• starsze ptaki: owies, jęczmień, gryka, marchew, kapusta, pokrzywa, piołun;
• napoje: czysta woda (często mleko) – podawane w płytkich naczyniach.


Niektóre metody były zaskakujące – np. tuczenie orzechami włoskimi (we francuskiej metodzie) czy stosowanie resztek drożdży z produkcji alkoholu.

Dziedzictwo naturalnej weterynarii

Dzięki pracy dawnych przyrodników, duchownych i ziemian – takich jak Kluk, Haur i Jabłonowska – zachowała się bezcenna wiedza o opiece nad ptactwem. Choć wiele metod ustąpiło miejsca nowoczesnej medycynie weterynaryjnej, niektóre rozwiązania – jak stosowanie ziół czy dbałość o higienę i środowisko – pozostają aktualne.

Hodowla indyków wymagała cierpliwości, wiedzy i zaangażowania. Tylko troskliwa opieka nad ptactwem mogła przynieść korzyści – zarówno kulinarne, jak i gospodarcze. Dawna Polska potrafiła to zrozumieć i wykorzystać.

Więcej na ten temat przeczytasz w kwartalniku Indyk Polski 2/2025

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Marian Biegański
Indyk Lubuski

Po bardzo dobrym roku 2024, polska branża indycza wciąż utrzymuje korzystną koniunkturę. Ceny pasz pozostają na stabilnym poziomie, a ceny skupu indyków nieprzerwanie rosną – co przekłada się na wyjątkowo dobrą rentowność produkcji.

Dynamiczny wzrost cen skupu

Od początku 2025 roku obserwujemy wyraźny wzrost cen skupu żywych indyków. W styczniu średnia cena za indyczki wynosiła 7,80 zł/kg, natomiast w maju osiągnęła już poziom 9,35 zł/kg – a nawet więcej. Indory skupowano jeszcze drożej – od 15 do 25 groszy więcej za kilogram. To około 20% wzrost w ciągu zaledwie pięciu miesięcy.

Stabilne koszty pasz i wysoka rentowność

Wzrost cen skupu nie został skonsumowany przez wyższe koszty produkcji. Wręcz przeciwnie – ceny mieszanek paszowych dla indyków były stabilne, a w maju nawet lekko spadły. To wszystko pozytywnie wpłynęło na rentowność, która przewyższa nawet poziom z 2024 roku.

Produkcja ograniczana przez wcześniejsze zawirowania

Obecna sytuacja rynkowa to również efekt wcześniejszego niedoboru indyków, wynikającego z problemów ogólnoeuropejskich. Pandemia COVID-19, grypa ptaków oraz wojna w Ukrainie znacząco ograniczyły produkcję. W efekcie, średnia miesięczna sprzedaż piskląt w 2025 roku (3666 tys. sztuk) jest niższa niż w 2024 roku (3735 tys.).

Tab. 1. Wstawienia piskląt do tuczu ukształtowały się następująco, tys. szt.

Perspektywy na dalszą część roku

Od czerwca sytuacja ma ulec poprawie – dzięki zniesieniu zakazów wstawień w regionach dotkniętych wcześniej grypą ptaków. Prognozy mówią nawet o możliwości przekroczenia 500 tys. ton skupu indyków rocznie, przy ponad 45 mln wstawionych piskląt. To jednak zależy od tego, czy nie pojawią się nowe niekorzystne zjawiska, jak kolejne ogniska ptasiej grypy.

Ograniczenia i wyzwania dla hodowców

Specjaliści ostrzegają, że wzrost produkcji może być trudny do osiągnięcia ze względu na niedobór jaj wylęgowych w całej Europie. Mimo to perspektywy na 2025 rok są pozytywne – istnieje duża szansa, że będzie to drugi z rzędu bardzo udany rok dla polskich producentów indyków.

Wysoka cena – szansa i zagrożenie

Choć obecna sytuacja sprzyja hodowcom, rynek zaczyna odczuwać skutki wysokich cen. Mięso z indyka, zwłaszcza filet, staje się coraz droższym produktem, co osłabia jego konkurencyjność. Wzrost podaży i nasycenie rynku będą kluczowe w drugiej połowie roku i zweryfikują siłę obecnej koniunktury.

Więcej na ten temat przeczytasz w kwartalniku Indyk Polski 2/2025

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Magdalena Solka
Instytut Genetyki i Biotechnologii Zwierząt PAN,
Jastrzębiec

Wolno wybiegowy chów indyków stanowi alternatywę dla intensywnych systemów produkcji drobiarskiej, wpisując się w rosnące zapotrzebowanie na produkty pochodzenia zwierzęcego o wyższej jakości. Jest to bardziej naturalna forma chowu o wyższych standardach dobrostanu, czyli bardziej przyjazna zwierzętom i środowisku. W przypadku indyków, gatunku szczególnie wrażliwego na warunki środowiskowe, taki model hodowli wymaga szczególnej uwagi i precyzyjnego zarządzania.

Chów indyków w systemie intensywnym, dominującym w nowoczesnym przemyśle drobiarskim, pozwala na produkcję znacznych ilości mięsa przy niskich kosztach jednostkowych. Jednakże coraz większa świadomość konsumencka dotycząca warunków życia zwierząt hodowlanych prowadzi do wzrostu zainteresowania alternatywnymi metodami chowu. Jedną z nich jest system wolno wybiegowy, w którym ptaki mają dostęp do wybiegu na świeżym powietrzu, co korzystnie wpływa na ich dobrostan. W 2022 roku w Polsce produkcja mięsa indyczego wyniosła ponad 400 tys. ton, z czego zaledwie kilka procent pochodziło z chowu alternatywnego (GUS, 2023).

CZYTAJ WIĘCEJ

Przydomowy chów indyków

Charakterystyka chowu wolno wybiegowego

W tym systemie indyki mają codzienny dostęp do otwartego wybiegu przez znaczną część dnia. Przestrzeń ta powinna być ogrodzona i odpowiednio zagospodarowana (roślinność, schronienia, system rotacji). Zastosowanie odpowiedniej mieszanki roślinności pastwiskowej (np. koniczyna, lucerna, życica) nie tylko poprawia skład diety, ale także wzmacnia strukturę gleby i ogranicza błotniste tereny w porze deszczowej. Dodanie krzewów lub niskiej roślinności daje ptakom poczucie bezpieczeństwa i redukuje stres. Stado ma również dostęp do zadaszonych pomieszczeń (wiaty, mobilne kurniki), gdzie znajdują się gniazda, poidła i karmidła. Należy też pamiętać, że indyki tworzą skomplikowaną hierarchię społeczną. Badania wykazały, że ptaki pamiętają pozycję społeczną innych osobników nawet po kilku dniach rozdzielenia. Zatem zła organizacja przestrzeni na wybiegu może prowadzić do walk o dominację, zwłaszcza u samców. Enrichments (wzbogacenia) – takie jak platformy, bele słomy, konary drzew, wiszące liny, kolorowe przedmioty, dzwonki czy ukrycia – znacząco poprawiają warunki środowiskowe i redukują stres ptaków. Indyki bardzo pozytywnie reagują na tego typu „zabawki”. Pamiętajmy, że znudzenie może prowadzić do problemów behawioralnych.

