Artykuły

Hodowlę kur warto zacząć od zaplanowania kurnika i jego wyposażenia. Odpowiednie pomieszczenia są podstawą dla utrzymania zdrowych ptaków. Kurnik powinien być dostosowany do liczby i rasy kur, co pozwoli im na naturalne zachowania i ułatwi hodowcy opiekę nad nimi. Hodowlę kur warto zacząć od zaplanowania kurnika i jego wyposażenia. Odpowiednie pomieszczenia są podstawą dla utrzymania zdrowych ptaków. Kurnik powinien być dostosowany do liczby i rasy kur, co pozwoli im na naturalne zachowania i ułatwi hodowcy opiekę nad nimi.

Przydomowa hodowla drobiu

Przydomowa hodowla drobiu często jest pasją. Ptaki są utrzymywane ze względu na swój niezwykły wygląd, aby zapewnić rozrywkę właścicielowi lub jako atrakcja w gospodarstwach agroturystycznych. Nie wymaga się od nich spektakularnych wyników produkcyjnych, jak na fermach towarowych. Wiele osób może myśleć, że hodowla przydomowa jest bardzo łatwa i że kury można kupić z dnia na dzień, a one staną się bezproblemowymi pupilami. To jednak błędne przekonanie.

Choć ptaki w hodowli amatorskiej nie potrzebują ogromnych budynków wyposażonych w najnowsze technologie, bardzo ważne jest, aby były chowane w odpowiednich warunkach. Pierwszą rzeczą, o której należy pomyśleć przed rozpoczęciem hodowli, jest miejsce, w którym kury będą utrzymywane. Może się wydawać, że to prosta sprawa, ale w praktyce wymaga konkretnych przemyśleń i decyzji.

Aby hodować zdrowy drób, należy zapewnić mu odpowiedni kurnik, który nie tylko będzie bezpieczny, ale także pozwoli na spełnianie podstawowych potrzeb behawioralnych ptaków oraz wychowanie ewentualnego potomstwa. Nie można zapominać, że kurnik i jego wyposażenie są ważne także dla samego hodowcy. Podejmując odpowiednie decyzje przy konstrukcji lub przebudowie, można znacznie ułatwić sobie pracę przy ptakach.

W tym artykule zostaną omówione najważniejsze punkty, które należy wziąć pod uwagę budując kurnik, a także opisane zostaną rodzaje kurników oraz ich niezbędne wyposażenie.

Przed rozpoczęciem hodowli

Kurnik powinien być pierwszym punktem na liście przyszłego hodowcy kur. Zanim potencjalny hodowca zakupi pierwsze ptaki, powinien zadać sobie kilka podstawowych pytań. Najważniejszym z nich jest to, czy ma się miejsce, w którym będzie się trzymać ptaki, a jeśli nie, to czy jest się w stanie je stworzyć. Jeśli zamieszkuje się dom jednorodzinny, warto zastanowić się, czy otaczające go podwórko pozwoli na wydzielenie na nim wybiegu dla kur i postawienie kurnika. Ważny jest również temat, w jak bliskiej odległości zamieszkują sąsiedzi i czy hodowla nie będzie im przeszkadzać.

Gdy już zagwarantowana jest przestrzeń, którą da się wygospodarować dla kur, można zacząć planowanie powstania kurnika. Podczas tego procesu należy przede wszystkim ustalić, jak wiele ptaków będzie w stadzie. Pozwoli to podjąć decyzję, czy konieczna jest budowa nowego budynku, czy wystarczy zagospodarować już istniejące pomieszczenia. Opcję może też stanowić budowa niedużej, drewnianej konstrukcji albo opracowanie kurnika mobilnego. Źródła podają, że na 1 m² kurnika można utrzymywać 3-4 kury. Należy jednak pamiętać, że jest to wartość uśredniona. Większe rasy będą wymagały więcej miejsca, a kur miniaturowych zmieści się na takim samym metrażu większa liczba. Jeśli w planie jest hodowla dużego stada ptaków, warto rozważyć też zaopatrzenie kurnika w prąd elektryczny i bieżącą wodę, by ułatwić sobie obsługę drobiu. Ważne jest także, jakie rasy chce się hodować. Ustalenie tego zawczasu pozwoli na zaplanowanie wyposażenia dopasowanego do potrzeb wybranych kur. Kolejną istotną sprawą jest wybieg. Ptaki powinny mieć możliwość opuszczenia kurnika i wyjścia na świeże powietrze – jest to dla nich nie tylko zdrowe, ale również pozwala na wyrażanie naturalnego behawioru, takiego jak grzebanie. Przy planowaniu kurnika należy wyznaczyć teren pod wybieg, najlepiej od razu odpowiadający wielkością planowanemu stadu kur. Źródła sugerują, że na jednego ptaka powinno przypadać około 10-20 m² powierzchni wybiegu, by zapewnić stadu komfortową eksplorację i swobodne przemieszczanie się.

Wykorzystywanie istniejących budynków i pomieszczeń

Jednym z najprostszych wyjść przy planowaniu hodowli kur jest wykorzystanie już istniejących budynków gospodarczych i pomieszczeń w celu umieszczenia w nich ptaków. Pozwala to zaoszczędzić zarówno pieniądze, jak i nakład pracy. Należy jednak pamiętać, że kury wymagają odpowiednich warunków utrzymywania, opisanych szczegółowo w jednym z poprzednich artykułów – „Warunki środowiskowe w przydomowym chowie kur”. W związku z tym trzeba zadbać, by wybrane pomieszczenia lub budynki zostały dostosowane do potrzeb drobiu. Przede wszystkim należy pamiętać o prawidłowej wentylacji. Pomoże ona zapewnić właściwe warunki, by ptaki były zdrowsze, zmniejszając ryzyko chorób układu oddechowego, a także ograniczy wilgoć, która może się przyczynić do namnażania patogenów. Bardzo ważną kwestią jest także światło. Najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest wstawienie w pomieszczeniach dużych okien, dzięki którym w kurniku będzie jasno. Jeśli konstrukcja wykorzystywanego budynku na to nie pozwala, należy zapewnić ptakom światło sztuczne, ponieważ nie mogą żyć w mroku. Istotne jest również, by wykorzystywane pomieszczenia były łatwe do sprzątania. Należy więc poważnie przemyśleć to, czy i jakim materiałem dodatkowo wyłoży się podłogę oraz ściany gotowych pomieszczeń lub budynków. Dodatkową kwestią może być też konstrukcja ścianek działowych. W przypadku, gdy planuje się hodowlę różnych ras lub wydzielenie stad zarodowych, można wyodrębnić w kurniku osobne przedziały. Warto zadbać o to, by w kurniku było specjalne miejsce, gdzie będą utrzymywane kurczęta. Jest to wskazane dla ich bezpieczeństwa i zdrowia.

Dobrym pomysłem jest wykorzystanie jednego z pomieszczeń budynku na magazyn z rzeczami potrzebnymi do obsługi kurnika. Im bliżej będzie zlokalizowany, tym więcej czasu i wysiłku można zaoszczędzić przy opiece nad ptakami. W takim magazynie można składować paszę oraz premiksy i dodatki paszowe dla kur, podstawowe narzędzia do sprzątania, zadawania paszy i wody oraz apteczkę. Jeśli w planach jest klucie znacznej ilości kurcząt w tym dodatkowym pomieszczeniu można umieścić inkubator.

Budowa nowych budynków od podstaw

Ambitni i dobrze zaopatrzeni finansowo hodowcy mogą zdecydować się na wybudowanie od podstaw nowego, dużego kurnika. Przy jego konstrukcji należy uwzględnić planowaną liczbę ptaków oraz odpowiednie warunki środowiskowe, które są niezbędne do utrzymania zdrowia kur. Warto zaplanować nie tylko pomieszczenia dla drobiu, ale także magazyn do przechowywania materiałów potrzebnych do obsługi ptaków. Dobrym pomysłem jest umiejscowienie nowej konstrukcji w miejscu nasłonecznionym, co pozwoli zaoszczędzić na doświetlaniu i ogrzewaniu kurnika.

Jeśli planuje się budowę większych budynków, warto wcześniej sprawdzić, czy nie wymagają one zgłoszenia w urzędzie lub uzyskania pozwolenia na budowę. Materiał do budowy kurnika może być dowolny – zarówno drewniany, jak i murowany. Należy jednak unikać tworzenia zakamarków i szczelin trudnych do czyszczenia i dezynfekcji, które mogą stać się kryjówkami dla pasożytów i szkodników. Jeśli kurnik ma być drewniany, elementy, z którymi kury będą miały bezpośredni kontakt, powinny być oheblowane, aby uniknąć zranień ptaków.