W chowie wolno wybiegowym szczególny nacisk kładzie się na:

• przestrzeń (min. 4-5 m² na ptaka na wybiegu, a zalecane 10 m²),
• odpowiednią strukturę terenu (teren suchy, porośnięty trawą lub koniczyną),
• dostęp do cienia i schronienia,
• swobodę poruszania się i wyrażania naturalnych zachowań (grzebanie, kąpiele pyłowe, eksploracja).

Badania dowodzą, że indyki utrzymywane w takich warunkach wykazują mniejszy poziom stresu, lepszy rozwój mięśni i niższe wskaźniki chorobowości związanej z warunkami środowiskowymi.

Rasy odpowiednie do chowu wolno wybiegowego

Nie każda rasa indyków nadaje się do tego typu chowu. W systemach wolno wybiegowych najlepiej sprawdzają się rasy o umiarkowanym tempie wzrostu, większej odporności na zmienne warunki atmosferyczne i choroby oraz dobrej adaptacji do środowiska zewnętrznego. Do polecanych ras możemy zaliczyć:

• indyka rasy Bronze (Brązowy) – jest to rasa tradycyjna, wytrzymała, o bardzo dobrej adaptacji do chowu na zewnątrz. Mięso jest aromatyczne, ciemniejsze niż w rasach przemysłowych,
• indyka rasy Norfolk Black – są to ptaki o ciemnym upierzeniu, mniejsze, wolniej rosnące, ale o wysokiej odporności. Cenione za smak mięsa.
• indyka rasy Bourbon Red – to amerykańska rasa o czerwonym upierzeniu, dobra do chowu ekologicznego i wolno wybiegowego,
• indyka rasy Mini Classic – to wolno rosnąca rasa, idealna do systemów rotacyjnych i małych gospodarstw,
• indyka rasy White Holland – jest to mniej popularna rasa w Polsce, ale stosowana na farmach ekologicznych w USA,
• rasy dzikie lub półdzikie (np. dziki indyk Meleagris gallopavo) – są rzadziej wykorzystywane, ale interesujące pod względem genetycznym i odporności.

Rasy szybko rosnące (np. BIG-6 czy przemysłowa linia BUT 6) nie są zalecane na wybiegi, gdyż mają trudności z poruszaniem się i są bardziej narażone na problemy ortopedyczne w środowisku wybiegowym.

Korzyści ekologiczne i zdrowotne

Ptaki przebywające na świeżym powietrzu wykazują niższy poziom stresu oraz mniejszą agresję w stadzie. Poprawia się również jakość mięsa – ma ono lepszy profil kwasów tłuszczowych, większą zawartość substancji bioaktywnych i lepszą strukturę włókien mięśniowych (Nowicka et al., 2021). Wolno wybiegowy chów ogranicza także ryzyko występowania niektórych chorób związanych z wysoką obsadą ptaków, takich jak pododermatitis (stan zapalny skóry na poduszce łapy), choroby układu oddechowego czy stres cieplny. Z drugiej strony, zwiększa się ryzyko infekcji pasożytniczych (np. Eimeria spp.) oraz kontaktu z dzikimi ptakami, co może nieść ryzyko przenoszenia patogenów, takich jak wirus grypy ptaków. Wymaga to skutecznych programów odrobaczania, szczepień oraz regularnego monitoringu stanu zdrowia.

Pisklęta odmiany brązowej

Właściwości mięsa z chowu wolno wybiegowego

Mięso indyków z wolnego wybiegu charakteryzuje się:

• intensywniejszym smakiem i zapachem,
• wyższą zawartością białka i niższą zawartością tłuszczu,
• większą zawartością kwasów omega-3 i antyoksydantów (karotenoidy, witamina E),
• mniejszym zatrzymywaniem wody, co poprawia teksturę mięsa,
• ciemniejszą barwą i mniejszą zawartością tłuszczu międzymięśniowego,
• większą jędrnością, ale bywa mniej jednorodne.

Mięso to jest chętnie wybierane przez konsumentów świadomych zdrowotnie oraz osoby preferujące produkty ekologiczne i lokalne.

Aspekty żywieniowe i technologiczne

Dieta indyków utrzymywanych w systemie wolno wybiegowym powinna być dostosowana do ich wyższego poziomu aktywności fizycznej. Zalecane jest stosowanie pasz pełnoporcjowych z dodatkiem zielonek, zbóż i naturalnych surowców roślinnych. Ułatwia to utrzymanie zdrowia układu pokarmowego oraz poprawia walory smakowe mięsa. Niektórzy hodowcy wykorzystują naturalne dodatki do paszy, takie jak czosnek, piołun, czy glinki kaolinowe do kontroli pasożytów.

W systemach ekologicznych zakazane jest stosowanie syntetycznych dodatków paszowych. Wymaga to wiedzy z zakresu żywienia i mikrosuplementacji. Z technologicznego punktu widzenia niezbędne jest odpowiednie zaplecze logistyczne, w tym budynki przystosowane do łatwego dostępu do wybiegu, a także warunków pogodowych – szczególnie w Polsce, gdzie różnie temperatur są znaczne; wentylacja grawitacyjna i mechaniczna oraz infrastruktura sanitarna zapewniająca czystość i bezpieczeństwo bioasekuracyjne.

Najczęstsze problemy w chowie wolno wybiegowym indyków i jak sobie z nimi radzić

W chowie wolno wybiegowym indyków występuje wiele wyzwań, które różnią się od tych typowych dla chowu intensywnego.

Ataki drapieżników (lisy, kuny, ptaki drapieżne) – są zagrożeniem kiedy mamy otwarte i niezabezpieczone wybiegi. Aby tego uniknąć należy wybieg ogrodzić siatką o drobnych oczkach, zakopaną min. 30 cm w ziemię; zastosować siatkę nad wybiegiem; zastosować elektryzatory i pastuchy; użyć ptaków stróżujących (np. gęsi) czy psów stróżujących (np. owczarek podhalański) lub czujników ruchu z sygnałem dźwiękowym. Ważne są schronienia i drzewa dające cień i możliwość ukrycia się.

Pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne – występują kiedy indyki mają kontakt z odchodami a także przy braku rotacji wybiegów. Aby zapobiec rozwojowi pasożytów powinno stosować się rotację wybiegów; dodawać do wody pitnej zioła takie jak, piołun, czosnek czy oregano; okresowo badać kał czy stosować naturalne repelenty np. ziemię okrzemkową.

Kanibalizm i agresja w stadzie – występuje przy stresie, zbyt dużym zagęszczeniu obsady bądź niedoborach składników odżywczych. Aby uniknąć tego typu zachowań powinno utrzymywać się niskie zagęszczenie (nie więcej niż 2-3 indory/m²); wzbogacać środowisko w słomę, liny, gałęzie itp.; suplementować metioninę i lizynę do paszy oraz skracać dzioby, ale tylko w ostateczności i w uzasadnionych przypadkach.

Problemy z upierzeniem i łamliwością piór – pojawiają się przy niskiej jakości białka w diecie oraz niedoborach siarki i cynku. Rozwiązaniem będzie tu stosowanie pasz bogatych w pełnowartościowe białko; dodawanie biotyny, metioniny i minerałów (Zn, Mn) oraz zapewnianie dostępu do pyłu kąpielowego (np. popiół zmieszany z piaskiem).

Zbyt wilgotne lub zabłocone wybiegi – występują przy niewłaściwym drenażu wybiegu oraz braku roślinności. Rozwiązaniem jest tu wysiewanie lucerny, życicy bądź koniczyny; zastosowanie drenażu liniowego bądź rowków odprowadzających wodę; stosowanie rotacji wybiegów oraz wypasu na pochyłych terenach.