Małe kurniki

Jeśli hodowca planuje utrzymywać jedynie małe stado kur, wystarczy niewielki, drewniany kurnik. Takie konstrukcje mogą łatwo wkomponować się w przestrzeń ogrodu. Ze względu na małe rozmiary, można popuścić wodze fantazji. Należy jednak pamiętać, że takie konstrukcje mają być przede wszystkim domem dla kur, więc muszą zawierać wszystkie podstawowe elementy potrzebne do ich utrzymania oraz zapewniać odpowiednie warunki wewnątrz. Obsługa małego kurnika może być utrudniona, dlatego warto z wyprzedzeniem opracować system sprzątania, a gniazda umieścić na ścianie lub w specjalnej wnęce, aby ułatwić dostęp do jaj. W internecie można znaleźć wiele szczegółowych planów kurników, które można wykorzystać do budowy lub jako inspirację.

Kurniki mobilne

Interesującą opcją jest stworzenie kurnika mobilnego. Kurniki mobilne, w formie barakowozów, przerobionych przyczep kempingowych, małych domków na kółkach czy potężnych konstrukcji dla kur fermowych, pozwalają na transport ptaków na „pastwiska”, gdzie mogą swobodnie żerować. Pozwala to nie tylko na zaspokojenie potrzeb behawioralnych ptaków, ale także na regenerację terenów, na których zazwyczaj przebywa drób. Mały wybieg, zajmowany przez wiele kur, może szybko zostać ogołocony ze wszystkich roślin i przekopany przez ptaki. Mobilny kurnik pozwala kurom na pasienie się na nowych terenach oraz dostęp do świeżej bazy roślin, które dostarczają witamin i minerałów. Oczywiście, kurniki mobilne mają także wady. Na nieogrodzonych pastwiskach drapieżniki mają łatwiejszy dostęp do ptaków, a nadzór nad nimi jest trudniejszy – mogą się zgubić lub zostać skradzione. Podczas wypasu na łąkach należy pamiętać, że kury mogą natrafić na trujące rośliny. Mobilne kurniki nie są też dobrą opcją na zimę. Wyposażenie mobilnego kurnika powinno odpowiadać wyposażeniu klasycznych kurników, choć zagospodarowanie niewielkich przestrzeni może wymagać pomysłowości.

Przenośne kurniki mogą mieć formę tzw. „kurzych traktorów”. Są to konstrukcje bez podłogi, które można łatwo przemieszczać. Zazwyczaj zbudowane są z drewnianych ram pokrytych siatką oraz części zadaszonej, w której kury mogą się schować. Mogą być bardziej skomplikowane, a nawet wielokondygnacyjne. Nazwa pochodzi od tego, że kury w nich pełnią rolę traktora – wydziobują rośliny, rozgrzebują ziemię i szukają robaków. Regularne przesuwanie kurnika zapewnia ptakom dostęp do świeżej zielonki i dodatkowego białka z owadów, co wzbogaca ich dietę. Brak podłogi sprawia, że taki kurnik wymaga mniej czyszczenia niż klasyczny. Może to być ciekawa opcja dla hodowców dysponujących dużym areałem.

Podstawowe wyposażenie kurnika

Wyposażenie kurnika ma duże znaczenie. Poniżej wymieniono najważniejsze elementy oraz wskazówki dotyczące ich wyboru i montażu.

Poidła

Zapewnienie ptakom dostępu do świeżej wody jest bardzo ważne, szczególnie w miesiącach letnich. Do tego celu często wystarczy zwykła miska lub inne naczynie. Należy jednak zwrócić uwagę, aby były one wykonane z materiałów łatwych do czyszczenia i odpowiednio ciężkich – kury mogą z łatwością przewrócić lekkie, plastikowe przedmioty. W sprzedaży dostępna jest cała gama różnego rodzaju poideł dostosowanych do potrzeb kur: syfonowe, miskowe, smoczkowe, bagnetowe i inne. Mimo wyższej ceny, zaletą takich poideł jest to, że zazwyczaj zapewniają ciągły dostęp ptaków do czystej wody i są trudne do przewrócenia. Można również postawić poidła na niewielkim podwyższeniu lub zastosować podwieszane naczynia, aby zmniejszyć ryzyko zabrudzenia wody odchodami. Istnieje też możliwość montażu automatycznych poideł, co odciąża hodowcę, ale wymaga doprowadzenia bieżącej wody do kurnika. Automatyczne poidła również wymagają regularnej higieny, aby zapobiec zarastaniu rur. Przy wyborze poideł należy uwzględnić wiek ptaków – młode kurczęta mogą utopić się nawet w niezbyt głębokich naczyniach, więc dla najmłodszych ptaków należy zapewnić bardzo płytkie poidła.