Niski przyrost masy ciała u samców – pojawia się przy zbyt dużej aktywności, niedoborach białka czy obecności pasożytów. Aby ptaki dobrze przyrastały, należy dopasowywać paszę do etapu rozwoju; kontrolować masę ciała co 2 tyg.; można też rozważyć osobne karmienie samców i samic.

Problemy z nogami i stawami (kulawizna, zapalenie) – mogą pojawić się przy nadwadze ptaków, słabej mineralizacji kości bądź zbyt dużej wilgoci na wybiegach. Rozwiązaniem tego problemu będzie zapewnienie suchego, grubego ściółkowania; suplementowanie wapnia, fosforu i wit. D₃ oraz unikanie zbyt szybkiego tuczu (przyrosty >100 g).

Warunki atmosferyczne – upały, deszcze czy mróz nie są sprzyjające dla ptaków. Aby radzić sobie z tym problemem, należy stosować zadaszenia na wybiegach; umożliwić ptakom dostęp do świeżej wody, która będzie oczywiście w cieniu; latem stosować zamgławianie a zimą – odpowiednio izolować wybiegi suchą ściółką.

Wpływ na środowisko i ekonomia produkcji

System wolno wybiegowy, choć bardziej przyjazny dla dobrostanu ptaków, wymaga większego zużycia powierzchni, paszy i pracy ludzkiej. To przekłada się na wyższe koszty jednostkowe produkcji mięsa. Jednocześnie jednak emisja amoniaku i innych gazów cieplarnianych może być niższa dzięki mniejszemu zagęszczeniu ptaków i lepszym warunkom wentylacyjnym. W badaniach Książkiewicza (2020) wykazano, że ślad węglowy mięsa z chowu wolno wybiegowego był niższy o 18% w porównaniu z systemem intensywnym. Koszty inwestycyjne są wyższe, ale rekompensowane przez możliwość uzyskania wyższej ceny jednostkowej na rynku produktów premium, zwłaszcza w segmencie ekologicznym lub certyfikowanym (np. „free-range”). Zróżnicowanie oferty i bezpośrednia sprzedaż mogą poprawić rentowność przedsięwzięcia.

Aspekty prawne i społeczne

W Unii Europejskiej systemy alternatywne, w tym chów wolno wybiegowy, podlegają regulacjom dyrektywy 2007/43/WE dotyczącej minimalnych norm ochrony kurcząt i indyków hodowanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa. W Polsce brak jest osobnych przepisów dla indyków, co rodzi potrzebę wypracowania krajowych standardów. Konsumenci coraz częściej oczekują certyfikatów potwierdzających pochodzenie i dobrostan (np. znak QAFP, EU Organic). Równolegle potrzebne są działania edukacyjne, by uświadamiać konsumentów odnośnie zalet produktów z takiego chowu.

Podsumowując, wolno wybiegowy chów indyków stanowi cenną alternatywę dla intensywnej produkcji drobiarskiej. Jego wdrożenie wymaga jednak odpowiedniego przygotowania: wyboru właściwej rasy, dostosowania technologii, znajomości zagadnień weterynaryjnych i żywieniowych oraz analizy opłacalności. Przy właściwym zarządzaniu może jednak stanowić nie tylko etyczny, ale też ekonomicznie uzasadniony model produkcji.

Ten artykuł pochodzi z kwartalnika Indyk Polski 2/2025

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Dr Doug Korver
Profesor na Wydziale Rolniczym,
Nauka o żywności i żywieniu na Uniwersytecie
Alberty w Kanadzie

Nowoczesne indyki komercyjne były selekcjonowane przez wiele pokoleń pod kątem szybkiego i wydajnego wzrostu oraz wysokiej zawartości mięsa. Te cechy dodatkowo obciążają układ kostny ze względu na dużą masę ciała i związane z tym obciążenia fizyczne. Zmiany bakteryjne w stawach nośnych mogą stanowić poważny problem u indyków. W wielu przypadkach bakterie obecne w chrząstce stawowej są wynikiem nieskutecznej bariery jelitowej i translokacji bakterii ze światła jelita do krwiobiegu.

Przewód pokarmowy

Antybiotykowe stymulatory wzrostu (AGP) były kluczowymi narzędziami w utrzymaniu zdrowia jelit indyków. Brak zatwierdzonych skutecznych leków pozostaje istotnym problemem dla przemysłu indyczego. Wykluczenie AGP spowodowało konieczność wprowadzenia skutecznych alternatyw. Prawdopodobnie, aby ograniczyć wzrost patogenów, utrzymać funkcję bariery jelitowej i zmniejszyć problemy kostne u indyków, konieczne będzie stosowanie wielu produktów o różnych mechanizmach działania.

Utrzymanie bariery jelitowej jest kosztowne pod względem odżywczym i energetycznym. Wyzwania związane z drobnoustrojami jelitowymi prowadzą do wzrostu kosztów utrzymania poprzez zwiększenie grubości ściany jelita oraz zwiększony koszt wydzielin ochronnych i ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Zmniejszenie tempa wzrostu spowodowane silną reakcją zapalną u kurcząt wynika głównie (~71%) ze mniejszego spożycia paszy. Pozostała część utraty wydajności wynika z niższej wydajności transportu składników odżywczych, zwiększonego wydatku energetycznego w postaci reakcji gorączkowej, mobilizacji składników odżywczych organizmu w celu wsparcia mediatorów immunologicznych i cząsteczek ochronnych, takich jak białka ostrej fazy, oraz zwiększonej potrzeby wspierania obrony immunologicznej. Chociaż podobne badanie nie zostało przeprowadzone na indykach, prawdopodobne jest, że czynniki związane ze zmniejszoną wydajnością indyków z powodu stanu zapalnego są podobne i proporcjonalne.

Bariera jelitowa obejmuje białka połączeń ścisłych, które zapobiegają translokacji bakterii przez ścianę jelita. Różne czynniki stresogenne, w tym patogeny jelitowe, stres cieplny i diety o wysokiej lepkości, mogą zmniejszać integralność połączeń ścisłych, powodując zwiększoną translokację bakterii, miejscowy i ogólnoustrojowy stan zapalny oraz przemieszczanie się bakterii do tkanek obwodowych.

Szkielet indyków

Selekcja genetyczna w celu zwiększenia tempa wzrostu, końcowej masy ciała i wydajności mięśni piersiowych spowodowała dodatkowe obciążenie szkieletu indyka, zmieniając postawę ptaka i chód. Wyższa masa ciała współczesnych indyków zwiększa naprężenia ścinające na płytkach wzrostowych niedojrzałych ptaków, powodując mikropęknięcia w chrząstce. Mikropęknięcia te mogą stać się miejscem infekcji bakteryjnych, prowadzących do degeneracji tkanki chrzęstnej i kostnej.

Zdrowie jelit i problemy z kośćmi u indyków

Jak wspomniano wcześniej, różne czynniki stresogenne, w tym organizmy patogenne i stres cieplny, mogą zmniejszać skuteczność białek połączeń ścisłych i powodować „nieszczelność jelit” u indyków. Po dostaniu się do krwiobiegu bakterie mogą przemieszczać się po całym organizmie. Rozpadliny i mikrozłamania w chrząstce stawowej są idealnym miejscem do kolonizacji bakterii, a stosunkowo słabe ukrwienie tych tkanek sprawia, że bakterie są nieco ukryte przed układem odpornościowym organizmu. Po zasiedleniu, bakterie mogą powodować martwicę głów kości udowych i piszczelowych oraz wolnych kręgów piersiowych. Zjawisko to zwane jest bakteryjną chondronekrozą z zapaleniem kości i szpiku lub BCO. Ponieważ choroba ta jest często widoczna w kościach udowych, w przeszłości była ona powszechnie określana jako „martwica głowy kości udowej”. Z czasem zmiany te mogą prowadzić do oddzielenia chrząstki od leżącej pod nią tkanki kostnej, a w ciężkich przypadkach do zniszczenia tkanki kostnej. Ptaki z BCO wykazują dyskomfort podczas chodzenia, a wraz ze wzrostem nasilenia choroby mogą stać się niezdolne do chodzenia i pobierania pokarmu oraz wody.

BCO jest najczęściej wywoływane przez gronkowce, ale zmiany, które patogen ten wywołuje nie są specyficzne dla tych bakterii. Ze zmian BCO, obok gronkowców wyizolowano wiele innych gatunków bakterii. Często kultury z dotkniętych stawów wykazują złożone społeczności drobnoustrojów. Pojawienie się gatunków Enterococcus jako patogenów u indyków może również powodować uszkodzenia stawów i kulawizny.

Środki zapobiegawcze

Wraz z odejściem od AGP w przemyśle drobiarskim, należy zidentyfikować skuteczne alternatywne rozwiązania, szczególnie biorąc pod uwagę obecny brak skutecznych leków do obrony przed chorobami. Biorąc pod uwagę, że jednym z głównych mechanizmów promujących wzrost antybiotyków jest zmniejszenie stanu zapalnego, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, logiczne jest, że skuteczne zamienniki AGP będą również obejmować zmniejszenie stanu zapalnego. Przedstawienie wyczerpującego przeglądu różnych kategorii produktów i ich mechanizmów działania wykracza poza zakres niniejszego artykułu, dlatego też czytelnika odsyłamy do kilku artykułów przeglądowych (Gadde i in., 2017; Yadav i Jha, 2019). Wśród alternatywnych do AGP rozwiązań należy wymienić: probiotyki, prebiotyki, synbiotyki (probiotyki + prebiotyki), kwasy organiczne, olejki eteryczne, zakwaszacze pasz, enzymy, fitogeniki, bakteriofagi i inne. Poprzez różne mechanizmy, produkty te mają na celu zahamowanie wzrostu bakterii chorobotwórczych lub zwiększenie wzrostu korzystnych bakterii, zmniejszając w ten sposób potrzebę aktywnej, ogólnoustrojowej odpowiedzi zapalnej.

Innym sposobem na zmniejszenie translokacji bakterii, a tym samym wpływu ogólnoustrojowego stanu zapalnego na zdrowie układu kostnego, jest stosowanie organicznych minerałów śladowych. Miedź (Cu), cynk (Zn) i mangan (Mn) mają kluczowe znaczenie dla tworzenia i naprawy chrząstki. Stosowanie organicznych minerałów śladowych w diecie indyków zwiększyło mineralizację kości i zmniejszyło nieprawidłowości nóg. Co ciekawe, organiczne minerały śladowe dodatnio wpłynęły na wysokość i powierzchnię kosmków jelitowych u indyków i prawie znacząco zwiększyły ekspresję genu okluzji u brojlerów.

Dlatego organiczne minerały śladowe mogą pozytywnie wpływać na zdrowie szkieletu bezpośrednio na poziomie kości i pośrednio na poziomie bariery jelitowej.

Mieszanina skompleksowanych aminokwasów Zn, Cu i Mn (zastępująca połowę minerałów śladowych w postaci siarczanów) zmniejszyła kulawiznę brojlerów w modelu indukcji BCO. Zmniejszenie BCO było związane z ekspresją genów związanych z funkcją bariery jelitowej w jelicie czczym i krętym.

Niezależnie od mechanizmu, zmniejszenie stanu zapalnego wywołanego przez patogeny w jelitach i translokacja bakterii przez barierę jelitową będą miały pozytywny wpływ na zdrowie szkieletu indyków. Wiele różnych alternatywnych AGP wykazało skuteczność w warunkach laboratoryjnych i komercyjnych, ale żaden pojedynczy alternatywny produkt nie jest tak skuteczny jak antybiotyki. W związku z tym prawdopodobne jest, że rentowna produkcja wolna od AGP w warunkach komercyjnych będzie prawdopodobnie wymagała zastosowania wielu produktów zastępujących AGP. Dodatkowym wyzwaniem jest fakt, że fermy będą musiały stawić czoła różnym wyzwaniom mikrobiologicznym, a najskuteczniejsza kombinacja produktów będzie prawdopodobnie różnić się w zależności od specyfiki danego gospodarstwa (a być może nawet z czasem w tym samym gospodarstwie!). Niemniej jednak istnieje wiele przykładów producentów, którzy z powodzeniem odeszli od stosowania AGP.

Zawalcz o lepsze zdrowie jelit i kości drobiu dzięki suplementacji minerałami śladowymi

Autorka:
Dr Cibele Torres
Specjalista ds. żywienia drobiu
– Zinpro

Utrzymanie zdrowia jelit ma kluczowe znaczenie dla wspierania zdrowia kości, a minerały śladowe odgrywają wzajemnie powiązane role w ogólnym samopoczuciu drobiu.

Gdy bariera jelitowa słabnie, bakterie mogą przedostać się do krwiobiegu, prowadząc do infekcji kości i chrząstek oraz powodując takie problemy jak martwica kości z zapaleniem kości i szpiku oraz kulawizny u brojlerów i indyków. Barierę jelitową u drobiu może naruszać kilka czynników, w tym niedobory minerałów śladowych, patogeny, takie jak Salmonella i Eimeria spp. oraz stresory środowiskowe takie jak stres cieplny i niska jakość wody. Rozwiązanie tych problemów poprzez odpowiednie żywienie, higienę i praktyki zarządzania ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania zdrowej bariery jelitowej.

Cynk, mangan i miedź to niezbędne minerały śladowe, które pomagają utrzymać integralność bariery jelitowej i wspierają metabolizm kości. Stabilizują one ścisłe połączenia w wyściółce jelit, zmniejszając przepuszczalność i chroniąc przed infekcjami i stanami zapalnymi.

Badania przeprowadzone w 2024 roku na University of Arkansas objęły 1560 jednodniowych samców brojlerów Cobb 500 hodowanych przez 56 dni.

Badanie wykazało, że wdrożenie organicznych minerałów śladowych cynku, manganu i miedzi z Zinpro® Performance Minerals® w ciągu pierwszych czterech tygodni produkcji jest optymalnym protokołem czasowym. Takie podejście zapewnia ochronę porównywalną z ciągłą suplementacją nieorganicznymi minerałami sladowymi przez cały okres produkcji. Strategia ta zmniejsza koszty dodatków paszowych, jednocześnie promując zdrowie jelit i kości u brojlerów.

Chociaż podobne badanie nie zostało przeprowadzone na indykach, prawdopodobne jest, że analogiczne i proporcjonalne wyniki można zaobserwować w oparciu o podobieństwa fizjologiczne między gatunkami drobiu i ustaloną rolę minerałów śladowych w utrzymaniu zdrowia jelit i kości u indyków. Strategia ta stanowi cenne podejście dla producentów poszukujących optymalnych wyników w branży drobiarskiej.