Karmidła

Karmidła, podobnie jak poidła, mogą być najzwyklejszymi naczyniami. Powinny być łatwe do umycia i odpowiednio ciężkie, aby kury ich nie przewracały. Przy dużej liczbie drobiu należy pamiętać, aby karmideł było odpowiednio dużo lub aby były dostatecznie długie (10-12 cm/szt.). Drób chętnie sprawdza nowe pasze, a pierwszeństwo przy karmidle mają zawsze kury stojące wyżej w hierarchii stada. Można również zamontować automatyczne systemy karmienia, takie jak karmidła samozsypowe czy paszociągi, choć jest to kosztowne i z reguły nieopłacalne w hodowli amatorskiej.

Grzędy

Kury lubią spać na grzędach, wysoko nad ziemią, co jest cechą odziedziczoną po ich przodkach. Obecność grzęd w kurniku jest niezwykle ważna – pozwala zaspokoić pierwotny instynkt ptaków, zabezpiecza je przed drapieżnikami i ogranicza ataki pasożytów, takich jak ptaszyniec kurzy. Dobra grzęda powinna być wykonana z solidnego kawałka drewna, oheblowanego i pozbawionego ostrych krawędzi, aby nie uszkodzić nóg ptaków. Warto, aby była pokryta bejcą lub inną substancją, która chroni drewno przed kornikami i przedłuża jego użytkowanie. Grzędy powinny mieć 3,5-6 cm szerokości, w zależności od rasy ptaków, i zapewniać odpowiednią długość – średnio 20-25 cm na jednego ptaka. Grzędy nie mogą być zbyt blisko siebie, aby zapewnić ptakom swobodny dostęp. Między grzędami należy zachować minimum 35-40 cm odległości. Wysokość montażu grzęd powinna zależeć od rasy kur – ciężkie rasy nie będą w stanie podlecieć tak wysoko jak lekkie. Wszystkie grzędy powinny być zamontowane na tej samej wysokości, aby uniknąć konfliktów między ptakami.

Podgrzędna

Kury często wydalają odchody, siedząc na grzędach, dlatego warto zamontować podgrzędną, która zmniejszy zanieczyszczenie reszty kurnika i ułatwi utrzymanie higieny. Podgrzędną może stanowić lita deska, płyta drewniana lub rama z siatką, zamontowane pod grzędami. Powinny być łatwe do czyszczenia lub demontażu, aby można było je wyjąć i wyczyścić na zewnątrz. Podgrzędna może być wysypana trocinami lub inną wyściółką, co ułatwi utrzymanie higieny.

Piaskownica

Piasek jest istotny dla utrzymania higieny kur. Ptaki chętnie kąpią się w piasku, oczyszczając skórę i przestrzeń między piórami, co pomaga zredukować ilość pasożytów. Jeśli ptaki nie mają dostępu do miejsca z piaskiem na wybiegu, należy zapewnić im piaskownicę w kurniku. Wystarczy niska drewniana skrzynka wypełniona drobnym piaskiem, do którego można dodać popiół z drewna liściastego, ziemię okrzemkową lub preparaty wspomagające higienę ptaków.

Ściółka

Ptaki powinny mieć możliwość zaspokajania swojego naturalnego zachowania, jakim jest grzebanie. Wysypanie części kurnika większą ilością ściółki pozwala kurom na swobodne grzebanie i ułatwia utrzymanie higieny. Odchody ptaków są wilgotne, a usuwanie ich wraz ze ściółką jest proste i skuteczne. Przy wyborze ściółki warto kierować się jej zdolnością do pochłaniania wilgoci, co obniża ryzyko chorób układu oddechowego ptaków. Ściółkę mogą stanowić trociny, torf, piasek, wióry drzewne czy słoma. Regularna wymiana ściółki zapewnia czystość w kurniku i polepsza stan zdrowia kur.