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 1/2025

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Od 1967 roku czerpiemy z tradycji zachowując rzemieślniczy charakter naszych wędlin wykorzystując najnowszą technologię i opakowania. Nasza firma mieści się w sercu Wielkopolski, nieopodal Wielkopolskiego Parku Narodowego, z dala od zgiełku i zanieczyszczeń.

Lata ciężkiej pracy i trafnych inwestycji doprowadziły firmę do miejsca w którym dzisiaj się znajduje. Jesteśmy jednym z największych polskich dostawców mięsa indyczego. Dzisiaj nasza firma posiada 3 solidne filary:

• Po pierwsze, potencjał produkcyjny – własny zespół, technologia, infrastruktura.
• Po drugie, silna orientacja na ekologię – zrównoważony rozwój, niezależność energetyczna.
• Po trzecie, konsekwentne zarządzanie jakością – pełna integracja „od pola do stołu”.

Dysponujemy dużym potencjałem w zakresie uprawy zbóż, własną wytwórnią pasz zapewniającą pasze dla własnej hodowli indyków, własnym ubojem i rozbiorem mięsa i na samym końcu konfekcją oraz przetwórstwem mięsa indyczego. Realizujemy surowe wyroby mięsne, produkty parzone, wędzone, długo dojrzewające, convenience czy wolno gotowane. Park maszynowy pozwala nam również między innymi na plastrowanie wędlin oraz pakowanie naszych wyrobów w próżni oraz w atmosferze ochronnej (w szerokiej gamie opakowań ściśle dostosowanych do wymagań rynku).

Od wielu lat efektywnie współpracujemy z największymi sieciami handlowymi i dystrybucyjnymi w kraju i za granicą – realizujemy wysokie standardy współpracy, regularnie poddajemy się audytom. Rozwijamy nasz serwis usług związany z obsługą sieci i marek własnych.

Dzisiaj jesteśmy jak doskonale naoliwiony, precyzyjny mechanizm o znaczącym potencjale.

Z powodzeniem obsługujemy rynek krajowy oraz sporo rynków zagranicznych. Można także powiedzieć, że Wielkopolski Indyk to firma kompletna.

Jesteśmy polską firmą rodzinną, świadomą, od lat dążącą do niezależności energetycznej oraz jak najmniejszego, negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne.

Posiadamy własną biogazownię, farmę paneli fotowoltaicznych oraz własną oczyszczalnię ścieków.

Mamy potencjał, wiedzę i unikatowe doświadczenie.

Już jakiś czas temu firma zdecydowała się wprowadzić nową markę producencką „Wielkopolski Indyk” składającą się z nowych linii produktowych precyzyjnie wpisujących się w aktualne trendy żywieniowe i ekonomiczne.

Skupiamy się na wyselekcjonowanym asortymencie sprofilowanym w czterech liniach produktowych:

• „Na śniadanie” dedykowana linia wybranych wędlin do codziennej konsumpcji;
• „Specjały indycze” linia produktowa obejmująca ciekawe, unikatowe wędliny takie jak bekon, pastrami czy wybór salami – wszystko z mięsa indyczego;
• „Wolno gotowane” wybór doskonale znanych mięs przygotowanych metodą sous vide, soczystych, aromatycznych, oczywiście z mięsa indyczego – klasa sama dla siebie;
• produkty convenience – mrożone i chłodzone; wybór produktów panierowanych – popularnych stripsów, nuggetsów i innych tego typu produktów.

Indyk jest nietypowym (niszowym) ptakiem, ale również bardzo wyjątkowym – dlatego naszym głównym celem jest w dalszym ciągu uświadamianie naszych klientów o jego walorach oraz dostarczanie smacznych produktów na stoły naszych klientów. Gwarancję jakości możemy zapewnić dzięki m.in. nadzorowi nad całym procesem produkcyjnym od uprawy zbóż, poprzez mieszanie pasz, hodowlę indyków i na końcu produkcję mięsa oraz wyrobów gotowych. Nie bez znaczenia jest także dobra, rzeczowa współpraca z naszymi dostawcami, dlatego w związku z wyraźnym wzrostem popytu na mięso i przetwory z mięsa indyczego produkowanego przez nas, firma podjęła decyzję o dodatkowej kontraktacji żywca indyczego od hodowców zewnętrznych, których zapraszamy do współpracy.

Podsumowując, jesteśmy zadowoleni z tego roku, niemniej nie popadamy w samozadowolenie, wiemy co mamy robić w najbliższym czasie. Mamy przyjętą strategię długoterminową, którą konsekwentnie realizujemy mimo wielu przeszkód. Widzimy, że się ona sprawdza, także z optymizmem patrzymy w przyszłość. Nowy rok jest dla nas kolejną szansą, którą zamierzamy maksymalnie wykorzystać.

wielkopolski-indyk.pl

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 4/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Składniki pasz konwencjonalnych i alternatywnych mogą mieć bardzo pozytywny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie jelit drobiu poprzez modulowanie jego mikrobioty. Mikrobiota przewodu pokarmowego indyków, podobnie jak u ludzi i innych zwierząt monogastrycznych, jest bardzo złożoną społecznością składającą się z około miliona genów bakteryjnych, które są 40-50 razy liczniejsze niż genom gospodarza. Zakłada się, że różnorodność mikrobiomu przewodu pokarmowego odgrywa kluczową rolę w ogólnym zdrowiu drobiu, ale skład gatunków bakterii w przewodzie pokarmowym indyka jest nadal jest obiektem badań.

Powszechnie wiadomo, że skład i właściwości fizykochemiczne stosowanego błonnika pokarmowego są najważniejszymi czynnikami wpływającymi na modulację mikrobioty jelitowej oraz kierunek i intensywność procesów fermentacyjnych w przewodzie pokarmowym drobiu. Spośród wielu frakcji błonnika pokarmowego obecnego w paszy, polisacharydy nieskrobiowe (z angielskiego: non-starch polysaccharides- NSP) zostały zidentyfikowane jako główne, które utrudniają strawność składników odżywczych. Jest to zróżnicowana grupa węglowodanów, w skład której wchodzą celuloza, polisacharydy pektynowe, arabinoksylany i β-glukany, arabinany, arabinogalaktany, galaktany, galaktomannany, mannany i inne.

Zwierzęta monogastryczne mają ograniczoną zdolność do trawienia NSP do cukrów prostych, ponieważ enzymy trawienne wydzielane w przewodzie pokarmowym nie są wystarczająco wydajne. Składniki paszowe bogate w błonnik zawierają znaczne ilości NSP, choć należy podkreślić, że różnią się one nie tylko zawartością ilościową, ale przede wszystkim budową chemiczną. Cukry, które tworzą polisacharydy nieskrobiowe w składnikach pasz (ramnoza, arabinoza, ksyloza, mannoza, galaktoza, glukoza i kwasy uronowe) są różnie powiązane, tworząc wiele struktur, ale za pomocą technologii analitycznej można określić ilość każdego z nich. Na podstawie profilu cukrowego można zidentyfikować różne rodzaje polisacharydów. Arabinoksylany przeważają w ziarnach zbóż, choć zawierają również znaczne ilości β-glukanów i celulozy. Stosunkowo wysokie stężenie kwasów uronowych wraz z glukozą wskazuje, że pektyna i celuloza są głównymi składnikami ściany komórkowej soi i rzepaku. Arabinoza i galaktoza niezwiązane z substancjami pektynowymi pochodzą z arabinianu i arabinogalaktanu, podczas gdy ksyloza wskazuje na obecność ksylanu i ksyloglukanu. Polisacharydy ścian drożdży (Saccharomyces, Torula) składają się głównie z mannozy i glukozy, które tworzą mannan i glukan. Ważne jest, aby podkreślić, że mannany znajdujące się w ścianach komórkowych drożdży różnią się od tych znajdujących się w składnikach roślinnych, takich jak soja lub śruta palmowa, które są połączone w innej konfiguracji i dlatego są znane jako beta-mannany. I odwrotnie, frakcje glukozy w ścianie drożdży są połączone ze sobą w konfiguracjach beta-glukanu. Jednak te beta-glukany różnią się od tych znajdujących się w zbożach, takich jak jęczmień, owies czy żyto, w którch frakcje glukozowe łączą się inaczej. Wiedza ta pozwala lepiej zrozumieć struktury błonnika pokarmowego, a tym samym opracować strategie mające na celu poprawę jego wykorzystania.

Rys.1. Enzymy egzogenne poprawiają wartość odżywczą pasz włóknistych

Strawność i funkcjonalność błonnika w żywieniu drobiu można poprawić dzięki zastosowaniu technologii enzymów egzogennych. Enzymy paszowe lub enzymy egzogenne to dodatki paszowe stosowane w żywieniu zwierząt gospodarskich, które pomagają rozkładać złożone związki w składnikach paszy, a tym samym poprawiają strawność składników odżywczych i zwiększają ich wykorzystanie. Ogólnie rzecz biorąc, enzymy są katalizatorami biologicznymi naturalnie wytwarzanymi przez organizmy żywe, które przyspieszają różne procesy biochemiczne, w tym trawienie składników odżywczych. Są one wysoce specyficzne, co oznacza, że struktura każdego enzymu jest unikalnie ukształtowana, tak aby dokładnie pasowała do jego komplementarnego substratu, co umożliwia katalizowanie określonych reakcji. Karbohydrazy wydzielane przez organizm drobiu są dość skuteczne w trawieniu skrobi, chociaż, jak wspomniano wcześniej, są mniej skuteczne w hydrolizie węglowodanów tworzących błonnik. Technologia produkcji enzymów paszowych wykorzystuje szereg mikroorganizmów, które wydzielają różne enzymy charakteryzujące się specyficznymi aktywnościami lub ich kompleksem. Egzogenne karbohydrazy rozkładające błonnik to ksylanaza, glukanaza, celulaza, mannanaza, pektynaza, oraz najprawdopodobniej inne mniej rozpoznane. Są szeroko stosowane w żywieniu drobiu w celu zmniejszenia lepkości treści jelitowej zwiększając rozpuszczalność błonnika. To z kolei poprawia wykorzystanie energii, ponieważ błonnik rozpuszczalny jest substratem, który będzie łatwiej fermentowany przez bakterie jelitowe. Ze względu na złożoność NSP w różnych składnikach paszy, do ich skutecznej depolimeryzacji niezbędne są preparaty enzymatyczne, w których aktywności karbohydrazy są łączone w celu synergicznego działania i ukierunkowane na określone substraty w diecie drobiu. Warto zauważyć, że gdy polisacharydy nieskrobiowe są rozkładane przez enzymy egzogenne, można jednocześnie osiągnąć znaczną poprawę strawności innych składników odżywczych, ponieważ ściany komórkowe składników paszy mogą zostać rozerwane, poprawiając w ten sposób dostępność aminokwasów, minerałów i energii dla zwierząt.

Dowiedz się więcej: KERRY
Osoba do kontaktu: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Cały artykuł jest dostępny w najnowszym numerze kwartalnika Indyk Polski 3/2024

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 3/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę

W samym sercu „indyczego zagłębia” w Jażdżówkach pod Iławą w kwietniu odbyło się spotkanie z producentami indyków i innymi przedstawicielami branży, zorganizowane przez firmę TASOMIX. To najlepsze miejsce do rozmawiania o produkcji indyków, bo 60-80% polskiej produkcji tego gatunku skupiona jest w województwie warmińsko-mazurskim. Jest to zaszłość historyczna jeszcze z czasów dynamicznego rozwoju gospodarki PRL w epoce Edwarda Gierka. Ustrój zmienił się, ale powstałe wówczas zakłady drobiarskie oraz gospodarstwa specjalistyczne rozwijane są dalej przez drugie i trzecie pokolenia „indyczarzy”.

Dodatkowym powodem, by spotkać się właśnie pod Iławą, było podpisanie deklaracji o współpracy z Grupą FARMER oraz planowane otwarcie zmodernizowanej wytwórni pasz TASOMIX w Oleśnie (dawniej: Piast Pasze).
Prowadzenie imprezy – jak zwykle żywiołowe – objął Romuald „Romi” Małota. O otwarcie szkolenia poprosił prezesa Pawła Świerkulę, który przywitawszy gości, zaprezentował historię firmy TASOMIX, przedstawił perspektywy przyszłości produkcji mięsa indyczego oraz zaprosił na podium zespół pracowników, z którymi współpracują producenci, dostawcy, lekarze weterynarii etc. To niedoceniana część relacji biznesowych w dobie kontaktów głównie telefonicznych i pocztą elektroniczną – poznać „na żywo” swoich partnerów w interesach. TASOMIX, którego historia rozpoczęła się na początku lat 90. (w roku 1992 Tadeusz Sobczak zakłada firmę), kontynuuje tradycję spotkań z klientami w formie szkoleń poszerzonych o wieczorną integrację. Czasy ograniczeń covidowych zmusiły nas do rezygnacji z tego typu wydarzeń. Ale mam wrażenie, że jako środowisko związane z hodowlą potrzebujemy miejsca do wymiany doświadczeń, czasem wyjaśnienia sporów lub znalezienia rozwiązań problemów. Chwała zarządowi TASOMIX, że w naszych „internetowych czasach” daje okazje do takich interakcji.

Paweł Świerkula,
Prezes Zarządu TASOMIX

Wracając na chwilę do historii TASOMIX, przełomowym wydarzeniem w dziejach firmy było wybudowanie wytwórni w Pionkach jako joint venture z grupą ForFarmers, która wówczas miała 42 zakłady produkcyjne w Holandii, Belgii, Niemczech i Anglii. W 2018 roku byłem na uroczystości otwarcia i zwiedziłem najnowocześniejszą mieszalnię pasz. Sama uroczystość miała bardzo tradycyjny charakter, co wspominam z sympatią. Wielkie wrażenie na gościach robiły wówczas systemy zadawania składników paszowych z ogromną dokładnością. Zainteresowanych odsyłam do numeru „Hodowca Drobiu” 11/2018. Na przełomie lat 2023-2024 doszło do przejęcia spółki Piast Pasze. Zwiększyło to potencjał produkcyjny o 400 000 ton rocznie. Trwa proces integracji procesów zarządzania, zakupów etc.