Gniazda

Gniazda są istotnym elementem wyposażenia kurnika, zarówno w przypadku rozmnażania drobiu, jak i pozyskiwania jaj. Powinny zapewniać kurze odosobnienie i spokój. Dobrym pomysłem jest umieszczenie ich w głębi kurnika, z dala od wejścia, karmideł i poideł, w miejscu, gdzie ptaki rzadziej przebywają i gdzie panuje półmrok oraz cisza. Zazwyczaj gniazda mają formę skrzynek otwartych z jednej strony, wyścielonych miękką wyściółką. U dołu otwartej ściany warto przymocować listwę, która zapobiegnie wysypywaniu się ściółki i wypadaniu jaj.
Można wprowadzać dodatkowe elementy, aby ułatwić obsługę ptaków. Jednym z nich są spadziste dachy gniazd – ustawione pod kątem, zapobiegają przesiadywaniu kur i zanieczyszczaniu gniazd odchodami. Gniazda mogą znajdować się wyżej, co ułatwia dostęp do nich osobie zbierającej jaja i zapewnia kurom większe bezpieczeństwo przed drapieżnikami. W takim przypadku należy zamontować przed gniazdami grzędę, która ułatwi kurom dostęp.
Opcją są także gniazda grupowe – długie skrzynie, w których kury mogą siedzieć obok siebie podczas niesienia. Kury są zwierzętami stadnymi, więc przebywanie w towarzystwie często jest dla nich korzystne. Należy jednak uważać, gdy w stadzie znajdują się ptaki rozdziobujące jaja – wtedy tego typu gniazda nie są dobrym rozwiązaniem. Najlepiej zapewnić ptakom dostęp do obu rodzajów gniazd i pozwolić im wybrać.
W małych i mobilnych kurnikach gniazda często umieszcza się na jednej ze ścian, aby był do nich dostęp z zewnątrz. Umożliwia to wybieranie jaj bez wchodzenia do środka, co sprawdza się szczególnie w małych kurnikach.Opcją są także gniazda automatyczne, podobne do tych stosowanych na fermach towarowych. Ich budowa sprawia, że jajo trafia do specjalnego pojemnika u dołu gniazda, do którego hodowca ma swobodny dostęp. Choć wygodne dla zbierającego jaja, nie są one najlepsze dla ptaków. Brak wyściółki w gnieździe jest sprzeczny z naturalnymi potrzebami kur i sprawia, że ptaki szybciej wychodzą na zewnątrz po zniesieniu jaja. Wystająca poza obręb ciała tkanka może sprowokować inne ptaki do dziobania, co może prowadzić do kanibalizmu.
Przy przygotowywaniu gniazd należy uwzględnić rozmiar ptaków – duże kury wymagają większej powierzchni niż miniaturowe. Przykładowo, dla ras małych wystarczy gniazdo o wymiarach 15 × 25 × 30 cm, a dla dużych ras minimum to 30 × 35 × 40 cm. Liczba gniazd jest również istotna – jedno gniazdo wystarcza na 3-4 kury. Nowe kury w kurniku mogą potrzebować czasu na przystosowanie się do nowych warunków. Aby zachęcić kury do znoszenia jaj w gniazdach, można umieścić w nich sztuczne jaja podkładowe – kury mogą być bardziej przekonane do użytkowania miejsc, z których korzystały już wcześniej inne ptaki.

Izolatka

W kurniku powinno znajdować się miejsce, w którym można odizolować wybrane ptaki od reszty stada. Jest to szczególnie ważne w przypadku wystąpienia kanibalizmu – warto wtedy oddzielić ranne ptaki, aby umożliwić im spokojny powrót do zdrowia. Izolatka może również służyć jako miejsce dla ptaków chorych lub nowych w stadzie. Ułatwia to ich obserwację i pozwala ocenić, czy wymagają pomocy weterynaryjnej, czy mogą bezpiecznie dołączyć do reszty stada.

Podsumowanie

Kurnik i jego wyposażenie są kluczowymi elementami przydomowego chowu drobiu. Powinien stanowić bezpieczne schronienie dla ptaków i umożliwiać im spełnianie wszystkich podstawowych potrzeb, zarówno biologicznych, jak i behawioralnych. Odpowiednie przygotowanie kurnika przed zakupem kur oraz dostosowanie go do potrzeb, jest bardzo istotne. Pozwoli to na długie lata cieszenia się hodowlą i ułatwi utrzymywanie drobiu w dobrym zdrowiu.

Poznaj produkt: QURAMO