Zespół TASOMIX (od lewej): Renata Świnarska, Kamil Nagórek, Ewa Nowak, Agata Kamińska, Paweł Świerkula (Prezes Zarządu TASOMIX), Lukrecja Dobkowska, Jarosław Górski (Dyrektor Sprzedaży Pasz dla Drobiu – Region Wschód)

Bartosz Kopciński, kierownik Działu Technologii TASOMIX, przybliżył gościom programy żywienia indyków. Łączą one w sobie dwie cechy: wysoką jakość, wypracowaną na fermie działającej w ramach Centrum Doskonalenia Chowu TASOMIX w Biskupicach Ołobocznych i potwierdzoną u klientów, a także elastyczność na potrzeby rynku i klientów indywidualnych. W obrębie centrum znajdują się budynki pozwalające na utrzymanie 32 000 indyczek lub 16 000 indorów na cykl. Pozwala to na testowanie pasz w warunkach komercyjnych, odwzorowując warunki na fermach klientów. Dodatkowo Centrum Doskonalenia Chowu TASOMIX jest wyposażone w 24 wydzielone klatki, które umożliwiają przeprowadzanie testów o znacznie większej dokładności niż obserwacje terenowe.

Bartosz Kopciński
o programach żywienia
indyków w TASOMIX

W tej odsłonie Romuald
„Romi” Małota w stroju
roboczym, dla podkreślenia
wagi omawianych tematów

Katarzyna Zarzeczna,
odpowiedzialna za procedury
kontroli surowców i wyrobów
gotowych

Jacek Herbowski, odpowiedzialny za skup zbóż

 

Centrum Doskonalenia Chowu TASOMIX, założonym w 2010 roku, kieruje człowiek – wulkan energii, Romuald Małota, który w krótkim, ale dynamicznym wystąpieniu przybliżył najnowsze osiągnięcia centrum. Opisując prezentację „Romiego", chciałbym podkreślić zalety działania Systemu Zintegrowanej Obsługi Klienta, który przynosi wymierne korzyści, szczególnie przy współpracy z grupami producenckimi takimi jak FARMER. Jak podkreślił Jarosław Górski, Dyrektor Sprzedaży Pasz dla Drobiu – Region Wschód, podpisując porozumienie o współpracy z FARMER-em, liczy na oszczędności w logistyce dostaw i produkcji pod przewidywalne i znane z wyprzedzeniem zapotrzebowanie kolejno wstawianych stad. Są to oszczędności, którymi producent pasz może się podzielić z klientem. Dodatkowy efekt do wykorzystania marketingowo, to mniej przejazdów paszowozów ergo mniejszy „ślad węglowy”, co stało się współcześnie bardzo drażliwym zagadnieniem. By narzędzie, jakim jest System Zintegrowanej Obsługi Klienta działało sprawnie, musi m.in. otrzymywać precyzyjne dane o zapełnieniu silosów paszowych na fermach klientów. Służą temu specjalne czujniki, których działanie zaprezentował Romuald Małota. Wysyłają one informacje o stanach magazynowych bezpośrednio do TASOMIX. Dzięki temu czynności sprawdzania nie musi wykonywać producent czy personel fermy. To pozwala zaplanować trasy paszowozów pod kątem rodzajów dostarczanej paszy. Ale ilość opcji rośnie, gdy wykorzystamy opisywany system, np. do uwzględnienia wieku ptaków na odwiedzanych fermach, podanych szczepień czy leków i ryzyka kontaminacji między fermami.

Każdy hodowca zdaje sobie sprawę, jak ważny jest dobry surowiec użyty do produkcji pasz. W TASOMIX za zakupy zbóż paszowych odpowiada Jacek Herbowski, Dyrektor Działu Zakupu Zbóż. Jego rola jest podwójnie trudna: musi zakupić ziarno najwyższej jakości (bo tego wymagają zwierzęta hodowców), płacąc za nie możliwie najniższą cenę (bo tego wymagają portfele hodowców). Ostatnie trzy sezony to pokusa zakupów surowców importowanych ze wschodu często po bardzo atrakcyjnych cenach, jednak równie często bardzo nierównej jakości. Jak deklaruje Herbowski, TASOMIX oparł się tej pokusie i kładzie nacisk na współpracę z krajowymi dostawcami, których obsługuje osiem magazynów skupowych. Trzy z nich widziałem osobiście: Pionki, Gołańcz i Oleśno, i mogę potwierdzić drobiazgową kontrolę przy dostawie. Jest to czynność konieczna i stanowi część procedur kontroli jakości surowców i wyrobów gotowych, które wnikliwie omówiła Katarzyna Zarzeczna, Kierownik Działu Jakości TASOMIX.

Ponieważ ja również miałem prezentację, nieskromnie wspomnę również o swoim wykładzie. Od dłuższego czasu zwracam uwagę na zagrożenia wizerunkowe branży drobiarskiej, które pogłębiają ataki medialne na hodowców i producentów drobiu. Starałem się zidentyfikować środowiska i organizacje stawiające sobie za cel zamknięcie naszych gospodarstw. Najwięcej emocji wśród słuchaczy budzi opis stosunku polityków poszczególnych partii do rolnictwa w ogóle i produkcji wielkotowarowej w szczególności. Czasem nasze wyobrażenie o ulubionym polityku, aktorze, piosenkarzu może legnąć w gruzach, gdy poznajemy jego opinię na temat naszej pracy. Mimo to musimy starać się działać w sposób akceptowalny dla ogółu społeczeństwa, tak by nie narazić się na bojkoty czy prawne zakazy prowadzenia wybranych kierunków hodowli, vide problemy producentów zwierząt futerkowych. Często wystarczy niewielkie działanie (choćby wsparcie finansowe lokalnej drużyny piłkarskiej czy OSP), by odnieść rewelacyjny efekt – zamiast „dręczycielem zwierząt” być filantropem.

Zakończeniem szkolenia była uroczysta kolacja i zabawa taneczna. „Gwiazdą wieczoru” były indyki z grilla – soczyste i doskonale przyprawione mięso. W taki sposób nasza drobiarska branża uwiarygadnia siebie i swoje produkty. Co wszystkim Państwu polecam!

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 2/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Olbrzymie przedsięwzięcie badawcze, jakim był projekt Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz firmy Agrolok, pozwoliło przebadać innowacyjny produkt sojowy na niespotykaną w Europie skalę. Dzięki optymalizacji procesu technologicznego i ciągłej kontroli parametrów jakościowych powstaje wysokojakościowy komponent paszowy. Produkowana w Polsce i dostępna również w wersji NON GMO Prosoja Bona to alternatywa dla powszechnie stosowanych surowców sojowych.

Białko sojowe to najważniejsze źródło białka paszowego wykorzystywanego do produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich. Zastosowanie w Zakładzie Uszlachetniania Białka Roślinnego (ZUBR) w Osieku unikatowych procesów obróbki zapewnia wykorzystanie potencjału nasion roślin oleistych i białkowych oraz stworzenie wysokojakościowych białkowo-energetycznych komponentów paszowych. Zostały one poddane badaniom w ramach projektu: „Prace badawczo-rozwojowe Agrolok Sp. z o.o. w zakresie opracowania innowacyjnych wysokobiałkowych komponentów paszowych na bazie soi i rzepaku w celu zwiększenia bezpieczeństwa białkowego w UE” w ramach projektu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój 2014-2020.

ETAP I

Przeprowadzone na szeroką skalę badania laboratoryjne 96 prototypów Eksperymentalnego Produktu Sojowego (EPS) wytworzonego na innowacyjnej instalacji przemysłowej przeznaczonej do uszlachetniania nasion soi, pozwoliły zoptymalizować parametry procesowe. Istotą obróbki nasion soi jest kontrolowany proces hydrobarotermiczny z naciskiem na maksymalizację ochrony białka w atmosferze pary wodnej. Pierwszy etap badań został zakończony wytworzeniem eksperymentalnego produktu sojowego, charakteryzującego się następującymi właściwościami:

•  poziom inhibitorów trypsyny: średnio 3,03 mg/g,
• PDI: ok. 24%,
• białko ogólne: 38%,
• zawartość tłuszczu: 12 -13%,
• wilgotność: maksymalnie 12,5%.

ETAP II

Obecnie żywienie drobiu oparte jest na bardzo precyzyjnie szacowanym poziomie składników pokarmowych oraz ich strawności. Dlatego w kolejnym etapie 80 wytypowanych prototypów poddano testom strawnościowym na zwierzętach. Badania strawności aminokwasów na nioskach i brojlerach kurzych odbywały się metodą wskaźnikową dla strawności pozornej oraz standaryzowanej. Strawności te obliczano wg wzorów wg Stein i wsp., 2005; Nalle i wsp., 2010; Adewolte i wsp., 2017. Metaboliczności energii wyznaczono metodą wg Hill i wsp. 1960; De Groote i wsp., 1971. Uzyskane wyniki pozwoliły na określenie średniej wartości energii metabolicznej dla najlepszych prototypów na poziomie 2997 kcal/kg. Z kolei współczynniki strawności standaryzowanej najważniejszych aminokwasów wynosiły: lizyna – 0,9; metionina – 0,86; teroniny – 0,86; waliny – 0,87; izoleucyna – 0,88; arginina – 0,92.

BIAŁKO SOJOWE Z POLSKI

W przypadku drobiu, badania te potwierdziły wysokie parametry strawności białka i tłuszczu (ponad 90%). Eksperymentalny Produkt Sojowy, czyli nasiona soi kondycjonowane, obrabiane hydrobarotermicznie, ekspandowane, częściowo tłoczone i finalnie strukturyzowane, jest wytwarzany w odmiennej technologii niż tradycyjne wysokobiałkowe komponenty sojowe, a wartości jakie uzyskano, pozwoliły wytypować optymalne ustawienia procesowe, według których można wyprodukować komponent sojowy o standaryzowanych parametrach jakościowych, znany pod nazwą Prosoja Bona.

Anna Suda,
Dorota Świderska,
Mariusz Korczyński,
Mariusz Grzędzicki,
Maciej Zglenicki

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 2/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę

Zaburzenie mineralizacji u indyków, które charakteryzuje się deformacją nóg i jest spowodowane niedoborem witamin (np. biotyna, cholina) i/ lub minerałów (np. mangan) w diecie. Zaburzenie to nazywane jest również chorobą stawu skokowego, lub ześlizgiwaniem się ścięgna Achillesa.

ETIOLOGIA SCHORZENIA

Intensywna produkcja indyków, dynamiczny ich wzrost czyni je bardziej wrażliwym gatunkiem na wszelkie niedobory wzrostu pojawiające już na początku życia ptaków. Stosowanie się hodowców do przestrzegania reżimu żywieniowego jest kluczowe w osiągnięciu sukcesu finansowego. Jakiekolwiek błędy pojawiające się na początku produkcji skutkują zwiększoną selekcją i znacznym pogorszeniem przyrostów.
Analizy żywieniowe prowadzone pod kątem pojawiania się na stadzie perozy podkreślają podstawowe znaczenie u indyków choliny i manganu w diecie, w mniejszym stopniu niedobór cynku oraz witamin z grupy B. Zwiększone podawanie ptakom wapnia i/lub fosforu pogarsza dodatkowo stan z powodu zmniejszonego wchłaniania manganu poprzez działanie wytrąconego fosforanu wapnia w przewodzie pokarmowym.
Dieta uboga w mangan może powodować chondrodystrofię już u zarodków. Stan ten charakteryzuje się skróconymi, pogrubionymi nogami i skróconymi skrzydłami. Inne objawy mogą obejmować dziób indycząt spowodowany nieproporcjonalnym skróceniem dolnej żuchwy, kulisty kontur głowy z powodu przedniego wybrzuszenia czaszki, obrzęk występujący tuż nad stawem atlasowym odcinka szyjnego kręgosłupa. Zmniejsza się również wzrost, a rozwój puchu i piór jest opóźniony. Pisklę z niedoborem manganu ma charakterystyczną postawę „astronoma”, ponieważ dochodzi dodatkowo do zaburzeń równowagi wynikający z nieprawidłowej budowy ucha wewnętrznego.
Deformacji nowo wylężonych piskląt nie można skorygować, podając więcej manganu.

OBJAWY KLINICZNE

Peroza charakteryzuje się powiększeniem i wadą rozwojową stawu piszczelowo-śródstopnego, skręceniem i wygięciem dystalnego końca kości piszczelowej i bliższego końca stępu śród stopnego, pogrubieniem i skróceniem kości nóg, co w efekcie powoduje ześlizgiwanie się ścięgna mięśnia brzucha tego łydki z kłykci.
Ptaki cierpią, kuleją lub nie mają w ogóle możliwości poruszania się, przyjmują postawę leżącą z „uszkodzoną” kończyną wyciągnięta do tyłu. Dotknięta schorzeniem kończyna jest wyraźnie skrócona w porównaniu z drugą. Staw skokowy jest znacznie zdeformowany i powiększony.

ROZPOZNANIE

Postawienie diagnozy opiera się przede wszystkim na obserwacji zmian sekcyjnych, badaniu klinicznym oraz analizy składu paszy pod kątem niedoborów minerałów, witamin.
Diagnostyka różnicowa powinna opierać się na wykluczeniu zerwaniu więzadła, zapaleniu błony maziowej oraz stawów, spowodowane między innymi Mycoplazma spp., Ornitobakteria rhinotracheale, Staphulococcus aureus.

LECZENIE

Nie istnieje skuteczny sposób na wyleczenie ptaków. Należy w głównej mierze zapobiegać występowaniu schorzenia, a pojawiające się na stadzie problemy tego typu dokładnie przeanalizować pod kątem prawdopodobnych przyczyn i opracować plan zapobiegawczy na kolejne stado.

PROFILAKTYKA

Zapobieganie chorobie polega przede wszystkim na unikaniu niedoborów pokarmowych poprzez staranne i prawidłowe bilansowanie dawki pokarmowej.

Wszelkie problemy występujące w trakcie intensywnej fazy wzrostu skutkować będą problemami w przyszłości. Konsekwencje zaburzonej mineralizacji w okresie najszybszego wzrostu szkieletu przypadającego na pierwszy miesiąc życia. Są najbardziej widoczne w obszarach, w których chrząstka ma największy udział. Negatywne zmiany szkieletowe u szybko rosnących ptaków są nieodwracalne. Nieprawidłowości w rozwoju na wczesnym etapie życia mogą objawiać się później w kulawiznach i słabych wynikach. Pojawienie się wczesnej krzywicy u indycząt może zainicjować późniejsze problemy z kostnieniem prowadzące do osłabienia nóg lub stawów skokowych, kolanowych lub biodrowych, których kulminacją jest unieruchomienie i zwiększona selekcja końcowa.

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 2/2024

Kup ten numer

Kup prenumeratę